Gościkowo-Paradyż 2008

Rewaloryzacja pocysterskiego zespołu klasztornego w Gościkowie – Paradyżu, podjęta w latach 50. i 60. XX w., kontynuowana była w latach 90. XX w. i prowadzona w ostatnich latach.  Wzniesione w początkach lat 30. XIII w. opactwo jest jednym z najcenniejszych i najstarszych tego typu zespołów województwa lubuskiego. W jego skład wchodzi wczesnogotycki kościół klasztorny, który pomimo późniejszych przebudów zachował swój pierwotny charakter. Przeprowadzona w połowie XVIII wieku barokizacja, przypisywana wybitnemu architektowi królewskiemu Marcinowi Franzowi, objęła klasztor, zaś w samym kościele – przebudowę fasady, powiększenie okien, dobudowę kaplicy i wprowadzenie nowego wyposażenia, w tym ołtarza głównego i chóru zachodniego.

W wyniku prowadzonych po II wojnie światowej  remontów pierwotna kolorystyka i elementy wystroju i wyposażenia opactwa uległy przekształceniom, a niektóre z nich zostały zniszczone. Tak stało się m.in. z pierwotną kolorystyką klasztoru i kościoła oraz z niemal wszystkimi elementami wystroju i wyposażenia, które zostały „ujednolicone” warstwami wtórnych przemalowań z dominującą szarością.

Do kompleksowej rewaloryzacji zespołu oraz opracowania na te potrzeby aktualnego, kompleksowego programu prac przystąpiono w latach 90. XX w. Do dnia dzisiejszego udało się wykonać olbrzymią część zadania: niemal w całości zostały wykonane prace remontowo-budowlane polegające na osuszeniu i zabezpieczeniu przed dalszą destrukcją wszystkich obiektów klasztornych wraz z kościołem, wykonano kompleksowy remont konserwatorski wszystkich elewacji, przywracając im barokową kolorystykę, zrealizownano rewaloryzację ogrodu klasztornego oraz konserwację rzeźb i elementów kamiennych.

W ostatnich latach podjęte zostały prace konserwatorskie przy zabytkowym wystroju i wyposażeniu wnętrza kościoła klasztornego. Ich efektem jest systematyczne przywracanie świątyni do dawnej świetności oraz wydobywanie autentycznych elementów jej wystroju z różnych etapów budowy. Prace konserwatorskie objęły m.in. ściany i sklepienia fragmentów naw bocznych, gdzie udało się zlokalizować i zakonserwować nieznane dotąd gotyckie i późnorenesansowe polichromie ścienne. Konserwacji poddano większą część ołtarzy bocznych, polichromie ścienne, m. in. gotycką scenę Narodzenia w nawie bocznej kościoła, barokowe malowidła refektarza oraz odkrytą późnorenesansową polichromię sklepienia nawy, epitafia, kolumnę Immaculaty, część obrazów sztalugowych, w tym cenny, wielkoformatowy obraz fundacyjny oraz piękny, malowany na blasze wizerunek św. Pawła Apostoła. W roku 2005  zakończono konserwację ambony. W tym samym roku powodzeniem zakończyły się starania Seminarium o uzyskanie ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pomocy finansowej, która umożliwiła kontynuowanie prac konserwatorskich przy najcenniejszych elementach bogatego wyposażenia pocysterskiego kościoła paradyskim opactwie.  W 2007 roku pozyskano fundusze unijne na przeprowadzenie prac konserwatorskich we wnętrzu świątyni. Wykonano badania stratygraficzne ścian i sklepień ustalając ich barokową kolorystykę operującą gamą bieli, brązów, zieleni i różu. Poddano konserwacji prospekt organowy przywracając jego barokową kolorystykę opartą o czerwienie i zieleń. Podobnie gamę pastelowych i ciemnych zieleni odsłonięto na ławkach zachowanych we wnętrzu kościoła. W trakcie badań udało się odsłonić elementy pierwotnego gotyckiego wystroju węgarów okien i filarów oraz interesujące malowidła i inskrypcje.

Wieloetapowy proces prac konserwatorskich składał się z szeregu specjalistycznych prac i badań wykonywanych przez dyplomowanych konserwatorów dzieł sztuki przy współpracy historyków sztuki i urzędu konserwatorskiego. Już dziś wnętrze świątyni reprezentuje cenne walory kształtowania jego wystroju na przestrzeni wieków z dominująca formą barokowej aranżacji kościoła.