Lubno, park pałacowy

Park pałacowy w Lubnie (niem. Liebenow) znajduje się w pd.-wsch. części miejscowości, przy drodze prowadzącej do Stanowic i dalej do Bogdańca. Założenie zajmuje teren o powierzchni ok. 5,5 ha. Główna brama wjazdowa na teren parku, zlokalizowana była na osi pałacu, od strony dawnego dziedzińca gospodarczego w pn. części założenia. Drugie wejście do parku prowadziło od strony kościoła poprzez bramę z masywnymi filarami i ogrodzeniem na podmurówce. Od strony lasu i pól, park posiadał charakter otwarty.
Lubno to miejscowość o metryce średniowiecznej, o której najstarsza wzmianka pochodzi z 1337 r1. W okresie nowożytnym istniała tutaj siedziba szlachecka. Park pałacowy założony został w latach 60. XIX w. w sąsiedztwie neogotyckiego pałacu, autorstwa znanego niemieckiego architekta Carla Lüdecke. Rezydencja wraz z parkiem powstała z inicjatywy rotmistrza Juliusa von Bassewitza, który oprócz majątku ziemskiego posiadał w okolicy dochodowe kopalnie węgla brunatnego. W 1889 r. majątek znalazł się w posiadaniu rodziny Treichel. W okresie dwudziestolecia międzywojennego Carl Treichel i jego małżonka Minna von Mirbach, sprzyjali narodowym socjalistom. Po śmierci właścicieli w 1938 r., którzy zostali pochowani w obrębie parku, zarządcą dóbr w Lubnie został Erich von dem Bach Zalewski. Po II wojnie światowej majątek ziemski znacjonalizowano. Obecnie pałac znajduje się w stanie ruiny, a park mocno zaniedbany i przetrzebiony, pozostaje nieużytkowany.
Park pałacowy w Lubnie posiada charakter krajobrazowy i został zaprojektowany w stylu angielskim, o swobodnej kompozycji przestrzennej i w naturalistycznym charakterze. Główne elementy kompozycyjne parku są nadal czytelne i tworzą je gabinet, tarasy i partery oraz układ komunikacyjny złożony z dróg parkowych oraz alejek. Najważniejszym i zarazem dominującym punktem odniesienia w kompozycji parku stanowi centralnie posadowiony pałac, zachowany w stanie ruiny. Najbliższe otoczenie rezydencji pałacowej pierwotnie zakomponowane było w konwencji barokowej z ozdobną architekturą ogrodową w postaci fontanny, schodów tarasowych oraz murków oporowych. Przy pn. szczycie pałacu urządzono parter zamknięty półkoliście formowanym szpalerem z głogu szkarłatnego. Po stronie pd., jego lustrzane odbicietworzył gabinet otoczony dwurzędowym szpalerem grabowym. Zach. partia parku przy pałacu ukształtowana została w formie tarasów, które niwelują spadek terenu, natomiast po jego wsch. stronie, utworzono parter z fontanną. Wsch. oraz zach. część terenu przypałacowego wypełniają obszerne polany, otoczone drzewami. Główne osie założenia są symetryczne, ich układ pokrywa się z lokalizacją pałacu, wyznaczając tym samym kierunki osi widokowych. Pd. część parku, w znacznym oddaleniu od pałacu, posiada charakter leśny. Układ komunikacyjny w obrębie założenia jest nieregularny, w formie dróg gruntowych, o łagodnym, opływowym kształcie. Główny i najdłuższy ciąg spacerowy przechodzi od pałacu w kierunku pd., w głąb leśnej części parku, gdzie znajduje się cmentarz rodowy z płytami nagrobnymi ostatnich właścicieli majątku. Drogi w parku są częściowo ukształtowane w formie alei, obsadzonych lipami i dębami.
Drzewostan parku jest bardzo urozmaicony gatunkowo i niezwykle cenny zarówno w sensie kompozycyjnym, jak i dendrologicznym. Dominują tutaj gatunki drzew liściastych, z pomnikowymi okazami dębów szypułkowych (Quercus robur) i bezszypułkowych (Quercus petraea), lip szerokolistnych (Tilia platyphyllos) i drobnolistnych (Tilia cordata). Drzewa wyróżniające się walorami przyrodniczymi nasadzono w otoczeniu pałacu. Należą do nich dąb szypułkowy odm. stożkowata (Quercus robur ‘fastigiata’), dąb czerwony (Quercus rubra) oraz drzewa iglaste, które urozmaicają kompozycję parku i w większości są zimozielone. Wśród gatunków iglastych występuje cis pospolity (Taxus baccata), cypryśnik błotny (Taxodium distichum), jodła balsamiczna (Abies balsamea), kalifornijska (Abies concolor) i pospolita (Abies alba), sosna pospolita (Pinus sylvestris), świerk pospolity (Picea abies), oraz żywotnik zachodni (Thuja occidentalis). W drzewostanie parku rosną ponadto: buk pospolity (Fagus sylvatica), grab pospolity (Carpinus betulus), głóg szkarłatny (Crataegus coccinea), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), kasztanowiec zwyczajny (Aesculus hippocastanum) i czerwony (Aesculus x carnea), klon pospolity (Acer platanoides) i srebrzysty (Acer saccharinum), platan klonolistny (Platanum x hispanica ‘Acerifolia’) oraz wiąz górski (Ulmus glabra), polny (Ulmus minor) i szypułkowy (Ulmus laevis).
Park wymaga kompleksowej rewaloryzacji przy utrzymaniu zachowanych oraz odtworzeniu zatartych elementów przestrzenno-kompozycyjnych, uczytelnieniu układu dróg i alei parkowych, przywróceniu polan widokowych wraz z osiami widokowymi. Docelowo należy usunąć budynki w obrębie hydroforni, wtórnie wybudowane w okresie powojennym oraz istniejące ogrodzenie strefy ochronnej wokół ujęcia wody. Przedmiotowe obiekty wpływają dewaloryzująco i dysharmonizująco na kompozycję założenia parkowego.