Ratusz w Szprotawie, stanowi bez wątpienia jeden z najciekawszych tego typu zabytków architektury spośród budowli o charakterze municypalnym nie tylko w województwie lubuskim, ale także na Śląsku.

Pierwszą, choć niestety pośrednią, wzmiankę historyczną poświadczającą jego istnienie, odnaleźć można w monografii Matuszkiewicza. W przytoczonym przez niego dokumencie, wystawionym w roku 1304,  mowa jest o dawnym pożarze miasta, na skutek którego spłonęło miejskie archiwum, zaś istnienie takowego zwyczajowo wiązać należy z wydzieleniem jednego z pomieszczeń w obrębie ratusza  .  Na jego podstawie, a także mając na uwadze najstarsze z zachowanych szprotawskich dokumentów, wnosi się, iż pożar ów musiał mieć miejsce przed 3 lutego 1289 roku . Samo istnienie siedziby władz miejskich tuż po lokacji miasta, a więc jeszcze w wieku XIII-tym jest zresztą wielce prawdopodobne, czego dowody mogą skrywać się w partii piwnic dzisiejszego budynku. Początkowo dolne partie pierwszego założenia  wykorzystywano do handlu, zaś na zewnątrz bezpośrednio stykały się z nim  kramy, jatki i budy .  Po zachodniej stronie ratusza do XVI wieku znajdował się pręgierz z pełnopostaciowym wizerunkiem Rolanda, będący symbolem miejskiej samorządności i przestrzegania prawa . Przy ratuszu funkcjonował także targ, który podzielony był na dwie części. Jedna z nich nosiła nazwę Rynku Solnego (Saltzmarkt – pierwsza wzmianka w dokumencie z 1404 r.), druga zaś Rynku Rybnego ( Fischmarkt – 1496).

W XVI wieku po wybudowaniu nowej wieży ratuszowej zawieszone w niej dzwon, którym ogłaszano o godzinie 10-tej wieczór ciszę nocną, kiedy to zamykano bramy miejskie i wypędzano do domów klientów szynków i gospód  . W roku 1575 rozpoczynający nową kadencję rajca miał przywieźć z Wrocławia chorągiewkę wiatrowskazu, którą zatknięto na świeżo ukończonej wieży  . Przyjmując wersję Felixa Matuszkiewicza, wschodnia wieża obserwacyjna szprotawskiego ratusza powstała w latach 1536-1575.  Obecne piwnice były w tym czasie przyziemiem i dopiero na skutek podnoszenia się warstw gruntu, spowodowanego czynnikami antropogenicznymi, jak nanoszenie i niwelacja luźnych osadów, śmieci, gruzu budowlanego i rozbiórkowego, itp., a także przede wszystkim na skutek powstawania warstw po pożarowych (1672 i 1702 r.), znalazły się ostatecznie poniżej dzisiejszego poziomu użytkowego gruntów. Pomieszczenie piwniczne zlokalizowane po południowej stronie było najprawdopodobniej gospodą znaną z przekazów archiwalnych jako Ratskeller, która na skutek zmiany warunków terenowych w późniejszym czasie przeniesiona została na wyższą kondygnację do obecnej Sali Rycerskiej. W pomieszczeniu tym mieściła się także kuchnia, co było w tamtych czasach dość częstym rozwiązaniem. Pomieszczenie było dobrze ogrzane dzięki otwartemu palenisku, które zachowało się w bardzo dobrym stanie i zajmuje niemal całą szerokość wschodniej ściany pomieszczenia. Na kolebkowym sklepieniu zachowały się także haki, służące bądź do zawieszania mięsiwa, bądź do zawieszania oświetlenia w postaci meluzyny.

W XVI w. elewacje otynkowano tynkiem wapienno-piaskowym, pozostawiając go w postaci surowej niemalowanej, w naturalnym jasnym kolorze, zaś detal w postaci narożnych pilastych boni, poziomych gładkich pasów gzymsowych, oraz opasek okiennych wykonano w technice sgrafitta, stosując narzut o chropowaconej powierzchni wykonany z zaprawy wapienno-piaskowej ze znacznym dodatkiem węgla drzewnego, tłuczonej cegły i szlaki. Szerokie fugi pomiędzy boniami dodatkowo podkreślono bielą. Oryginalne tynki elewacji zachowały się jedynie od północnej i częściowo zachodniej strony, w partiach poddaszy, wschodniego skrzydła oraz głównego gmachu ratusza.

