Fortyfikacje jako dziedzina badań historycznych najczęściej postrzegane są jako "substancja martwa", czego dowodem jest przeważająca ilość opracowań traktujących o zadaniach taktycznych poszczególnych budowli, ich uzbrojeniu oraz znaczeniu w obronności dawnych organizmów państwowych. Zorganizowana w Lubrzy konferencja pt. "Społeczeństwo i fortyfikacje – dawniej i dziś", stała się okazją by szereg umocnień przedstawić w zupełnie innym świetle, przede wszystkim z uwzględnieniem czynnika ludzkiego – w końcu były one przez ludzi projektowane, przez ludzi wznoszone i co równie ważne – ludzie byli zmuszeni koegzystować w ich sąsiedztwie. Sesja zorganizowana została przez Urząd Gminy Lubrza we współpracy z Grupą Inicjatywną Przewodników MRU, natomiast honorowy patronat nad nią objął Marszałek Województwa Lubuskiego, p. Elzbieta Polak oraz Lubuski Wojewódzki Konserwator Zabytków, p. dr Barbara Bielinis-Kopeć.
Konferencję rozpoczął wykład dr. Łukasza Pardeli na temat śluz fortecznych Twierdzy Wrocław i ich znaczenia w obszarach zalewowych miasta, który potwierdził bezzasadność rozbudowy aglomeracji miejskiej w lokalizacjach pierwotnie przeznaczonych do przyjęcia wód powodziowych oraz wód mających tworzyć w czasach pruskich system przeszkód naturalnych. Dr Jacek Biesiadka opowiadał o rozrastaniu się Poznania w cieniu gigantycznej rozbudowy twierdzy w XIX wieku i jej oddziaływaniu na mieszkańców miasta, okolicznych miejscowości, co skutkowało wieloma konfliktami, rozstrzyganymi zazwyczaj na rzecz militarnej inwestycji. Maksymilian Frąckowiak przedstawił wspomnienia byłego mieszkańca Chyciny, Reinharda Klopscha, który na łamach kwartalnika "Heimatgruss" szczegółowo opisał młodzieńcze lata spędzone w sąsiedztwie fortyfikacji MRU. Tematem wystąpienia Grzegorz Urbanka były zagadnienia budowy systemu hydrotechnicznego MRU w kontekście sporów z lokalną społecznością, prowadzoną przez nią gospodarką na miejscowych wodach oraz zagospodarowaniem tej fortyfikacji po 1945 roku na rzecz rybactwa. Petr Suchanek, badacz fortyfikacji z Republiki Czeskiej, przybliżył obraz sieci łączności systemu podziemnego MRU, który inwentaryzuje przy współpracy z badaczami z Polski. Andrzej Ditrich opowiedział z kolei o polowych stanowiskach Luftwaffe z okresu II wojny światowej, wznoszonych również przy pomocy cywilów i lokalizowanych blisko traktów komunikacyjnych. Epizod walk pod Zarzyniem w 1945 roku widziany oczami świadka, był szczegółowo omówiony przez Andrzeja Chmielewskiego. Istotnym elementem badań nad fortyfikacją są kwerendy biblioteczne – realizujący je Tomasz Rzeczycki wyłuskał najciekawsze fragmenty opisów Twierdzy Kostrzyn w prasie polskiej z okresu PRL-u. Arkadiusz Woźniakowski przedstawił w bardzo obrazowy sposób przeobrażenia fortyfikacji w pasie nadmorskim Gdańska na przestrzeni minionych 150 lat, poddając pod wątpliwość dalsze losy zachowanych do dziś założeń. Ostatni prelegent, Paweł Pochocki, pokazał rezultaty poczynionych w ciągu kilku ostatnich lat inwestycji w wale przeciwpowodziowym Odry, wskutek których udało się zagospodarować i uratować przed zasypaniem kilka unikatowych obiektów z Pozycji Odrzańskiej.
Po zakończeniu pierwszej części konferencji, prelegenci i goście udali się na godzinne zwiedzanie Pętli Boryszyńskiej, w trakcie którego odbyła się dyskusja na tematy sesyjne i okołoforteczne. Całość zakończono wspólnym posiłkiem.
Konferencja w Lubrzy zgromadziła łącznie ponad 60 osób. Część słuchaczy stanowili historycy wojskowości i pasjonaci umocnień z Niemiec, co w dużej mierze ożywiało wymianę spostrzeżeń na temat poruszanych zagadnień. Szczególne podziękowania za trud w przygotowaniu sesji należą się gospodarzowi przedsięwzięcia, Urzędowi Gminy Lubrza oraz Ośrodkowi Wypoczynkowemu "Martinez" za użyczenie sali. Pokłosiem konferencji będzie wydanie drukiem opracowań w formie zeszytu naukowego, które planowane jest na rok 2015.
