Ojerzyce, park pałacowy

Ojerzyce (niem. Oggerschutz) zlokalizowane są ok. 6 km na wsch. od Świebodzina. Zespół pałacowo-parkowo-folwarczny znajduje się w na skraju pn-zach. części wsi. Park o powierzchni 9,78 ha, w tym 0,20 ha wód, zajmuje płaski i podmokły teren. Granice parku wyznaczają od pn. tory kolejowe, od wsch. i zach. – drogi polne, a od pd. – główna droga w kierunku Szczańca i Świebodzina. Otoczenie założenia stanowią od pn.-zach. i częściowo wsch. pola uprawne, natomiast od pd. i pd.-wsch. zabudowa wsi. Dominantą architektoniczną jest neorenesansowy pałac z wysokim piętrowym skrzydłem wsch. Po jego pd. stronie znajdują się budynki folwarczne, m.in. obory, oficyny, stajnie wzniesione wokół prostokątnego podwórza, które przecina pośrodku droga. W centralnej części parku znajduje się zbiornik wodny w kształcie podkowy z wyspą w jednej z odnóg. Założenie poprzedza od pd. murowane ogrodzenie z główną bramą wjazdową oraz boczne, prowadzące do zabudowy folwarcznej. Pozostała część została ogrodzona siatką.
Najstarsze wzmianki na temat wsi, stanowiącej własność Johana v. Walderode, pochodzą z 1416 r. Na podstawie źródeł historycznych wiemy, że wieś pierwotnie położona była w oddaleniu od obecnej lokalizacji w kierunku pd. Ojerzyce od 1676 r. do 1706 r. należały do rodu von Knobelsdorff, m.in. Kacpra Zygmunta von Knobelsdorffa, a następnie do rodziny von Kalckreuth3. W tym też okresie powstał barokowy dwór, który w XIX w. został przebudowany i powiększony o skrzydło wsch. Obecna forma pałacu została ukształtowana w 1885 r. Park krajobrazowy założony został w 1 poł. XIX w., a następnie powiększony na przełomie XIX w. i XX w. o część pn.-zach. Prace zainicjował najprawdopodobniej Eugeniusz Fryderyk Guido von Schmeling. Po jego śmieci majątek odziedziczyła córka, która wniosła go jako posag do rodziny von Hahn, w rękach którego pozostawał aż do 1945 r. Po II wojnie światowej pałac wraz z zabudową folwarczną był użytkowany przez PGR. W 1989 r. wykonano częściowe oczyszczenie stawów i parku oraz przeprowadzono remont pałacu. W 1993 r. pałac został odrestaurowany i zaadaptowany na hotel. Funkcję tę pełni do dnia dzisiejszego.
Zwarty układ przestrzenny parku zawierał sieć dróg i ścieżek wytyczonych łukowo w kierunku pn., przy stawie oraz w kierunku wsch. Z materiałów ikonograficznych wynika, iż dojazd do pałacu prowadził przez bramę główną, a następnie drogą w kierunku pn. wzdłuż elewacji zach. Pałac poprzedzony był podjazdem z okrągłym gazonem kwietnym. Podobnie ukształtowany został układ komunikacyjny przy elewacji tylnej.
Na podstawie ewidencji parku sporządzonej w 1989 r. ustalono, iż w zróżnicowanym gatunkowo drzewostanie dominują głównie rodzime drzewa liściaste tj. klon pospolity (Acer platanoides), klon jawor (Acer pseudoplatanus), olsza czarna (Alnus glutinosa), grab pospolity (Carpinus betulus), buk pospolity odmiana czerwonolistna (Fagus sylvatica v. atropurpurea), dąb szypułkowy (Quercus robur), wierzba biała (Salix alba), lipa drobnolistna (Tilia cordata), wiąz górski (Ulmus glabra), wierzba krucha (Salix fragilis), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), głóg dwuszyjkowy (Crataegus oxyacantha), dereń rozłogowy (Cornus alba ssp. stolonifera), śliwa tarnina (Prunus spinosa). Urozmaicenie stanowią gatunki drzew iglastych m.in.: świerk pospolity (Picea excelsa), cis pospolity (Taxus baccata), świerk kłujący (Picea pungens), cyprys wiecznie zielony, forma piramidalna (Cupressus sempervirens ‘Fastigiata’). Na terenie parku znajdują się również drzewa aklimatyzowane tj. kasztanowiec zwyczajny (Aesculus hippocastanum), modrzew europejski (Larix decidua), platan klonolistny (Platanus hispanica), topola kanadyjska (Populus serotina), dąb czerwony (Quercus rubra), robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia), karagana syberyjska (Caragana arborescens). Warstwę podszytową, w szczególności na obrzeżach parku, tworzą skupiska drzew i krzewów m.in.: bez czarny (Sambucus nigra), lilak pospolity (Syringa vulgaris), ligustr pospolity (Ligustrum vulgare), trzmielina pospolita (Euonymus europaea), śnieguliczka biała (Symphoricarpos albus). Na terenie parku znajdują się egzemplarze drzew o cechach pomnikowych w wieku ok. 170-270 lat m.in. dąb, platan, wierzba, lipy, wiąz, których obwody pni osiągają ok. 3,0 m. Ponadto, liczną grupę stanowią drzewa w wieku 60-70 lat.
Pierwotna sieć dróg została częściowo zatarta z uwagi na porastającą trawę i niską roślinność. Czytelna jest oś widokowa w kierunku pn. od pałacu na polanę otoczoną stawem. Droga prowadząca do pałacu jest przekształcona, znajduje się, centralnie na osi bramy głównej i fasady, którą poprzedza niewielka, współczesna fontanna. Park wymaga rewaloryzacji m.in. przywrócenia i uczytelnienia historycznego układu komunikacyjnego, przekształcenia niskiej zieleni w tereny trawiaste, uzupełnienia nasadzeń w miejsce wypadów starodrzewu oraz regulacji i oczyszczenia cieków wodnych.