W roku 1672, w drugą niedzielę po Zielonych Świątkach około godziny wpół do trzeciej po południu w słodowni przynależnej do domu szewca Laubiszena zamieszkałego przy Neustraβe (dziś ul. K. Świerczewskiego) wybuchł straszliwy w skutkach pożar, który w przeciągu trzech godzin niemal doszczętnie spopielił całe miasto w obrębie murów miejskich . Zniszczeniu i rozszalałemu ogniowi nie oparł się także ratusz. I w tym miejscu wstępuje w pracy Matuszkiewicza ciekawy opis zniszczeń, które wyrządził pożar: Całkowicie spaliły się też wieże ratuszowe. Mianowicie były to wieża mała, wznosząca się przy drzwiach do budynku i zwieńczona miedzianym dachem oraz wieża górująca nad pomieszczeniami sali rajców (sala magistratu zlokalizowana była we wschodniej wieży ratusza na piętrze – przypis 580), której broniły żelazne wrota, a którą zamykało sklepienie. Jednak sama sala wraz z zamykającym je sklepieniem oraz przechowywanymi tam aktami i archiwami, dzięki Bogu nienaruszone.

Według  E. Kręglewskiej –Foksowicz  gmach ratusza został znacznie rozbudowany i podwyższony w drugiej połowie XVI wieku, zaś prace budowlane przy dzisiejszej wieży wschodniej rozpoczęto w roku 1536, wieńcząc ją pod koniec tegoż stulecia murowaną stożkową iglicą, która uległa zniszczeniu w roku 1730  .  Według  anegdoty zaczerpniętej z monografii miasta pióra Felixa Matuszkiewicza, rada miejska na czele z burmistrzem zadecydowawszy o odbudowie zniszczonego hełmu wieży, stworzenie projektu powierzyła Martinowi Frantzowi Młodszemu, który przedstawił zgromadzeniu dwie propozycje. Oba projekty wzbudziły tak wielkie zainteresowanie i podziw szprotawskich rajców, iż zadecydowano o realizacji obu koncepcji. Pierwszą z nich ukazującą hełm dwuprześwitowy zastosowano w przypadku wschodniej wieży, zaś drugi projekt hełmu jednoprześwitowego zrealizowano, dobudowując drugą, zachodnią wieżę zegarową  (1730-1732).

Rozwarstwienie chronologiczne autorstwa Izabeli Ciesielskiej, zamieszczone w książce Zabytki województwa zielonogórskiego,  wskazuje, iż główny korpus ratusza przekształcono  w  XVIII, a następnie  w XIX i XX wieku,  choć zasadniczo pochodzi on z wieku XV, wieża wschodnia z XVI, natomiast oba skrzydła, tj. skrzydło wschodnie i zachodnie, a także wieża zegarowa, to efekt XVIII- wiecznej rozbudowy. Północny łącznik stanowi skutek XX- wiecznej ingerencji w strukturę założenia.    Fakt powstania elementu łączącego od północy skrzydło wschodnie z zachodnim  na początku XX w., potwierdza  znajdująca się w Archiwum Państwowym w Zielonej Górze pełna dokumentacja projektowa rozbudowy tej partii ratusza datowana na dzień 28 kwietnia 1919 roku.  Wykonawcą była lokalna firma budowlana Herman Wagenknecht & Sohn.

Rewaloryzacja  wnętrz ratusza i powstanie Sali Posiedzeń Rady nastąpiło prawdopodobnie   w roku 1862. Dekoracje sztukatorskie stropu Sali Posiedzeń Rady zostały wykonane w 1863 r. przez berlińskiego artystę Dankberga. W teczkach Archiwum Państwowego w Zielonej Górze brak wprawdzie potwierdzenia tego rodzaju robót, jednak pośrednio można wnioskować o pewnych przekształceniach, a przynajmniej remontach z pisma złożonego w magistracie w dniu 16 kwietnia 1882 roku.  W treści odnaleźć można informacje, że przedsionek Sali Posiedzeń Rady Miasta malowany był wówczas po raz ostatni w roku 1863, a właściwie jedynie pobielony, podobnie jak pomieszczenia zajmowane przez policję i kasy oszczędnościowe, które odświeżył w roku 1873 malarz nazwiskiem Bartz, oraz pomieszczenie zajmowane przez kancelarię, którą rok później (to jest w 1874) remontował malarz Beckenstein. Przemalowanie większej ilości pomieszczeń i korytarzy, które to uzyskały wystrój utrzymany w odcieniach szarości z linearną dekoracją pasową nastąpiło dopiero w roku 1889, a wykonawcą prac był mistrz malarski August Lange.

