Miłaków, park dworski

Dawny majątek w Miłakowie (niem. Milkau) zajmuje ok. 2 ha i znajduje się we wsch. części wsi. Obejmuje budynek dworu obronnego z XVI w., obszerne podwórze gospodarcze oraz park. Dwór skierowany jest bokiem do głównego wjazdu na teren majątku. Otoczony jest fosą, dziś już suchą, a z podwórzem połączony jest mostem. Zachowała się murowana z cegły balustrada mostu oraz ceglany murek oddzielający fosę od podwórza.
Park rozciąga się po stronie zach. dworu. Od pd. graniczy z drogą publiczną, od zach. z zabudowaniami wsi, a od pn. – z ogródkami warzywnymi i polami uprawnymi. Teren jest niemal płaski, przecięty rowem. Od pd. jest lekki skłon w stronę pól. Obecnie majątek należy do prywatnego właściciela.
Pierwsze wzmianki o Miłakowie pochodzą już z XIII w. Przez kolejnych kilkaset lat przechodziła pod władanie różnych rodów: von Unruh, von Berge, von Schweidnitz. Od 1561 r. dobra przeszły w ręce rodu von Schöneich, właścicieli Siedliska. W latach 1651-1763 majątkiem zawiadowali jezuici, którzy przejęli go za niespłacony przez włodarzy dług. Po tym czasie wrócił jednak do Schöneichów i został w ich rękach aż do 1945 r.
Pierwszą budowlą w tym miejscu był dwór wybudowany prawdopodobnie w XIV-XV w. dla Niclasa Unruha, którą wzniesiono na planie prostokąta i otoczono fosą. Budowla zatraciła swój warowny charakter pod k. XIX w. podczas kolejnej przebudowy obiektu.
Po II wojnie światowej majątek stał się siedzibą PGR. Zagospodarowano też zabudowania folwarczne oraz dobudowano nowe budynki gospodarcze, które teraz szczelnie otaczają podwórze. Po likwidacji PGR obiekt przejęła ANR. Wtedy też wyremontowano dach dworu. W 2007 r. dwór przeszedł w ręce prywatne.
Na starych kartach pocztowych widoczny jest dwór i układ wokół niego (fosa, mostek i mur ceglany, okoliczne nasadzenia). Na jednej ze starych pocztówek widać również, że dwór połączony był szpalerem drzew, a zatem być może i drogą, z kościołem z XVI w. Jak podają Jan Olizar i Krystyna Pazdur w swoim opracowaniu dotyczącym parku, założenie powstało w XVII w.
Wnioskując po zachowanych nasadzeniach i ukształtowaniu terenu można przyjąć, że park rozciągał się na zach. od dworu. Układ otoczenia samego dworu warunkowany był dawnym obronnym charakterem budowli. Głównym elementem kompozycyjnym jest zatem fosa, przez którą można było przejść mostem. Od strony wsch. i pd. dwór i fosa otoczony był ceglanym murem oporowym trzymającym brzeg fosy, a od zach. – grupami drzew.
Układ kompozycyjny parku jest dziś jednak całkowicie nieczytelny, bo starego drzewostanu jest bardzo mało. Zachował się głównie na obrzeżach dawnego założenia parkowego. Towarzyszy mu gęsty podszyt samosiejek, głównie olszy czarnej (Alnus glutinosa).
Do najokazalszych starych drzew należą dwie lipy drobnolistne (Tilia cordata) rosnące w najbliższym sąsiedztwie dworu. Mają po ok. 200 i 150 lat i rosną na skarpie z jego pn. strony.
Pozostałe drzewa mają kilkadziesiąt lat. Głównie to jesiony wyniosłe (Fraxinus excelsior) i kasztanowce zwyczajne (Aesculus hippocastanum). Najciekawszym jest rosnący przy samym wjeździe na podwórze kasztanowiec (Aesculus hippocastanum). Ale ma mocny posusz, jego liście zaatakowane są przez szkodniki, głównie szrotówka kasztanowcowiaczka. Zachowało się wąskie pasmo drzew rosnących wzdłuż fosy na jej górnej krawędzi od zach. strony dworu.
Po obu stronach wejścia głównego do dworu w fosie rosną po trzy świerki pospolite (Picea abies). Po pn. stronie króluje olsza czarna (Alnus glutinosa) i wierzba krucha (Salix fragilis).
Do najlepiej zachowanych elementów małej architektury należy mostek z ceglaną balustradą o prostych tralkach oraz ceglany mur oddzielający podwórze od fosy. Woda jednak wyschła i powoli zarasta też samosiejkami.
Pozostała część parku utraciła swój dawny charakter, bo dawną rozległą polanę przerobiono na ogródki działkowe i nieużytkowaną dziś łąkę, którą porastają dzikie jeżyny, wiązówka błotna i powój.