Budachów, park dworski

Park dworski położony jest w pn.-zach. części wsi Budachów (niem. Baudach), przy rozwidleniu lokalnych dróg. Założenie o powierzchni 8,5 ha zajmuje obszar o nieregularnym kształcie i cechach swobodnej kompozycji. Założenie od pd. i zach. graniczy z wiejską zabudową, zaś od pn. i wsch. z folwarkiem i ruinami dworu.
Park urządzono prawdopodobnie pod k. XVIII w. w układzie swobodnym, krajobrazowym, z partiami lasu naturalnego w części pn. i zach. Natomiast dwór położony na skraju podwórza folwarcznego pochodził z poł. XIX w., zbudowany zapewne na miejscu wcześniejszej rezydencji. W k. II wojny światowej dwór został prawie zupełnie spalony, a w latach 50. XX w. odbudowany. Z kolei w latach 80. XX w. obiekt został opuszczony, co doprowadziło do ponownej dewastacji i całkowitej ruiny. Obecnie park stanowi własność Gminy Bytnica.
Na pn. od dworu położony jest dawny ogród warzywny z niewielką ilością drzew i starą zabudową mieszkalno-gospodarczą, oddzielony od parku drogą prowadzącą w kierunku starej alei grabowej, biegnącej równolegle do pn. granicy założenia. Występują tu pojedyncze okazy drzew o ozdobnych formach tj. buk pospolity odmiana czerwonolistna (Fagus sylvatica ‘Atropunicea’), klon jesionolistny odmiana białopstra (Acer negundo ‘Variegatum’). W owym miejscu z uwagi na zawilgocenie terenu istniała sieć rowów odwadniających, obecnie zamulonych i zarośniętych. Dalej w kierunku zach. znajdują się centralnie położone dwie polany połączone całkowicie zarośniętą aleją. Rosną tu orzech włoski (Juglans regia) i stare odmiany jabłoni (Malus). Zach. część założenia od drogi biegnącej w kierunku pn. – pd. wznosi się stopniowo na pd., i stanowi park typu leśnego. Dominują tu buki pospolite (Fagus sylvatica), pojedynczo natomiast występują dąb szypułkowy (Quercus robur), lipa drobnolistna (Tilia cordata) i robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia). Całkowicie odmienna krajobrazowo jest pd. część założenia, ze spadkiem w kierunku pd. W górnej jej części znajdują się pozostałości sadu owocowego. Wzdłuż tarasów prowadzone były alejki. Fragment ten pomimo znacznego zarastania przez samosiew posiada walory widokowe. W obrębie parku istnieją dwa stawy położone przy drodze wiejskiej. W drzewostanie dominują graby pospolite (Carpinus betulus), lipy, dęby oraz robinie akacjowe. Starodrzew w wieku ok. 200 lat tworzą dęby szypułkowe, wiązy szypułkowe (Ulmus laevis), buki pospolite (Fagus silvatica). Wiek przeważającej części drzew waha się w granicach 40-60 lat. Podszyt parkowy składa się z porzeczki złotej (Ribes aurea), tawuły japońskiej (Spirea japonica), śnieguliczki białej (Symphoricarpos albus) i śnieguliczki różowej (Symphoricarpos orbieulatus), trzmieliny brodawkowatej (Euonymus verrucosus), jaśminowca wonnego (Philadelphus coronarius), mahonii pospolitej (Mahonia aquifolium). Natomiast w runie i pod okapem drzew występuje bluszcz pospolity (Hedera helix).
Od zakończenia II wojny światowej nie przeprowadzono w parku poważnych prac pielęgnacyjnych i konserwatorskich. Opierając się na stanie istniejącym, należy stwierdzić, że jedyne elementy pozostałe z dawnego założenia to częściowo zachowany starodrzew, który uległ znacznemu zmniejszeniu, natomiast bujnie rozprzestrzeniły się samosiewy drzew i krzewów, utrudniające odczytanie dawnych powiązań kompozycyjnych. Drzewa iglaste, jak również drzewa najstarsze nagminnie usychają. Stan zdrowotny części młodszych drzew jest dość dobry. Układ drożny jest częściowo zatarty. Założenie parkowe wymaga rewaloryzacji.