W roku 1881 mistrz ślusarski Louis Müller na polecenie burmistrza zakłada instalację odgromową, którą modernizuje następnie w roku 1885, rozszerzając ją o obie wieże ratuszowe.  Wykonana z plecionej w ozdobny splot wiązki miedzianego drutu ze szpicami z platyny instalacja przetrwała fragmentarycznie do dnia dzisiejszego.

Natomiast z pisma datowanego na dzień 30 czerwca 1884 roku wynika, że mistrz murarski ze Szprotawy Ernst Andreas dokonał przekształceń polegających na wykonaniu otworu drzwiowego, wypełnieniu fach deskowanej dotąd konstrukcji szachulcowej ściany cegłą, jak również tynkowaniu oraz malowaniu pomieszczeń mieszkalnych zajmowanych przez strażnika wieżowego Adolfa Eberta, a zlokalizowanych we wschodniej wieży obserwacyjnej ratusza.

W roku 1889 firma należąca do nowosolskiego przedsiębiorcy budowlanego A.T. Jaekela wykonała na zlecenie szprotawskiego magistratu zlecenie, w którego zakres wchodziła przebudowa dużego pomieszczenia poprzedzającego wejście do sali posiedzeń, polegająca na wprowadzeniu dwóch ścian działowych wykonanych w technologii Rabitza i wydzieleniu w ten sposób trzech mniejszych lokalności, oraz remontu tychże pomieszczeń z tynkowaniem, malowaniem, wymianą stolarki okiennej i drzwiowej, a także modernizacją oświetleniowej instalacji gazowej, włącznie.

Dalszym etapem modernizacji siedziby władz miejskich było wybudowanie po północnej stronie głównego korpusu, trójkondygnacyjnej wykuszowej przybudówki mieszczącej sanitariaty. Wykonawcą robót budowlanych był mistrz murarski Gremm ze Szprotawy, któremu udzielono pozwolenia na powyższe prace pismem z dnia 24 czerwca 1899 r.

Po rozbudowie ratusza z roku 1919 magistrat zadecydował o założeniu  instalacji centralnego ogrzewania, która miała po części zastąpić,  dotychczasowe ogrzewanie piecowe, obejmując swym zasięgiem głównie pomieszczenia skrzydeł północnego, zachodniego i wschodniego. Wykonawcą projektów była szczecińska firma Stettiner Centralheizungs- Fabrik Bruno Runge.

Dnia 23 maja 1921 roku złożony został wniosek o pozwolenie na przebicie od północnej strony nowego wejścia do pomieszczeń zajmowanych przez posterunek policji,  zlokalizowanych w partii przyziemia zachodniego skrzydła ratusza. Elewacje zostały najprawdopodobniej całkowicie odarte z warstw historycznych tynków w czasie renowacji przeprowadzonej w 1934 roku,  nadzorowanej  przez wykładowcę politechniki wrocławskiej Theodora Effenbergera  i zastąpione nowymi wyprawami wapienno-piaskowymi z dodatkiem cementu portlandzkiego. Natomiast w okresie powojennym narzucono na nie  kilkumilimetrową warstwę tzw. ,,baranka” i pomalowano elementy detalu w jasnym ugrowym kolorze.

