Badania architektoniczne dawnego kościoła pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Bieczu

Na zlecenie Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków przeprowadzone zostały badania architektoniczne dawnego kościoła ewangelickiego, obecnie rzymskokatolickiego w Bieczu. Przeprowadzili je Pan prof. Urlich Schaaf i dr Maciej Prarat. Badania objęły rozpoznanie struktury ścian i wewnętrznej konstrukcji empor świątyni. Miały one na celu rozpoznanie dziejów budowy poprzez analizę zastosowanych technik murarskich i ciesielskich. Badaczom udało się uchwycić układ konstrukcyjny i strukturę murów, strukturę drewnianych zespołów konstrukcyjnych i wstępnie scharakteryzować złącza ciesielskie i obróbkę budulca oraz dokonać rozwarstwienie chronologiczne.
Kościół wzniesiony został w 1719 roku na planie krzyża greckiego z absydą od wschodu oraz kruchtą od zachodu. Bryłę nakryto wysokim wielopołaciowym dachem namiotowym, zwieńczonym latarnią z baniastym hemem. Jak ustalono w trakcie badań, ściany świątyni wykonano w konstrukcji drewnianej szkieletowej z wypełnieniem ceglanym, oblicowanej od strony zewnętrznej cegłą. Były one pierwotnie otynkowane. W elewacjach zachowały się rzędy otworów o wielkości główek na kilku poziomach. Badania rozwiały wątpliwości, co do funkcji tych otworów – nie są to otwory po rusztowaniach ale wentylacyjne, które służyły wentylacji przestrzeni pomiędzy zewnętrzną ceglaną licówką, a wewnętrzną drewnianą konstrukcją. Jak ustalono takie rozwiązanie konstrukcyjne było zamierzone od początku, co stanowi bardzo interesujące rozwiązane, spotykane dość rzadko. Natomiast wewnętrzna konstrukcja nośna, która wraz ze ścianami obwodowymi dźwiga więźbę dachową nad korpusem kościoła, to szkielet centralnego oktogonu dwukondygnacyjnych empor, wpisany w plan krzyża greckiego z absydą. Układ ten stanowi interesujące połączenie dwóch różnych planów centralnych, co również wyróżnia biecką świątynię. W swojej pierwotnej formie zachowała się ona do dnia dzisiejszego, choć w początkach XX wieku (w latach 1919-1923 lub w l. 30. XX w.) przeprowadzono szeroko zakrojone prace remontowe, co wynikało z bardzo złego stanu świątyni, jednak powtórzono pierwotny układ drewnianego szkieletu oblicowanego cegłą, co jest czytelne w elewacjach. Jak ustalono, z czasu powstania świątyni w początkach XVIII wieku zachowała się wewnętrzna konstrukcja empor, a także większość murów obwodowych absydy, duże partie ścian elewacji południowej oraz część ścian na pozostałym obwodzie, z wyłączeniem kruchty, która w całości wzniesiona została już w XX wieku. W połowie XIX wieku dach świątyni pokryto łupkiem, który zachował się do dnia dzisiejszego.
Za twórcę kościoła uważa się architekta Georga Bähra, projektanta jednego z najbardziej znaczących barokowych kościołów protestanckich ówczesnych krajów niemieckich, kościoła Marii Panny w Dreźnie. Przypisuje mu się również zaprojektowanie żarskiego pałacu.
Kościół w Bieczu zajmuje ważne miejsce na tle protestanckiej architektury sakralnej baroku. Badania architektoniczne służą rozpoznaniu zabytku, co pozwoli na właściwe ukierunkowanie jego remontu z poszanowaniem wartości, które reprezentuje ta wyjątkowa świątynia.