Świdnica, park dworski

Założenie dworsko-parkowe – siedziba Muzeum Archeologicznego Środkowego Nadodrza w Zielonej Górze z siedzibą w Świdnicy (niem. Schweinitz I), mieści się przy ul. Długiej 27, w środkowej części miejscowości. Granicę posesji wyznaczają: od zach. ul. Długa, od pn. i pd. zabudowania wsi, a od strony wsch. otwarty krajobraz. Posesja ma kształt wydłużonego prostokąta, w jego pd. części znajduje się dwór i folwark. Wjazd główny na teren muzeum znajduje się od strony ul. Długiej. Park zajmuje powierzchnię 2,57 ha.
Pierwsza siedziba rycerska w Świdnicy powstała prawdopodobnie w 4. ćw. XIV w., gdy Świdnica należała do rodu von Kittlitz. W 1702 r. dobra świdnickie kupił Abraham von Diebitsch-Padligar, które następnie nabył w 1721 r. Maximilian Gottlob von Stentzsch. W 1735 r. dobra przeszły w ręce jego brata Johanna Ernsta von Stentzsch, a następnie w przejęła je jego małżonka Eleonora Chalotta von Stentzsch z domu Kittlitz. W 1744 r. majątek przejął jej syn. Następnie jego szwagier Karl Bernhard von Prittwitz- Gaffron – królewski marszałek i szambelan. W 1786 r. za właścicielkę dworu uchodziła jego córka Fridericke Christine. Trzy lata później dobrami władał Melchior Gotthard von Dyherrn1. Przez kolejne pół wieku właścicielami majątku była rodzina Schneider, którym przypisuje się wykonanie remontu w 1 poł. XIX w. Po r. 1862 dwór stał się własnością hrabiego Artura Friedricha Joahima von Knobelsdorff, następnie w 1876 r. Artura Lehme i w 1886 r. wrocławskiego kupca – Otto Eisenstack. W kolejnych latach majątek ponownie wszedł w posiadanie rodziny von Knobelsdorff, która zbyła go na pocz. XX w. Emilowi Frendenfeld. Do 1945 r. budynek kilkakrotnie zmieniał właścicieli, wśród nich był m.in. Max Stober i Bruno Funk. Po 1945 r. budynek był magazynem Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”, później przez wiele lat stał opuszczony. W latach 1967-1972 wyremontowano go, a od 1982 r. jest siedzibą muzeum.
Dwór, prawdopodobnie wybudowany w 1 poł. XIV w., otoczony był fosą, wówczas poza jej obrębem znajdowały się ogrody użytkowe i sady. Budynek, który znamy z dzisiejszych czasów powstał w 1602 r. i być może już wówczas znajdował się przy nim ogród ozdobny. Wygląd dworu w otoczeniu ogrodów znany jest nam z 2 poł. XVIII w., utrwalony na rycinach B.F. Wernera. Na jednej z nich, dwór zajmował centralne miejsce, po jego stronie pd.-zach. znajdował się dziedziniec folwarczny otoczony sadami. Za dworem znajdował się mniejszy dziedziniec okolony budynkami, w dalszej części znajdowały się sady. Obszar ogrodu podzielony na dwie części, zajmował miejsce po stronie pn.-wsch. dworu i cały był ogrodzony murem. Honorowy dojazd do dworu prowadził od okazałej bramy przez ogród na dziedziniec dworski. Po lewej stronie wjazdu znajdowała się oranżeria, a po prawej domek ogrodnika. Część ozdobna ogrodu miała kompozycję regularną, na skrzyżowaniu dróg, znajdowała się fontanna. Droga główna, a jednocześnie oś kompozycyjna wsch.-zach. zaznaczona jest wyższymi roślinami – aleją, prowadzącą do dalszej części ogrodu, kończącą się przy kolejnej fontannie. Jakie było przeznaczenie dalszej części parku – ozdobne czy użytkowe – nie jest wiadome, jednak obszar ten opasał wysoki żywopłot.
Mapa topograficzna z 1933 r., przedstawia nowy układ parku. Za czasów, którego z właścicieli dokonano przebudowy parku niewiadomo. Z mapy wynika jednak, że jego obszar został powiększony o dawny obszar sadów. Zmieniono również jego kompozycję z regularnego ogrodu na park krajobrazowy, o swobodnie poprowadzonych drogach. W części wsch. parku znajdował się zbiornik wodny. Stąd droga wiodła na pn. w kierunku sadów. Natomiast w lesie w kierunku pd.-wsch. znajdował się folwark leśny należący do majątku, który dziś jest niewielką osadą znaną jako Łochowo.
Dzisiaj w dawnej części ogrodu ozdobnego, przywrócony został układ regularny. Kwatery wyznaczają żywopłoty z ligustru pospolitego (Ligustrum vulgare). W kwaterach swobodnie rozmieszczone są drzewa i wysokie krzewy. W 1988 r. wykonana została inwentaryzacja drzew. Spisano wówczas 162 sztuki zaliczane do 19 gatunków. Ilościowo dominowały wówczas topole (Populus sp.), klony pospolite (Acer platanoides), klony jawory (Acer pseudoplatanus) oraz wiązy szypułkowye (Ulmus laevigata). W warstwie krzewów dominował jaśminowiec wonny (Philadelphus coronarius). Do drzew charakterystyczny wskazujących na kompozycję parkową należą platan klonolistny (Platanus × hispanica) i dąb szypułkowy o formie piramidalnej (Quercus robur ‘Fastigiata’).
Na terenie parku, prócz dawnych drzew znajdują się również, repliki przedmiotów i budowli z dawnych czasów. Wszystkie rzeczowo opisane na tablicach informacyjnych. Park jest pielęgnowany i wyposażony małą architekturę parkową, dostosowaną do potrzeb muzeum.