W roku 1983 na budynku ratusza wymieniono pokrycie dachów . Natomiast po  huraganie z roku 2007  uszkodzeniu uległa iglica oraz gałka wschodniej wieży obserwacyjnej wraz z chorągiewką wiatrowskazu.  Pośród odnalezionych w uszkodzonej gałce dokumentów trzy odnoszą się do kolejnych otwarć i ponownych depozycji. Najstarszy, liczący 10 stron (9 zapisanych + jedna pusta) dokument zszyty z pięciu kart wystawiono w Szprotawie 9 czerwca 1789 roku, a podpisany został przez burmistrza Karla Benjamina Gotfryda Suckera i urzędujących radnych. Depozyt z tego czasu zawierający oprócz wspomnianego dokumentu, dwie pojedyncze kartki oraz trzy z siedmiu (tyle wymieniał dokument) zachowanych obrazków ze świętymi patronami Wawrzyńcem (2x) oraz Janem Ewangelistą umieszczono tam po pracach naprawczych pokrycia wieży. Drugi depozyt umieszczono w gałce w roku 1826, po kolejnej wymianie pokrycia hełmu wieży uszkodzonego przez gradobicie. Po raz ostatni kulę otwarto w roku 1894. Pomimo braku nowszych depozytów wiadomo jednak, iż blaszane pokrycie hełmu wieży wymieniono jeszcze przynajmniej raz, w roku 1927. Świadczy o tym zachowany projekt orusztowania drabinowo-podestowego wieży obserwacyjnej stworzony 31 lipca tegoż roku przez Gerüstbau=Gesellschaft z Wrocławia , oraz dokument stanowiący zgłoszenie tychże robót.    .

 

 

Szprotawska siedziba magistratu usytuowana jest po południowej stronie rynku w historycznym centrum miasta zlokalizowanym w obrębie dawnych murów miejskich, niemal w centralnym punkcie dawnego ostrowu, na którym lokowano miasto. Wyspę ujmuje od północnego- wschodu, północy i zachodu, koryto rzeki Szprotawy jednocześnie wytyczając jej granicę, zaś od południowego - wschodu i od południa przepływa łączący się z rzeką kanał młyński. Budynek ratusza wzniesiono na śródrynkowej parceli.  Ratusz otaczają od wschodu i zachodu place użytkowane współcześnie jako parkingi, a dalej zwarta zabudowa mieszkalna, w skład której wchodzą postpeerelowskie bloki z wielkiej płyty i nielicznie zachowane kamienice, głównie z XIX wieku. Na placu po zachodniej stronie znajduje się barokowa fontanna z XVII wieku, ufundowana przez burmistrza Geyera z cembrowiną z II połowy wieku XIX-tego. Po stronie południowej przebiega deptak, a nieco dalej w kierunku kościoła farnego zlokalizowany jest obszerny plac o charakterze rekreacyjno-wypoczynkowym, powstały na pierzei niezabudowanej po zniszczeniach II wojny światowej. Po stronie północnej znajduje się budynek będący siedzibą dwóch banków, a dalej szeregowa zabudowa mieszkalna, analogiczna do istniejącej po stronie wschodniej i zachodniej.

Obecny budynek szprotawskiego ratusza to zespół pochodzących z różnych okresów budowli. Główny trójkondygnacyjny i podpiwniczony korpus zajmujący południową część parceli flankowany jest od wschodu wieżą obserwacyjną z dwuprześwitowym hełmem, od zachodu zaś wieżą zegarową o hełmie jednoprześwitowym. Do północnych partii wież dostawiono odpowiednio trójkondygnacyjne skrzydła - wschodnie i zachodnie, które łączy od północy najpóźniejszy chronologicznie człon, tworząc tym samym założenie czteroskrzydłowe z wewnętrznym dziedzińcem. Podczas wznoszenia każdego z członów wykorzystano jako budulec cegłę ceramiczna pełną. Główny korpus i boczne skrzydła przekryto wysokimi dachami dwuspadowymi, krytymi ceramiczną karpiówką o krokwiowo-jętkowej konstrukcji wiązarów z płatwiami ryglowanymi zastrzałami w postaci ramion, zaś dach północnego gmachu pokryto blachą. Główny korpus międzywieżowy artykułowano dziewięcioma osiami okiennymi na wszystkich trzech kondygnacjach, zaś oś środkową wyznacza, ujęte w piaskowcowy portal balkonowy, wejście. Skrzydła boczne artykułowano czterema osiami okien. Partie głównego korpusu wieży zachodniej oraz bocznych skrzydeł ujednolicono zewnętrznie, poprzez zastosowanie w strefie przyziemia szerokich pasów boniowania, przebiegającego w układzie horyzontalnym. Partię cokołową oblicowano monolitycznymi płytami piaskowca w układzie stojących  prostokątów.  Strefę przyziemia oddzielono od piętra profilowanym i gierowanym w partii wieży zegarowej gzymsem. Kondygnację pierwszego piętra podkreśla pas płycin podokiennych zamkniętych górą gzymsem kordonowym, zaś otwory okienne wieńczą trójkątne naczółki wsparte na niewielkich wolutowych konsolkach. Okna trzeciej kondygnacji posiadają uboższe obramienia w postaci opasek i zredukowanych naczółków. Fryz pod gzymsem koronującym ożywia zrytmizowana artykulacja o wertykalnym charakterze przybierająca formę tryglifów.  Wertykalizm zachodniej wieży zegarowej podkreślają pionowe akcenty w postaci pilastrów wiązkowych opatrzonych w kapitele korynckie i jońskie. Barokowej dążności  do dynamiki i emotywnego niepokoju przypisać należy zaklęsłe boki wieży oraz liczne gierowane gzymsowania o bogatym profilu. Nieco harmonii równoważącej ów barokowy niepokój i znamionującej, zachodzące już w sztuce połowy XVIII wieku, przemiany, wprowadza symetria i antytetyczność kompozycji, przejawiająca się choćby w takich elementach, jak ujęte w podwójne woluty oculusy.  W górnej partii wieży umieszczono cztery tarcze zegarowe, po jednej na każdej z elewacji. Ponad gzymsem koronującym znajduje się balustradowa attyka zabezpieczająca taras. Większość detalu wykonano w piaskowcu.

