Bukowiec, park pałacowy

Założenie parku pałacowego w Bukowcu (niem. Bauchwitz) stanowi element zespołu rezydencjonalnego, zlokalizowanego w centralnej części wsi, po pn. stronie drogi prowadzącej do Siercza. W jego otoczeniu znajdują się pola i zabudowania zagród wiejskich. Park zajmuje teren po pn. i zach. stronie obszernego dziedzińca folwarcznego i przylega do miejsca po dawnym pałacu w zach. części dziedzińca. Wjazd na teren zespołu znajduje się od pd. strony dziedzińca gospodarczego i prowadzi przez przesklepiony łukiem przejazd w neorenesansowym budynku bramnym z flankującą go wieżą na przedłużeniu murowanego ogrodzenia.
Bukowiec to miejscowość o średniowiecznym rodowodzie. Tutejsze dobra ziemskie należały do kolejnych rodzin polsko-niemieckiej szlachty, w tym Szlichtyngów i Unrugów. W 1787 r. majątek znalazł się w posiadaniu rodziny von Gersdorff, której przedstawiciele pozostawali w jej posiadaniu do czasów II wojny światowej. W związku z prosperitą majątku ziemskiego, zapewne w latach 1892-1894, dokonano przebudowy rezydencji w stylu neorenesansu oraz wzniesiono zabudowania folwarczne. Inicjatorem prac budowlanych był Hans Otto von Gersdorff, który niebawem miał poślubić Henriettę von Kalckreuth. Centralnym elementem założenia był okazały pałac, zniszczony w trakcie działań wojennych w 1945 r. Pierwotne założenie ogrodu barokowego, uległo zatarciu, wskutek przekomponowania prawdopodobnie w poł. XIX w. W obrębie założenia parkowego wybudowano na wzgórzu dom przeznaczony dla małżonki, w którym następnie mieściło się diakonis oraz dom ogrodnika. Po pn. stronie parku, na jego skraju, wzniesiono neoklasycystyczne mauzoleum rodowe.
Park pałacowy w Bukowcu zajmuje obszar o powierzchni ok. 18 ha i posiada charakter założenia krajobrazowego, który otrzymał w wyniku prac prowadzonych równolegle do rozbudowy rezydencji wraz z folwarkiem. Wydłużony w kierunku pn. kształt założenia i urozmaicona topografia, wskazują, że przy zakładaniu parku wykorzystano naturalne walory krajobrazowe terenu z wąwozem oraz skarpami polodowcowej rynny pojeziernej. Komunikację po terenie parku umożliwia dobrze rozwinięty układ dróg w formie alei spacerowych oraz dróg do jazdy konnej. Przebieg alei wpisuje się w naturalne ukształtowanie terenu, obiegając park dookoła. Główna droga wiodąca do parku prowadzi z pn.-zach. narożnika dziedzińca, przechodząc w obniżeniu, pomiędzy skarpami, a następnie rozwidlając się pośrodku założenia na dwie aleje obejmujące pn. i pd. część założenia parkowego. Istotnym elementem kompozycyjnym był staw, który znajdował się w pn. części parku, obecnie silnie zarośnięty. Wnętrze pd. części parku, tworzą zadrzewione polany śródparkowe, gęsto otoczone drogami w kształcie półkoli. Przed fasadą nieistniejącego pałacu, znajdował się dawniej ozdobny półkolisty gazon, a za nim, pośrodku dziedzińca – basen. Natomiast od strony elewacji ogrodowej rozpościerała się rozległa polana widokowa. Droga dojazdowa do dawnego pałacu obsadzona była aleją lipy drobnolistnej, zachowaną obecnie odcinkowo. Wraz z likwidacją pałacu, przekomponowaniu uległa najbardziej ozdobna część założenia. Najstarsze drzewa rosną wzdłuż drogi przechodzącej obok sadu i ogrodu w pd.-zach. części założenia. Są to głównie grupy wiekowych, ponad 200-letnich, dębów szypułkowych (Quercus robur) i bezszypułkowych (Quercus petraea), buków pospolitych (Fagus sylvatica), z których część tworzy aleje i szpalery.
Zachowany fragment historycznej alei lipowej wzdłuż głównej drogi dojazdowej do pałacu oraz nad stawem, szpalery lip szerokolistnych (Tilia platyphyllos) i drobnolistnych (Tilia cordata) oraz żywotnika zachodniego (Thuja occinedntalis) i olbrzymiego (Thuja plicata) w pd.-zach. części parku. W składzie gatunkowym dominują drzewa liściaste z domieszką drzew iglastych. Pośród drzew liściastych najczęściej występującymi gatunkami jest dąb szypułkowy (Quercus robur), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos) i drobnolistna (Tilia cordata), buk pospolity (Fagus sylvatica), brzoza brodawkowata (Betula pendula), klon pospolity (Acer platanoides) i jawor (Acer pseudoplatanus), kasztanowiec biały (Aesculus hippocastanum), wierzba biała (Salix alba), grab pospolity (Carpinus betulus), olsza czarna (Alnus glutinosa), wiąz szypułkowy (Ulmus laevis), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior) oraz topola biała (Populus alba). Z drzew iglastych najliczniej występuje świerk pospolity (Picea abies), sosna pospolita (Pinus sylvestris), daglezja zielona (Pseudotsuga menziesii), żywotnik zachodni (Thuja occinedntalis) i olbrzymi (Thuja plicata).
Założenie zachowało czytelne granice oraz pierwotny układ przestrzenny. Nie zachował się pałac z dwiema oficynami, które rozebrano w latach powojennych. Zniszczeniu uległ też ozdobny gazon przed paradnym podjazdem do pałacu. Zabudowania folwarku są zdewastowane i popadają w ruinę. W obrębie reprezentacyjnego dziedzińca, zlokalizowano dysharmonizującą zabudowę, za wjazdem wagę towarową, natomiast w miejscu stawu założono basen ppoż. W zach. części historycznie zakomponowanego parku założono sad z użytkowym ogrodem. Częściowo przekształcono strukturę roślinną drzewostanu parku, wprowadzając wtórne nasadzenia topolowe w obrębie polan wewnątrz parku oraz wzdłuż drogi w części pd. założenia. Park jest silnie zarośnięty, zanieczyszczony śmieciami i gruzem, polany zarośnięte, część dróg zatarta.
W ramach prac pielęgnacyjno-porządkowych parku, należy uczytelnić przebieg pomniejszych dróg i ścieżek parkowych, oczyścić staw z udrożnieniem rowu melioracyjnego, usunąć samosiew drzew i krzewów, przywrócić pierwotną funkcję parku komponowanego w miejscu obecnego sadu i ogrodu. Wskazane jest odtworzenie historycznych nasadzeń w obrębie polan wewnątrzparkowych obsadzonych topolami, a także szpalerów i alei przydrożnych w parku.