Bobrowniki – wpis do rejestru zabytków grodziska łużyckich pól popielnicowych z okresu halsztackiego oraz wczesnośredniowiecznego

Do rejestru zabytków województwa lubuskiego wpisano stanowisko archeologiczne Bobrowniki 3 – grodzisko łużyckich pól popielnicowych z okresu halsztackiego oraz wczesnośredniowieczne. Grodzisko Bobrowniki 3 zlokalizowane jest na przełomowym, południowym odcinku doliny Odry, łączącym dwie równoleżnikowe pradoliny. Stanowisko zlokalizowane jest na cyplu, którego wysokość sięga do 38,5 m. Północną i zachodnią granice stanowiska wyznaczają strome stoki natomiast od południa otacza je stromościenny parów będący jedyną na przestrzeni kilku kilometrów formą morfologiczną, wzdłuż której można było wygodnie przedostać się z wysoczyzn na dno doliny Odry. Z uwagi na naturalne uwarunkowania obronne, osada została ogrodzona wałem ziemnym wyłącznie od strony zachodniej, w miejscu wąskiego przesmyku. Umocnienie ziemne najszersze i najwyższe jest w części północnej i obniża się ku południu, gdzie półkoliście zakręca ku wnętrzu założenia.
O istnieniu grodziska w Bobrownikach zdawano sobie sprawę już w XVIII w. Zostało ono oznaczone toponimem Schloss Berg (niem.) na archiwalnych mapach Śląska autorstwa Ludwika Wilhelma Reglera z lat 1764-1770 oraz mapa topograficznych Urmesstischblätter von Preußen z 1824 r. i późniejszych wydawanych w serii Messtichblätter. W części niemieckich opracowań grodzisko lokuje się w nieistniejącej miejscowości Kukave. Archeolodzy zainteresowali się reliktami grodu pod koniec XIX w.  i na początku XX w., kiedy to z terenu stanowiska zabrano zabytki ceramiczne, które przed wojną znajdowały się w prywatnych kolekcjach, a po wojnie zostały uznane za zaginione.  Inspekcji i pomiaru grodu dokonano w 1908 r. oraz latach 30. XX w.  i na podstawie tych wstępnych prospekcji zostało włączone do kartoteki grodzisk śląskich M. Hellmicha. Do lat 70. XX w. na stanowisku nie przeprowadzono żadnych prac wykopaliskowych, a w starszej literaturze występuje jako grodzisko o nieznanej chronologii. W 1971 r. na zlecenie Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Archeologicznych w Zielonej Górze przeprowadzono badania sondażowe, podczas których określono chronologię osady na okres halsztacki C (lata 800 – 620 p.n.e.). W ramach badań powierzchniowych prowadzonych przez archeologów z Muzeum Archeologicznego Środkowego Nadodrza w Zielonej Górze pod kierownictwem dr. A. Marcinkiana w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski, na terenie grodziska odkryto materiał ceramiczny pochodzący okresu halsztackiego (800-450 p.n.e.) oraz z fazy C wczesnego średniowiecza (800-950 n.e.). Spory zbiór naczyń ceramicznych datowanych na wczesne średniowiecze zebrał w trakcie bliżej nieokreślonych prac leśnych mgr E. Dąbrowski. Niestety zabytki te uznawane są za zagubione. W ramach realizacji projektu badawczego pt. Atlas grodzisk wczesnośredniowiecznych z obszaru Polski w 2017 r. na obszarze grodziska i w jego bliskim sąsiedztwie wykonano serię wierceń ręcznych pod kierownictwem mgr Sylwii Rodak, których celem było ustalenie litologii powierzchownych utworów geologicznych, miąższości warstw we śladami antropogenicznymi oraz określenie materiału z jakiego został wzniesiony wał ziemny. Na podstawie wyników badań ustalono, że został on wzniesiony z piasków z domieszką humusu zebranego po jego obu stronach. Przyjmuje się, że w części północnej, zachowana wysokość wału wynosi 300 cm natomiast w części południowej 240-260 cm. Analiza C14 węgli drzewnych znalezionych w odwiertach pozwala zakładać, że wał wzniesiono pomiędzy latami 1858-1506 p.n.e., a 38-130 n.e., co uprawdopodobniałoby datowanie najstarszej fazy zasiedlenia grodziska na okres funkcjonowania łużyckich pól popielnicowych. Kwestią otwartą pozostaje zasiedlenie stanowiska we wczesnym średniowieczu. Jednakże z uwagi na historyczne znaleziska z tego okresu w obrębie osady, należy założyć, że z uwagi na naturalne warunki obronne oraz wniesione przez wcześniejsze społeczności umocnienia, także w średniowieczu miejsce to stanowiło ważną warownię.