W dniu 26.10.2012 r. w siedzibie Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Zielonej Górze odbyło się posiedzenie Wojewódzkiej Rady Ochrony Zabytków. Przedmiotem oceny Rady była m.in. koncepcja adaptacji budynków pofabrycznych przy ul. J. Dąbrowskiego 14 w Zielonej Górze do nowej funkcji Centrum Bioróżnorodności - Muzeum Przyrodnicze. Zabudowa poprzemysłowa związana jest z działalnością fabryki sukna Reinholda Sandera. W 1875 r. fabryka została zaadaptowana na filię zakładów tekstylnych nowosolskiej rodziny Gruschwitz, specjalizujących się w produkcji nici. Po 1939 r. profil produkcji uległ zmianie w związku z działaniami wojennymi. Zakłady pod nowa nazwą OPTA – RADIO wytwarzały wojskowy sprzęt radiotechniczny. W 1957 r. zabudowania przy ul. J. Dąbrowskiego 14 przejęły Zielonogórskie Zakłady Mierników Elektrycznych, a następnie Lubuskie Zakłady Aparatów Elektrycznych Lumel Zakład B. Obecnie budynki są własnością miasta Zielona Góra. Samorząd opracował koncepcję adaptacji budynków na cele związane z działalnością edukacyjną i naukową - Centrum Bioróżnorodności - Muzeum Przyrodnicze. Jednak przedłożona koncepcja zakłada zaadaptowanie dwóch z trzech budynków znajdujących się w ciągu pierzei ulicznej przy ul. Dąbrowskiego oraz wyburzenie jednego z nich. Wynika to m.in. ze złego stanu zachowania obiektu oraz wiąże się z koniecznością zapewnienia miejsc parkingowych dla pracowników i zwiedzających Centrum.
Rada zapoznała się z materiałami zebranymi w sprawie, w tym z opinią sporządzoną przez Narodowy Instytut Dziedzictwa Oddział Terenowy w Zielonej Górze na temat wartości zabytkowych budynku pofabrycznego przeznaczonego do rozbiórki. Prezydent K. Kaliszuk przybliżył drogę jaką przeszło miasto w staraniach o pozyskanie środków na zagospodarowanie zabytków, które ostatecznie zakończyły się sukcesem. Podkreślił, iż budynki od lat pozostają niezużytkowane i stąd są one narażone na zniszczenie. Pozyskane środki stanowią prawdopodobnie jedyną w najbliższych latach szansę na zmianę tego stanu rzeczy. Znaczenie projektu Centrum Bioróżnorodności – Muzeum Przyrodniczego dla Uniwersytetu Zielonogórskiego i miasta podkreślał również prof. Cz. Osękowski oraz J. Kozioł.
Rada wyraziła niezadowolenie, iż nie ma możliwości zagospodarowania wszystkich zachowanych budynków do nowych funkcji. Jednak ostatecznie, uwzględniając zły stan zachowania budynków i brak innych perspektyw na ich zagospodarowanie, Rada skłoniła się do dopuszczenia rozbiórki jednego z budynków, wskazując jednak na rozważenie możliwości pozostawienia jego części np. elewacji frontowej lub jej fragmentu, co uczytelniłoby historyczną pierzeję ulicy. W ten sposób, uwzględniając wyższość interesu społecznego, Rada dopuściła możliwość rozbiórki budynku. Po wysłuchaniu wszystkich zebranych członków Rady i przedstawicieli władz miasta oraz pozostałych gości uznano, iż ważny interes społeczny jakim jest utworzenie instytucji o charakterze edukacyjno-naukowym w części budynków pofabrycznych pozwala na zaakceptowanie przedstawionej koncepcji.
W następnej kolejności poddano ocenie wniosek ws. realizacji placu zabaw przy ul. Aleja Niepodległości w Zielonej Górze, w ciągu dawnej ulicy. Rada przychyliła się do lokalizacji inwestycji, uwzględniając starania miasta na rzecz „ożywienia” przestrzeni publicznych zielonogórskiej starówki. Jednakże równocześnie uznała, że należy zmienić formę wygrodzenia placu zabaw oraz zredukować planowaną ilość urządzeń tak, aby ograniczyć wielkość wydzielonej przestrzeni, która w prezentowanej koncepcji jest zdecydowanie za duża w skali ulicy.
Rada wypowiedziała się również w sprawie wniosku o zgodę na zabudowę działki przy ul. Długiej w Żaganiu budynkiem usługowym, uznając formę zaprezentowanej elewacji frontowej za sprzeczną z zasadami kształtowania nowej zabudowy na obszarach objętych ochroną konserwatorską i z zasadami ochrony miast historycznych. Rada wyraziła negatywną opinię dotyczącą formy zewnętrznej projektowanego budynku, której brak jest m.in. symetrii i osiowości, co stanowi m.in. konsekwencję projektowania formy zewnętrznej w sposób wynikający jej podporzadkowania funkcjom wpisanym we wnętrza. Wskazano na konieczność ponownego przeanalizowania rozwiązań formalnych.
Poddano również ocenie wizualizację planowanej zabudowy przy ul. Daszyńskiego we Wschowie. Stwierdzono, że przedstawiony projekt nie jest zgodny z zapisami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta. Jednogłośnie oceniono negatywnie propozycje rozwiązań formalnych m.in. w zakresie horyzontalnych układów otworów okiennych obcych stylistycznie w zabudowie miasta.
Rada podjęła temat modernistycznego budynku pochodzącego z lat 30. XX w. znajdującego się przy ul. Mickiewicza w Słubicach. Obiekt nie jest wpisany do rejestru zabytków, ani ujęty w gminnej ewidencji zabytków i podjęto już przy nim działania, które doprowadziły do utraty detalu architektonicznego. Rada wyraziła zaniepokojenie faktem coraz częstszej ingerencji w budynki pochodzące z dwudziestolecia międzywojennego, będące często dziełami wybitnych twórców i stanowiące o rozwoju myśli architektonicznej w naszym regionie. Zauważono konieczność podjęcia stosownych działań w celu ochrony tych wartościowych obiektów.
Bartosz Idryjan
