Pasterzowice, park pałacowy

Pasterzowice (niem. Hirtendorf) położone są ok. 4 km na pn. od Szprotawy, przy drodze wojewódzkiej nr 297. Zespół pałacowo-parkowo-folwarczny zlokalizowany jest przy głównej drodze, przebiegającej przez wieś w kierunku Szprotawy i Borowiny. Granice założenia wyznaczają od wsch. i pd. łąki i pola uprawne, od zach. droga asfaltowa, a od pn. zabudowa folwarczna. Otoczenie stanowią od wsch. i pd.-wsch. pola, a w pozostałej części zabudowa wsi. Zespół podzielony jest na dwie części pd. – pałacowo-parkową oraz pn. folwarczną. Pałac zlokalizowany jest w środkowej części założenia. Od pn. założenie zamyka zabudowa folwarczna skupiona wokół prostokątnego dziedzińca. W kierunku pd. od pałacu rozciąga się niewielki park krajobrazowy o powierzchni ok. 2,5 ha. Brama wjazdowa do pałacu znajduje się pośrodku zach. granicy.
Pierwsza informacja źródłowa na temat miejscowości o nazwie Villa Pastoris pochodzi z 1283 r. Dobra rycerskie należały wówczas do Ulricha Syblera. W 1294 r. ziemie nabył Nicolaus von Osla, który na pocz. XIV w. sprzedał je Ottonowi i Arnoldowi von Petzold. W 1315 r. Pasterzowice weszły w posiadanie klasztoru magdalenek, który zarządzał nimi do 1820 r. Od 1825 r. nowym właścicielem stał się porucznik Samuel Bürger. Następnie w latach 1850-1890 majątek przejął książę Acerenza Dignatelli, po nim w latach 1890-1930 Herman i Izabela Steinert. W 1933 r. jako właściciel wymieniany jest Erwin Gossmann, a do 1945 r. Herbert Caje. Od 1945 r. w pałacu mieściła się administracja Państwowych Nieruchomości Ziemskich, a od 1969 r. Stacja Hodowli Roślin.
Pierwotny ogród dworski założony został w XVIII w. Pod k. XIX w. uległ przekształceniu w park typu krajobrazowego. Pomiędzy łąkami a parkiem granicę podkreślała wyraźnie ukształtowana skarpa, o czytelnej do dzisiejszego dnia formie, z ponad 200-letnim starodrzewem, który wskazywać może na XVIII-wieczną metrykę parku. Neobarokowa rezydencja znajdująca się w środkowej części założenia, powstała pod k. XIX w. lub na pocz. XX w., najprawdopodobniej na miejscu starszego XVIII-wiecznego obiektu, przypuszczalnie rządcówki związanej z klasztorem magdalenek. W latach 60. i 80. XX w. przeprowadzone zostały prace remontowe w pałacu, natomiast w latach 2003-2007 r. miał miejsce kapitalny remont obiektu związany z adaptacją na cele mieszkalne. Obecnie założenie jest własnością prywatną.
Historyczny układ kompozycyjny parku krajobrazowego składał się ze ścieżek spacerowych, skupionych wokół zgrupowanych nasadzeń drzew. W części zach. w kierunku pn.-wsch. – pd.-zach. przebiegała droga z aleją drzew i krzewów, prowadząca do budynku (przypuszczalnie gospodarczego) zlokalizowanego poza obecnymi granicami parku. Przed pd.-zach. elewacją pałacu znajdowało się plateau z kwiatami i fontanną. Najstarsza część przy formowanej skarpie posiadała koliście nasadzane grupy drzew oraz altanę ogrodową.
Na terenie parku występuje kilkanaście gatunków drzew, wśród nich pomnikowe buki, dęby i lipy. Wielogatunkowy drzewostan zawiera gatunki aklimatyzowane oraz rodzime tj.: kasztanowiec zwyczajny (Aesculus hippocastanum), sosna wejmutka (Pinus strobus), żywotnik zachodni (Thuja occidentalis), klon pospolity (Acer platanoides), klon jawor (Acer pseudoplatanus), buk pospolity (Fagus sylvatica), wierzba biała (Salix alba), lipa drobnolistna (Tilia cordata), dąb szypułkowy (Quercus robur), cyprysik Lawsona (Chamaecyparis lawsoniana), świerk pospolity (Picea abies), daglezja zielona (jedlica Douglasa) (Pseudotsuga taxifolia), cis pospolity (Taxus baccata). We wsch. części wprowadzono współcześnie nasadzenia świerków oraz lip. Warstwę podszytową tworzą skupiska ligustru pospolitego (Ligustrum vulgare) i morwy białej (Morus alba). Zachowany starodrzew posiada zróżnicowany wiek. Najstarsze komponenty parku tworzą ponad 200-letnie buki, dęby i lipy. Młodsze nasadzenia posiadają ok. 90-120 lat.
Obecnie historyczny układ parku jest mocno zatarty. Zachowany drzewostan pozwala odczytać jedynie fragmenty historycznego układu kompozycyjnego i komponentów parku. Są to m.in. aleje lipowe, koliste nasadzenia klonów oraz relikty altany ogrodowej w pd.-wsch. części. Zmianie uległ układ ścieżek oraz nasadzeń drzew. Wprowadzono wygrodzenie terenu w postaci siatki oraz muru od strony zach.
Park obecnie jest uporządkowany. Utrzymywane są kwatery trawiaste. Nawierzchnie ścieżek wokół pałacu wykonano jako żwirowe i kamienne z kostki. Przeprowadzana jest bieżąca pielęgnacja drzew, jedynie nieliczne egzemplarze drzew posiadają posusz w koronach. Założenie pałacowo-parkowo-folwarczne należy utrzymać w istniejących granicach. Wskazane jest usunięcie zabudowy dysharmonizującej w bliskim sąsiedztwie parku.