Początki powstania Strzelec Krajeńskich związane są najprawdopodobniej ze wczesnośredniowiecznym grodem, otoczonym drewniano-ziemnymi umocnieniami, które pod koniec XIII w. zastąpiono murami obronnymi. Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1272r., a jako miasto Strzelce Kraj. zostały wymienione w 1286r. W drugiej połowie XIII w. miasto przyjęło prawa magdeburskie.

Do dziś we współczesnym układzie miasta zachowało się średniowieczne rozplanowanie o regularnym szachownicowym kształcie, z centralnie usytuowanym prostokątnym rynkiem. Całość tworzy charakterystyczny i ciekawy układ przestrzenny o kształcie koła, zamkniętego pierścieniem obronnych murów miejskich. Za murami rozciągał się podwójny pas ziemnych wałów i fos. Regularność układu ulicznego podkreśla zabudowa z przełomu XIX i XX w. Spośród zabudowy staromiejskiej, tworzącej historyczne wnętrze miasta wyróżniają się: kolegiata, plac rynkowy, mury miejskie z Bramą Młyńską i Basztą Więzienną.

Jako jedne z nielicznych miejscowości Strzelce Krajeńskie posiadają zachowany prawie cały obwód średniowiecznych murów miejskich z 33 basztami łupinowymi. Średniowieczne mury miejskie otaczały teren Starego Miasta na długości ok. 1640 m, osiągając miejscami maksymalną wysokość do 8 m. Na całej linii murów były rozmieszczone czatownie. Mury zbudowano z różnej wielkości głazów narzutowych, na zaprawie wapiennej. Największe głazy układano na samym dole murów, mniejsze ku górze, a między warstwami głazów przebiegały warstwa rozdzielająca z drobnych kamieni, tworząc układ pasowy. Dokładny wygląd murów możemy określić na podstawie dwóch zachowanych panoram, wykonanych przez Meriana w 1 poł. XVII w. i Petzolda na pocz. XVIII w. W murach usytuowano dwie bramy przejazdowe: na zachodzie Bramę Gorzowską, inaczej zwaną Brzozowską, którą zlikwidowano w 1866 r. oraz na wschodzie Bramę Młyńską lub inaczej Drezdenkowską.