Lubniewice, park pałacowy

Założenie rezydencjonalne w Lubniewicach (niem. Königswalde), położone jest we wsch. części miejscowości. W obrębie założenia należy wydzielić partię parku, przylegającą do starszej siedziby właścicieli tutejszych dóbr, określanej mianem „Starego Zamku” oraz znacznie bardziej rozległą, założoną przy młodszej rezydencji nazywanej „Nowym Zamkiem”. Obie części założenia o pow. ok. 6 ha są od siebie oddzielone wodami jeziora Lubiąż i skomunikowane drewnianym pomostem.
Lubniewice to miejscowość założona w okresie średniowiecza1. Najstarsza wzmianka dotycząca miejscowości pochodzi z 1287 r. Wkrótce potem Lubniewice znalazły się w ramach ziemi torzymskiej. W 1352 r. po raz pierwszy wymieniony został Henslin von Waldow, który zapoczątkował wielowiekowe panowanie tego rodu w Lubniewicach, trwające do 1945 r. Po II wojnie światowej, zespół rezydencjonalny został znacjonalizowany. W „Nowym Zamku” do lat 90. XX w. mieścił się Ośrodek Wczasów Pracowniczych. Obecnie założenie jest własnością prywatną i nie jest użytkowane.
„Stary Zamek” wzniesiony pod kon. XVIII lub na pocz. XIX w. w stylu klasycystycznym, usytuowany został na pd.-zach. od brzegu jeziora. Budynek posadowiono na wysokiej skarpie, zabezpieczonej murem oporowym wzdłuż drogi. Za rezydencją, po jej pn. oraz pn.-zach. stronie, rozciąga się park, założony na terenie łagodnego stoku, lekko opadającego w stronę jeziora. Zach. granicę założenia wyznacza kamienny mur, od pn. brzeg jeziora, zaś od pd. i wsch. – ciągi komunikacyjne. Wjazd na dziedziniec reprezentacyjny prowadził przez bramę od strony wsch., zlokalizowanej na wysokości elewacji szczytowej. Ta część założenia miała charakter honorowego podjazdu z ozdobnym klombem pośrodku. Malowniczy krajobraz tej części parku upiększa rzeczka Lubnia, przepływająca z pn. od jeziora Lubiąż na pd. do jeziora Krajnik. Po zach. stronie pałacu przejście nad rzeczką prowadziło przez kamienny mostek w stronę parku i dalej do furty w murze, wiodącej do miasteczka. Po pn. stronie pałacu otwierała się oś widokowa na jezioro poprzez obszerną, wydłużoną polanę, z okrągłym gazonem na osi tarasu. W parku zachowała się dawna bażanciarnia. Z pałacu do jeziora przejście zapewniały dwie równoległe ścieżki spacerowe, wytyczone na obrzeżu polany widokowej w układzie pn.-pd. W zach. części parku, za rzeczką, układ dróg tworzył kształt dwóch półkolistych łuków. Ścieżki parkowe schodząc w dół, łączyły się z aleją w formie promenady wzdłuż brzegu jeziora. Drzewostan parku tworzy luźne grupy wypełniające wnętrza polan i fragmentarycznie zachowane nasadzenia alejowe wzdłuż dróg spacerowych. Przeważają gatunki rodzime, takie jak: klon zwyczajny (Acer platanoides), wiąz szypułkowy (Ulmus laevis), grab pospolity (Carpinus betulus), dąb szypułkowy (Quercus robur). Brzeg jeziora i rzeczki porastają zwarte grupy olszy czarnej (Alnus glutinosa).
Równocześnie z budową nowej rezydencji zwanej „Nowym Zamkiem” w latach 1909-1911, po pn. stronie zatoki jeziora Lubiąż, zakomponowano park w typie krajobrazowym, którego autorstwo przypisuje się Georgowi Potente (1876-1945)2. Tę część parku założono w miejscu dawnych ogrodów. Do założenia pałacowo-parkowego prowadzą dwa wjazdy: od wsch. przez kordegardę i od pn. ulicą Zamkową. „Nowy Zamek” położony jest w otoczeniu obszernego założenia parkowego. Od frontu, zwróconego w kierunku pn., poprzedza go tzw. dziedziniec honorowy. Od strony elewacji tylnej znajduje się rozległy taras, z którego otwiera się widok na jezioro. Z tarasu wiedzie zejście schodami w stronę ozdobnej studni, stojącej przy brzegu jeziora. Przy zamku zachowały się ozdobne elementy rzeźb i małej architektury w postaci kamiennych waz, figur, ławek, obelisków oraz innych elementów dekoracyjnych. Od strony tarasu założenie urozmaicała różnorodna i dekoracyjna roślinność. Komunikację w parku zapewnia dobrze rozwinięta sieć utwardzonych dróg i ścieżek spacerowych o długim i łagodnym przebiegu. Kompozycja parku wyróżnia się interesującym drzewostanem, który wypełnia wnętrza polan pomiędzy wytyczonymi drogami parkowymi.
W obrębie parku oprócz gatunków rodzimych, takich jak: dąb szypułkowy (Quercus robur), robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia), klon pospolity (Acer platanoides), sosna zwyczajna (Pinus sylvestris) i kasztanowiec, występują również: dąb burgundzki (Quercus cerris), dąb szypułkowy odm. piramidalna (Quercus robur ‘fastigata’), perełkowiec japoński (Sophora japonica), kłęk amerykański (Gymnocladus dioicus), jodła balsamiczna (Abies balsamea) i grab pospolity odm. dębolistna (Carpinus betulus ‘Quercifolia’) o cechach pomnikowych. Układ przestrzenny założenia parkowego zachował się w pierwotnych granicach. Najbliższe otoczenie rezydencji w latach powojennych zostało częściowo przekomponowane i utraciło swój reprezentacyjny charakter. W części parku przy „Nowym Zamku” wprowadzono współczesną zabudowę, dewaloryzując tym samym kompozycję założenia.
W ostatnich latach teren parku został uporządkowany i poddany wstępnym zabiegom pielęgnacyjnym. W kolejnym etapie należy odtworzyć historyczną kompozycję założenia wokół rezydencji z oryginalnymi gatunkami roślin i drzew. Zaleca się również odtworzenie osi widokowej od „Starego Zamku” w kierunku pn. oraz zrekonstruowanie kamiennego mostku nad Lubnią. Docelowo należy dokończyć remonty rezydencji.