W trakcie nadzoru archeologicznego nad pracami ziemnymi, związanymi z realizowanym projektem „Wieża Kościoła Farnego w Euromieście Gubin-Guben” oraz planowanym obniżeniem poziomu posadzki w kruchcie, odkryto relikty dwu wcześniejszych budowli sakralnych istniejących w tym miejscu. Są to pozostałości partii wejściowych kościoła wczesnogotyckiego (XIV w.) i późnoromańskiego (pierwsza połowa XIII w). Bardzo dobrze zachowane fragmenty pierwszej (XIV wiecznej) świątyni odsłonięto już na głębokości 65-70 cm poniżej dwudziestowiecznego poziomu użytkowego w tej części budowli. Była to wylewka betonowa, o grubości około 10 cm, zawierająca „wysepki” wcześniejszej posadzki wykonanej z płytek z czerwonego piaskowca o wymiarach 29x29x3,5 cm. Około 55-60 cm poniżej uchwycono górne partie fundamentów zachodniej fasady budynku, zachowany „in situ”, lekko tylko uszkodzony, próg piaskowcowy, relikty portalu uskokowego, a także oba dolne zawiasy drzwi otwierających się pierwotnie do wnętrza świątyni. Po stronie północnej i południowej od wejścia zachowały się przyziemia dwu wież flankujących. Tworzyły one westwerk od zachodu kościół. W wewnętrznym narysie wieży południowej uchwycono pierwotny poziom użytkowy związany z wejściem (przy użyciu drabiny) na wyższą kondygnację budynku.
Popękany piaskowcowy próg budowli, o wymiarach (200)176×41 cm, został też silnie uszkodzony przez ponad setkę zagłębień o średnicy 2-3 cm i dość zróżnicowanej głębokości. Są to ślady po nieceniu ognia przy pomocy specjalnego świdra. W trakcie tarcia uzyskiwano na tyle wysoką temperaturę, że zapalał się łatwopalny materiał umieszczony obok (np. wysuszony mech, trawa lub sproszkowana sucha huba). Ogień zapalony w ten sposób nazywano „świętym”, „żywym”, „nowym” czy też „bożym”. Rozpalano go i wykorzystywano przy okazji niektórych świąt – np. Trzech Króli, Wielkanocy, św. Jana. Miał on przeciwdziałać złym mocom, chorobom, był też pomocny w różnego rodzaju symbolicznych i magicznych zabiegach.
Relikty kolejnej świątyni odsłonięto na głębokości około 200 cm poniżej poziomu dwudziestowiecznej posadzki cementowej. Uchwycono, jak dotąd, tylko dwa stopnie schodów (ceramiczny i zbudowany z płyt kamiennych) prowadzących do późnoromańskiego kościoła wybudowanego w pierwszej lub drugiej ćwierci trzynastego stulecia. W trakcie budowy kościoła 14-wiecznego rozebrano, w większości, znajdujące się wyżej partie (niezachowanego) portalu i wejścia.
W przykrywającym obie budowle gruzowo-ziemnym zasypisku zarejestrowano liczne zabytki ruchome pochodzące z różnych okresów oraz faz budowy, użytkowania, niszczenia i odbudowy obiektów. Są to fragmenty ceramiki naczyniowej – późnośredniowiecznej (XIV-XV w), nowożytnej (XVI-XVIII) i współczesnej (XIX-XX wiek), fragmenty kamieniarki budowlanej – piaskowcowej i granitowej, luźne kamienie ze śladami zaprawy wapiennej, zniszczone elementy ceramiki budowlanej – płytki posadzkowe, różnego rodzaju cegły, kształtki, dachówki (mnich i mniszka oraz karpiówka), piaskowcowe detale rzeźbiarskie, bryłki historycznej wyprawy tynkarskiej (również barwione), resztki barwionych w masie szkieł witrażowych, gwoździe żelazne, haki, klamry, zawiasy, ułamki blachy miedzianej (pochodzącej z pokrycia dachu wieży?), fragmenty naczyń szklanych, kości ludzkie
i zwierzęce, węgle oraz ślady spalenizny.
W dolnych partiach zasypiska uchwycono ostatnio resztki zarwanego, najprawdopodobniej wczesnogotyckiego jeszcze, sklepienia kruchty (lub wieży). Prace będą kontynuowane.
Informacja o projekcie:
www.fara.gubin-guben.eu
