Krążkowo, park pałacowy

Park pałacowy w Krążkowie (niem. Altkranz) położony jest w zach. części wsi przy drodze powiatowej, prowadzącej z Lipinek do sąsiedniego Krzepielowa. Park zajmuje powierzchnię 0,7 ha i jest częścią zespołu pałacowo-parkowo-folwarcznego. Folwark składa się z czworobocznego podwórza otoczonego zabudowaniami gospodarczymi. Po stronie pd. granicę założenia stanowi droga gminna przebiegająca przez wieś. Od strony zach. znajduje się pałac oraz zabudowania gospodarcze. Natomiast stronę wsch. flankują sąsiednie gospodarstwa. We wsch. części założenia zlokalizowany jest eklektyczny pałac wzniesiony ok. 1890 r. z elementami neobaroku, który jest dominantą architektoniczną w przestrzeni. Po jego pd. stronie znajduje się oficyna datowana na poł. XIX w. Pozostałe zabudowania są budynkami gospodarczymi. Po wsch. stronie pałacu rozciąga się park o charakterze swobodnym. Wjazd główny na teren folwarku znajduje się od strony pn. Drugi wjazd mieści się od strony pd. i prowadzi na pola uprawne. W części pn.-wsch. znajduje się dodatkowy wjazd na teren parku i prowadzi do pałacu od strony drogi gminnej. Cały zespół jest ogrodzony, od strony zach. zachował się ceglany mur, który okala część zabudowań folwarcznych. Pozostałe ogrodzenie jest współczesnym ogrodzeniem betonowym. Część parkowa oddzielona jest od folwarku drucianą siatką oraz budynkami.
Po raz pierwszy miejscowość wymieniana jest w 1242 r. W 1520 r. jako właściciel Krążkowa podawany jest Christof Kottwitz. W 1637 r. dobra zakupione zostały przez Leonarda von Poppschutz i w posiadaniu tej rodziny pozostawały przez prawie 140 lat. W 1 poł. XVIII w. Krążkowo było w posiadaniu Joanny Urszuli baronowej von Posadovski, córki Hansa Christopha barona von Schweinitz właściciela Krzepielowa. W 1718 r. jako właściciela majątku źródła podają Hansa von Rothkirch. W 1765 r. właścicielem majątku był von Luck. W 1778 r. majątek zakupił Wolf Fridrich Cobb, ale już w 1791 r. jako właściciele wymieniani są ponownie przedstawiciele rodziny von Luck. W tym czasie wieś liczyła 101 budynków i 501 mieszkańców. W 1845 r. majątek zakupili bracia Fengler. W latach 80. XIX w. w Krążkowie istniał jeden duży majątek z folwarkiem polnym Eichberg1 obecnie Dębczyn. Pod k. XIX w. majątek ten został podzielony na trzy części: Gut Alt Kranz (Krążkowo), Schosvorwerk i Eichberg. Majątek w Krążkowie określany w księgach adresowych jako dobra rycerskie w 1898 r. był własnością kupców z Drezna – Karla i Gustawa Ockert. Miał on wówczas powierzchnię 427 ha. W 1892 r. dobra zakupił najwyższy urzędnik kameralny Stober, który w 1907 r. sprzedał je kupcowi Fritzowi Pucherowi ze Wschowy, a ten w 1911 r. sprzedał dobra rolnikowi Ulrichowi Zabelowi, który powiększył jego powierzchnię o lasy. Po II wojnie światowej w majątku w Krążkowie przez pewien czas działała szkoła rolnicza. Nie wpłynęło to na zmianę układu przestrzennego. Obecnie rezydencja jest własnością prywatną i pełni funkcje mieszkalne.
Park przypałacowy mimo niewielkiej powierzchni i skromnej ilości drzew zachował malowniczy charakter i niewątpliwie stanowi cenny obiekt. Jego największą wartością są stare pomnikowe dęby szypułkowe (Quercus robur –11 szt.). Ich potężne korony stanowią oprawę dla pałacu. Izolują go od sąsiednich zabudowań, tworząc enklawę zieleni o charakterze swobodnym. Drzewa datowane są na poł. XIX w., pochodzą więc z tego samego okresu, co oficyna przypałacowa i prawdopodobnie są pozostałością po poprzednim układzie przestrzennym. Zostały zaadoptowane przy tworzeniu parku na przełomie XIX i XX w. do obecnego układu kompozycyjnego. W parku nie zachował się układ drożny. Na mapie z 1894 r. można odczytać regularny przebieg dróg parkowych, tworzący formalny podział przestrzeni na 4 podobnej wielkości kwatery. Można przypuszczać, że jest to pozostałość po dawnym barokowym podziale terenu. Jest on obecnie czytelny jedynie na fragmencie w części pn.-wsch. w formie drogi prowadzącej od bramy wjazdowej do centralnej części parku. Obecny układ parku datowany jest na przełom XIX i XX w. Z tego okresu pochodzi platan klonolistny (Platanus x acerifolia) i lipa drobnolistna (Tilia cordata), rosnąca przy wejściu do pałacu. Na dawnych pocztówkach z pocz. XX w. widoczne są przy pałacu od strony folwarku dwie lipy zasadzone przy wejściu oraz ozdobne ogrodzenie z dwiema furtkami prowadzącymi do parku. W głębi widoczne są prawdopodobnie 4 świerki kłujące kulisujące, widok na elewację parkową pałacu. Pomiędzy nimi ozdobny klomb ze strzyżonymi w kule roślinami. Niestety zachowała się tylko jedna z lip flankujących wejście. Z analizy stanu istniejącego wynika, że teren parku został uszczuplony poprzez oddzielenie części pd. parku płotem z siatki i zmienienie jej funkcji na parkingową dla sprzętu rolniczego. W tej części nie zachowały się żadne drzewa. Nie odnaleziono również żadnych oryginalnych obiektów małej architektury oprócz lokalizacji klombu na osi pałacu naprzeciwko werandy. Porównując obecny drzewostan parkowy z inwentaryzacją z 1978 r., został on ograniczony o kilka gatunków w tym buka pospolitego (Fagus silvatica), orzecha czarnego (Juglans nigra), świerki (Picea pungens), lipę drobnolistną (Tilia cordata), kasztanowca białego (Aesculus hippocastanum) i głoga jednoszyjkowego (Crategus monogyna). W chwili obecnej właściciel wykonuje podstawowe zabiegi pielęgnacyjne, polegające głównie na koszeniu trawy i sprzątnięciu liści. Zarówno park jak i pałac wymagają rewaloryzacji.