Wieża obserwacyjna, zwana także ,,wieżą wschodnią’’ założona jest na rzucie prostokąta, który w strefie najwyższej kondygnacji murowanej przechodzi w oktogon. W całości widoczna jest jedynie z dwóch stron, to jest od wschodu oraz południa. Znaczne partie elewacji zachodniej przesłania  przylegający do wieży, główny korpus ratusza, zaś  dolne partie elewacji północnej zakrywa wschodnie skrzydło. Elewacja południowa wieży w obrębie partii murowanej wydaje się być z zewnątrz jedynie pięciokondygnacyjna bowiem tyle rzędów okien pozostaje dziś widocznych. W rzeczywistości kondygnacji jest siedem. Dodatkową kondygnację stanowią piwnice, których obecność ujawnia pojedyncze  zakratowane okienko w południowo-wschodnim  narożniku. Obecnie cztery dolne kondygnacje są akcentowane dwoma osiami okien, jedynie w górnej partii oktogonu występuje pojedyncze niewielkie okienko. Otwory okienne przyziemia i piętra zostały opatrzone w kraty. Wschodni narożnik wieży wspiera od południa, sięgająca drugiej kondygnacji wieży, skarpa przyporowa, podobnie także i naroże południowowschodnie zostało oskarpowane, jednak w tym wypadku ujmująca naroże skarpa przyporowa jest znacznie masywniejsza i mocno rozszerza się ku dołowi.  Większość otworów okiennych ukształtowano w formie stojących prostokątów: wydłużonych (przyziemie i piętro), oraz zbliżonych do kwadratu (górne kondygnacje). Przy czym mniejsze z okien zamknięto łukiem odcinkowym i opatrzono w proste opaski okienne, wyprowadzone w postaci gładkiej listwy z uszakiem.  Głównym detalem architektonicznym są pilaste narożne bonia z szerokimi fugami, podkreślające wertykalizm wieży, a także równoważące go poziome pasy płaskich gzymsów, nie do końca odpowiadające rzeczywistym podziałom międzykondygnacyjnym. Partię cokołową oblicowano w trakcie historycznych przekształceń obiektu piaskowcowymi płytami. W strefie najwyższej kondygnacji murowanej, gdzie rzut poziomy zmienia się z prostokątnego w oktogonalny zamknięty górą profilowanym gzymsem koronującym, naroża umiejscowione poniżej ścian skosów opatrzono w trójkątne dwuspadowe spływy kryte blachą.

Część murowaną wieży przekrywa w sumie trójprześwitowy barokowy hełm cebulasty, z tym że dolny prześwit stanowi rodzaj galeryjki ograniczonej z zewnątrz stalową balustradą, zaś jej centralną część oszalowano deskami w układzie pionowym zamykając tym samym wnętrze wieży w celu jej ochrony przed zmiennymi warunkami atmosferycznymi.

Wnętrze przyziemia oraz pierwszego  piętra przekrywa wspólne sklepienie kolebkowe z ostrymi lunetami, zaś pomieszczenia trzeciej kondygnacji zamknięto drewnianym otwartym stropem z belkami podpartymi ozdobnym podciągiem.

