Dąbrówka Wielkopolska, park pałacowy

Założenie w Dąbrówce Wielkopolskiej (niem. Gross Dammer), znajduje się w środkowej- zach. części miejscowości. Jego dokładne położenie wyznaczają ulice: Główna, Poznańska i Piastowska. Pałac poprzedzony jest stawem o powierzchni 0,5 ha, który odcina od niego ul. Mała. Z pozostałych stron sąsiaduje z zabudowaniami wsi. Dawniej od strony ulicy Poznańskiej znajdował się folwark, natomiast dzisiaj od pd. znajduje się szkoła podstawowa. Do pałacu dojechać można od strony ul. Głównej, natomiast dodatkowe wejścia do parku zlokalizowane są od strony pn. i dwa od zach. Park o powierzchni 1,6 ha znajduje się po zach. stronie pałacu. Na jego terenie znajdują się współczesne: plac zabaw dla dzieci i muszla koncertowa.
Pałac w Dąbrówce Wielkopolskiej zwany jest „pałacem Alberta”, ponieważ powstawał na zlecenie barona Alberta Strein von Schwarzenau-Dammer w latach 1856-1859. Budynek uchodzi za jeden z najbardziej znamienitych zabytków na terenie województwa lubuskiego, bowiem zaprojektował go Friedrich August Stüler, uczeń i współpracownik równie znakomitego projektanta Karla Friedricha Schinkela. Nie ma źródłowych informacji na temat twórcy parku w Dąbrówce Wielkopolskiej, jednak życiorys twórcy pałacu pozwala łączyć jego osobę i pracę z kolejnym uznanym wówczas projektantem – P.J. Lenné, artystą ogrodnikiem lub z którymś z jego uczniów.
Pierwsza znana przebudowa pałacu miała miejsce w latach 1877-1878, na zlecenie baronowej Cecilia Schwarzenau, wówczas zmieniono wystrój pałacu oraz elewacje. Kolejne następowały później, rozebrano wówczas m.in. przylegający do pd. strony pałacu taras z drewnianym ciennikiem.
Niewiadomo kiedy rezydencja utraciła swój rezydencjonalny charakter oraz jakiego rodzaju prace były prowadzone w parku. W latach 30. XX w. majątek był własnością Bernarda von Britzke, a pałac stał się siedzibą schroniska młodzieżowego, później niemieckiej szkoły. Obecnie właścicielem obiektu jest Gmina Zbąszynek. W pałacu mieści się centrum kulturalne miejscowości, czego dowodem są różne imprezy i spotkania dobywające się również w parku. Swą honorową siedzibę w budynku od 1997 r. ma Kapituła Regionu Kozła.
Park założony został na planie wydłużonego prostokąta na przedłużeniu głównej osi pałacu. Od strony ul. Piastowskiej pozostawał otwarty, za drogą znajdowały się sady i warzywniki, a przy nich domek ogrodnika. Od strony pd. granicę wyznaczał mur ceglany. Od pn. park graniczył z folwarkiem, oddzielonym symbolicznie szpalerem kasztanowców białych (Aesculus hippocastanum). Granicę parku od strony wsch. wyznaczał sam pałac wraz z ozdobnym ogrodzeniem. Prawdopodobnie z tej strony do parku można było wejść wyłącznie przez pałac, poprzedzony okazałym podjazdem dekorowanym formowanymi i egzotycznymi roślinami w donicach. Było to miejsce ze wszech miar atrakcyjne, bowiem pełniło rolę tarasu widokowego, a poprzedzający go staw potęgował wrażenie wielkości, odbierane głównie przez przyjeżdżających.
Zasadnicza część parku ukształtowana została w stylu krajobrazowym, opartym na jednym głównym wnętrzu – salonu ogrodowego, wokół którego prowadziła główna ścieżka, od niej odchodziły kolejne, wyznaczając mniejsze wnętrza, z pewnością kryjące dekoracyjne lub sentymentalne wyposażenie parku, np.: drzewo, altankę, fontannę, rzeźbę ogrodowa bądź po prostu ławkę.
Z dawnego dziedzińca folwarcznego w kierunku zach. biegnie aleja drzew owocowych, prowadząca do parku leśnego. Drzewostan był tu mieszany iglasto-liściasty, wskazujący na celowe nasadzenia, a drogi poprowadzono swobodnie. To w tym miejscu znajdował się cmentarz rodzinny i kaplica rodowa. Nieznacznie na pd. od cmentarza znajduje się dalsza część parku leśnego – „Adelheids Hohe”, zwana również dzisiaj Górą Adelajdy – kobiety, której tożsamości w materiałach źródłowych nie ustalono. Można jednak twierdzić, że park leśny był krajobrazowym przedłużeniem parku głównego i powstał w tym samym czasie co park przy pałacu. Taka kompozycja wskazuje na związek ze stylem charakterystycznym dla P.J. Lenné.
W 2008 r. przeprowadzona została szczegółowa inwentaryzacja drzew. Ustalono, że w parku dominują klony pospolite (Acer platanoides) oraz dęby szypułkowe (Quercus robur), najcenniejsze okazy mają ponad 200 cm obwodu. W centralnej części parku rośnie buk pospolity odm. czerwonolistna (Fagus sylvatica ‘Atropurpurea’). Runo parkowe jest bogate, jednak dominuje w nim bluszcz pospolity (Hedera helix).
Dziś zespół pałacowo-parkowy użytkowany jest przez mieszkańców – stanowi centrum kulturalne wsi. Pałac jednak wymaga remontu. Park jest pielęgnowany, a historyczna, jednownętrzowa kompozycja jest czytelna. Przy centralnym trawniku zlokalizowano niewielki plac zabaw dla dzieci, w dalszej części parku znajduje się odremontowana scena. Drogi mają nawierzchnie gruntowe.