Cmentarz w Kotowicach wpisany do rejestru zabytków

Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego utrzymał w mocy decyzję Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków o wpisie do rejestru zabytków dawnego cmentarza przykościelnego w Kotowicach. Ochronie prawnej podlega cmentarza wraz z elementami historycznej kompozycji, nagrobkami i starodrzewem oraz okalającym go murem i pozostałościami budynków bramnych. Jak ustalono pierwsza wzmianka o niezachowanym dziś kościele w Kotowicach pochodzi z 1376 r. Świątynię wzniesiono w konstrukcji szkieletowej. Okalający ją cmentarz założono na planie owalnym i otoczono murem z kamienia polnego z dodatkiem rudy darniowej. W okresie Reformacji (1534 r. – 1668 r.) kościół użytkowali luteranie, a następnie ponownie przejęli go katolicy. Doznał on poważnych uszkodzeń podczas wojny trzydziestoletniej, których nie naprawiano. W 1865 r. świątynia uległa zawaleniu i postanowiono ją rozebrać. Na cmentarzu nadal chowano zmarłych, aż do 1896 r. i najprawdopodobniej wówczas dokonano korekty przebiegu drogi prowadzącej przez wieś, co poskutkowało przesunięciem zachodniego odcinka cmentarnego muru. Na tym odcinku wykonano mur z cegły.
Mur okalający cmentarz nie zachował się w pełni na całym obwodzie, choć przebieg pozostaje czytelny w terenie. W części południowej znajdują się pozostałości budynku bramnego, który zachował się w partii przyziemia z czytelną formą przejazdu zamkniętego ostrołukowo. Również budynek bramny od strony północnej zachował się częściowo w partii przyziemia z czytelnym śladem dawnego przejazdu. Po 1945 r. nie chowano tu już zmarłych, jednak na cmentarzu znajdują się pochówki od czasów średniowiecza do końca XIX w., zachowały się też liczne fragmenty nagrobków i kilka płyt nagrobnych. Starodrzew stanowią w szczególności dęby, lipy i jesiony.
Dawny cmentarz w Kotowicach zachował się w czytelnym układzie kompozycyjnym. Mur i budynki bramne uległy częściowo zniszczeniu, lecz nie utraciły wartości kulturowych. Cmentarze zakładane wokół średniowiecznych kościołów stanowiły powszechną praktykę w przestrzeni średniowiecznych miast i wsi, a otaczające je mury służyły wyraźnemu oddzieleniu przestrzeni sacrum od profanum. Wpis do rejestru zabytków ma służyć skutecznej ochronie zabytku i doprowadzeniu do poprawy jego stanu.