Pod koniec lutego 2024 r. Lubuski Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisał do rejestru zabytków obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem pochodzący z kościoła fil. pw. św. Marcina w Gołaszynie, gm. Nowe Miasteczko. Postępowanie w sprawie zostało przeprowadzone z urzędu, po odzyskaniu zabytku w wyniku działań restytucyjnych przeprowadzonych przez Departament Restytucji Dóbr Kultury w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Obiekt, ujęty w wojewódzkiej ewidencji zabytków, zaginął z kościoła w latach 1968-1976. W dniu 10.12.2019 r., po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego, zabytek został zgłoszony przez służby konserwatorskie do Krajowego wykazu zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem. Jak ustalił pracownik Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, zaginiony obraz został kilka dni później sprzedany na aukcji w Krakowie. Zabytek został odzyskany w sierpniu 2023 r. Po negocjacjach, obraz został zwrócony Ministrowi Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Skarbowi Państwa, który przekazał go w depozyt do Muzeum Ziemi Międzyrzeckiej im. Alfa Kowalskiego w Międzyrzeczu. Zgodnie z uzyskanymi informacjami, w przyszłości, po przeprowadzeniu niezbędnych prac konserwatorskich i restauratorskich, obiekt ma zostać przekazany do Parafii, z której został utracony.
Odzyskany, barokowy, siedemnastowieczny obraz, namalowany przez nieznanego artystę działającego zapewne na terenie Śląska, przedstawia Madonnę z Dzieciątkiem w typie Matki Bożej Wspomożenia Wiernych (inaczej Matki Bożej Pomocnej, Matki Bożej Passawskiej) jest kopią obrazu Maria Hilf namalowanego w 1537 r. przez Lucasa Cranacha Starszego. W centrum kompozycji usytuowana jest postać siedzącej Madonny trzymającej oburącz tulące się do niej Dzieciątko. Postaci ukazane są pod rozsuniętymi, podwiązanymi po bokach, zielonymi kotarami. Dzieciątko nagie, główką dotyka twarzy Marii, prawą rączkę przykłada do jej podbródka. Madonna o długich, spływających na plecy, jasnych włosach nakrytych przezroczystym welonem, odziana jest w różową suknię wierzchnią, spod której widoczna jest biała, przymarszczona przy dekolcie i szyi, koszula oraz jasnobłękitny płaszcz o czerwonym podbiciu. Dolna część sukni jest przykryta płaszczem (obecnie jest to jedna z najbardziej uzupełnionych i przemalowanych partii obrazu). Głowy obu postaci otacza poświata aureoli
Obraz został namalowany w technice olejnej na płótnie w kształcie prostokąta stojącego o wymiarach ok. 95 x 76,4 cm. Obiekt obecnie pozbawiony jest ramy – natomiast w 1968 r., zgodnie z fotografią zamieszczoną na karcie ewidencyjnej, oprawiony był w prostą, malowaną na czarno ramę. Płótno, już po zaginięciu z kościoła, zostało zdublowane i naciągnięte na wtórne, nieprawidłowo wykonane krosno.
Po kradzieży obiekt został poddany niefachowym pracom restauratorskim, podczas których uzupełniono ubytki warstwy malarskiej oraz przemalowano niektóre partie. Zabytek obecnie znajduje się w niezadowalającym stanie zachowania: jest zabrudzony, widoczne są ubytki warstwy malarskiej, dodatkowo na jego powierzchni występują wtórne zaplamienia. Obraz wymaga przeprowadzenia pełnego zakresu prac konserwatorskich i restauratorskich, które nie tylko poprawią jego stan techniczny, ale też przywrócą mu wygląd zbliżony do pierwotnego.
Pierwsza wzmianka o kościele w Gołaszynie pochodzi z 1295 r. Sama miejscowość już we wczesnym średniowieczu funkcjonowała jako osada przy szlaku handlowym prowadzącym z Głogowa do Krosna Odrzańskiego. W XIII w. w pobliżu Gołaszyna powstała osada targowa – Nowe Miasteczko. Właścicielami dóbr gołaszyńskich w średniowieczu były m.in. rody von Dyherrn, von Wirsing von Nachern, von Rechenberg, von Berg, von Knobelsdorff i von Glaubitz. W poł. XVII w. wieś stała się własnością jezuitów z Otynia, którzy ufundowali nowe, barokowe wyposażenie kościoła. Można przypuszczać, iż obraz Madonny z Dzieciątkiem trafił do kościoła w Gołaszynie właśnie dzięki jezuitom
Kamila Domagalska
