Niezmiernie miło nam poinformować, iż laureatem ogólnopolskiego konkursu Generalnego Konserwatora Zabytków „Zabytek Zadbany” w kategorii „adaptacja obiektów zabytkowych” został Klasztor magdalenek, obecnie Centrum Aktywności Społecznej w Szprotawie.
Nagroda została przyznana za prace konserwatorskie, rewaloryzacyjne i adaptacyjne (…) przeprowadzone w oparciu o wyniki wzorowo przeprowadzonych badań konserwatorskich, eksponujące rozwarstwienie historyczne budowli, przywracające wartości zabytkowe obiektu i jego znaczenie w przestrzeni miasta.
Serdecznie gratulujemy właścicielowi obiektu – Gminie Szprotawa, wykonawcom i osobom nadzorującym prace, a także zachęcamy wszystkich do odwiedzenia tego pięknego miasta i zwiedzenia dawnego, średniowiecznego klasztoru.
Ogólnopolski konkurs Generalnego Konserwatora Zabytków „Zabytek Zadbany” wyróżnia właścicieli i zarządców, którzy wzorowo wywiązują się z obowiązku opieki nad zabytkami. Ma na celu promocję właściwych postaw i upowszechnienie najlepszych wzorów konserwacji obiektów zabytkowych, właściwego ich użytkowania i zagospodarowania. Konkurs po raz pierwszy został zorganizowany w 1975 roku, a od 2011 r. jest prowadzony przez Narodowy Instytut Dziedzictwa. W 2020 r. w konkursie wzięły udział 63 zabytki z całej Polski. Jury wskazało 6 laureatów i 11 wyróżnionych w pięciu kategoriach.
SZPROTAWA – BUDYNEK SIÓSTR MAGDALENEK
Budynek dawnego klasztoru sióstr Magdalenek w Szprotawie, tworzący południową pierzeję placu Kościelnego, pierwotnie wchodził w skład większego, wieloskrzydłowego założenia. Jego układ widoczny jest na fotografiach lotniczych miasta wykonany w latach 30-tych XX wieku.
Najstarszy budynek klasztorny, pokrywający się obrysem z obecnym, powstał zapewne przed 1314 rokiem z fundacji księżnej Mechtyldy i jej syna księcia Henryka IV Wiernego. Wzniesiono wtedy dwukondygnacyjną budowlę na planie prostokąta o wymiarach ok. 40,6 metra na 11,3 metra, nakrytą dachem dwuspadowym z trójkątnymi szczytami. Ceglane elewacje piętra posiadały bogatą artykulację na którą składały się ostrołuczne okna z profilowanymi krawędziami otworów, odcinkowe oraz ostrołuczne wnęki o prostych i profilowanych ościeżach oraz fryzy płycinowe i ceglane. We wnętrzu, w zachodniej partii, ukształtowano dużą salę, a pozostałe podziały wykonano zapewne ścianami o konstrukcji drewnianej. Prawdopodobnie w 2 połowie XIV wieku dobudowano skrzydło wschodnie, a we wnętrzu wschodniej partii skrzydła północnego na dwóch poziomach wydzielono sale, które zapewne połączono arkadowym gankiem z kościołem. Zapewne na przełomie XVI i XVII wieku oba te wnętrza nakryto sklepieniami opartymi na centralny filarze oraz wprowadzono pod nimi piwnicę. Barokowe przekształcenia objęły w pierwszym etapie salę gotycką na piętrze, gdzie wprowadzono dwoje okien w zachodniej elewacji szczytowej. Kolejna przebudowa barokowa zrealizowana została zapewne po pożarze w 1702 roku, kiedy to budynek podwyższono o jedną kondygnację, nakryto nowym dachem czterospadowym i wykonano nowy wystrój elewacji. We wnętrzach wprowadzono zachowane do dziś podziały, obejmujące dwie sale od południa, korytarz wzdłuż ściany północnej oraz pomieszczenia przy ścianie zachodniej. Wtedy też, znajdującą się tu, salę gotycką nakryto sklepieniem opartym na centralnym filarze i wprowadzono pod nią sklepioną piwnicę. Przekształcenia zrealizowane w połowie XIX wieku wprowadziły nowy, neoklasycystyczny wystrój elewacji. We wnętrzach zmiany podyktowane były znacznym podwyższeniem terenu od strony północnej i wprowadzeniem nowego wejścia z placu Kościelnego. Spowodowały one zmiany poziomów użytkowych w przyziemiu oraz przekształcenie dolnych biegów schodów. W trakcie remontu zrealizowanego w drugiej połowie lat 30-tych XX wieku uproszczono neoklasyczny wystrój elewacji, zmieniono układ sali renesansowej na pierwszym piętrze, rozbierając jej sklepienie..
W latach 2017-2019 przy obiekcie przeprowadzono kompleksowe prace konserwatorsko-restauratorskie zachowanego budynku klasztoru. W 2019 r. Lubuski Wojewódzki Konserwator Zabytków uhonorował Gminę Szprotawa nagrodą Lubuskie Konserwacje. Obecnie w obiekcie mieści się ekspozycje Izby Historii i Muzeum Ziemi Szprotawskiej, Biuro Informacji Turystycznej, Wydział Oświaty Urzędu Miejskiego, Klub Seniora oraz Uniwersytet Trzeciego Wieku. W przyszłości planuje się również otwarcie restauracji.
prof. dr hab. Andrzej Legendziewicz