Na czwartej kondygnacji wieży od południa zlokalizowano pomieszczenie stanowiące jeszcze w II połowie XIX wieku część mieszkania strażnika wieżowego (Thurmwächter) Adolfa Eberta o północnej ścianie wzniesionej w konstrukcji szachulcowej z ceglanym wypełnieniem fach.   Większość historycznej stolarki okiennej wymieniona została w roku 2007.  Pozostawiono jednak  oryginalną XIX wieczną stolarkę drzwiową. Zachowały się zarówno ozdobne drzwi zewnętrzne, jak i część drzwi wewnętrznych (głównie prowadzących z  korytarzy do pomieszczeń zachodniego skrzydła, oraz do Sali Ślubów i Sali Posiedzeń ). Są to konstrukcje dwuskrzydłowe, mocowane na zawiasy wbijane, typu francuskiego, o konstrukcji ramowo-płycinowej ujęte w drewniane ościeża  uszate. W przejściu z przedsionka wieży zegarowej do hollu znajdują się ponadto dwuskrzydłowe drzwi wahadłowe, o analogicznej konstrukcji skrzydeł.

Najciekawszymi pomieszczeniami szprotawskiego ratusza są Sala Rycerska z krzyżowo-żebrowymi sklepieniami, zlokalizowana w przyziemiu głównego korpusu, tuż przy wieży wschodniej, oraz Sala Ślubów wraz z Salą Posiedzeń, znajdujących się na drugim piętrze rzeczonego członu, gdzie na szczególną uwagę zasługuje sztukatorska, bogata dekoracja  stropów i kolumn. Oprócz przedstawień floralnych  oglądać można tam także wizerunki kobiecych masek oraz pełnopostaciowe personifikacje, a także wyobrażenie miejskiego herbu ujęte w bogatą ramę i umiejscowione w centralnej partii stropu Sali Posiedzeń. 

W większości pomieszczeń przeważają drewniane podłogi deskowe. W ciągach komunikacyjnych występują na ogół posadzki ceramiczne w postaci kwadratowych płytek o układzie karo i kontrastowo zestawionej kolorystyce. W partii piwnic oraz większości pomieszczeń górnych kondygnacji wschodniej wieży, znajdują się zachowane oryginalne XVI wieczne posadzki ceramiczne oraz miejscowo gliniana polepa.

Schody głównych ciągów komunikacyjnych wykonano z granitu, zaś w obu wieżach są to bądź murowane schody kręte (wieża zegarowa) bądź drewniane schody drabiniaste (wieża wschodnia).

Ozdobne balustrady o odlanych  w metalu fantazyjnych tralkach roślinnych znajdują się głównie w partii klatki schodowej zachodniego skrzydła.

W większości pomieszczeń przeważają stropy płaskie, kryte. W części korytarzy, występują stropy Kleina, zaś w pomieszczeniach wschodniej wieży sklepienia krzyżowe, kolebkowe, oraz stropy drewniane.

W Sali Rycerskiej znajduje się zrekonstruowany piec kaflowy z ozdobnymi kaflami płytowymi ukazującymi symboliczne przedstawienia zodiakalne.

Na wysokości pierwszego piętra wschodniej wieży od strony południowej zachowały się dwie ozdobne kraty z początku XVII wieku, które posłużyły jako wzór do wykonania dwóch kolejnych krat zamontowanych  prawdopodobnie na przełomie XIX/XX wieku na oknach  tej samej kondygnacji wieży od wschodu.

Obecny piaskowcowy portal balkonowy, to aranżacja konserwatorska z lat 30. XX w. Pierwotna balustrada balkonu była tralkowa, zaś oryginalny piaskowcowy herb miejski przeniesiony przed wojną ponad wejście do wieży zegarowej, znajduje się obecnie w Izbie Historii. Jest to piaskowcowy manierystyczny płaskorzeźbiony kartusz, w którym w partii herbu postacie trębaczy wykonano z cyny. W wieży zachodniej znajduje się czterotarczowy zegar mechaniczny wykonany w Głogowie przez Carla Weissa w roku 1863. Interesujące są również chorągiewki wiatrowskazów obu wież. Chorągiewka zachodniej wieży pochodzi z XVIII wieku, zaś chorągiewka wieży wschodniej z wieku XVII i ukazuje myśliwego z ogarem dmącego w róg .