Glisno, park pałacowy

Zespół rezydencjonalny w Gliśnie (niem. Gleissen) zlokalizowany został po pd. stronie drogi okalającej nawsie, nieopodal kościoła. W jego skład wchodzą pałac, folwark i park zajmujący ok. 17 ha powierzchni wraz ze sztuczną ruiną i mauzoleum rodu von Wartenberg. W centrum założenia rezydencjonalnego posadowiony został barokowy pałac, który nawiązuje w sensie formalnym i ideowym do królewskiej rezydencji Sanssoucci w Poczdamie.
Glisno to miejscowość wzmiankowana po raz pierwszy w 1421 r1. Od 1463 r. stanowiła własność rodu von Waldow z pobliskich Lubniewic. W rękach tego rodu majątek ziemski pozostawał z kilkudziesięcioletnią przerwą aż do XVIII w. Później właścicielami byli też przedstawiciele rodu von der Marwitz. Pod kon. XVIII w. Glisno znalazło się w rękach Wilhelma von Posera, z którego inicjatywy wzniesiono w latach 1790-1793 pałac i założono park. Następnie właścicielem został Israel Moses Henoch, który przebudował rezydencję oraz wybudował w 1837 r. nowy kościół, zaprojektowany przez Karla Friedricha Schinkla. W Gliśnie powstało wówczas uzdrowisko, a pałac utracił swój rezydencjonalny charakter. Poprzedni charakter zespołowi przywrócił Hans Carl von Wartenberg, którego rodzina pozostawała w posiadaniu majątku do czasów II wojny światowej. Po 1945 r. majątek upaństwowiono. W latach 60. XX w. dokonano remontu pałacu z przeznaczeniem na ośrodek kolonijny. Z czasem historyczny układ kompozycyjny zespołu został przekształcony i częściowo zniekształcony, zasypano m.in. staw położony w obrębie polany parkowej, przy elewacji tylnej pałacu. W 1973 r. zlikwidowano mauzoleum rodu von der Marwitz. Obecnie pałac wraz z parkiem stanowi własność Ośrodka Doskonalenia Rolnictwa.
Kompozycja parku posiada charakter krajobrazowy z elementami barokowymi oraz pozostałościami romantycznej architektury ogrodowej. Założenie parkowe, zajmuje pd.-zach. część zespołu. Centralna część założenia charakteryzuje się osiowym układem rozplanowania. Od strony pn. obejmuje ona aleję wjazdową na osi pałacu od drogi wiejskiej oraz dziedziniec honorowy z podjazdem do pałacu. Pierwotnie dziedziniec honorowy flankowały dwie oficyny: wsch. z poł. XIX w. i zach. z k. XIX w. Przed frontowym tarasem pałacowym ustawione zostały barokowe figury oraz neobarokowa fontanna pośrodku dziedzińca. Obecnie dziedziniec przypałacowy jest wygrodzony. Od strony elewacji tylnej pałacu rozciąga się obszerna polana widokowa (trakt trawiasty), w obrębie której znajdował się dawniej staw o nieregularnej linii brzegowej. Na zamknięciu osi widokowej za pałacem, na wzgórzu, znajduje się romantyczna ruina z basztą. Pd. i wsch. część parku posiada swobodny układ kompozycyjny, który tworzą masywy drzewostanu o charakterze leśnym, trawiaste polny, stawy oraz obrzeża strugi. Wsch. część założenia wypełnia obszerna łąka, którą otacza zwarty masyw drzew ze stawem parkowym, połączonym z przepływającą strugą. W pd.-wsch. części założenia znajduje się neogotyckie mauzoleum rodziny von Wartenberg z rodowymi herbami w szczycie fasady oraz częściowo zachowane fragmenty dawnego mostu ogrodowego.
Na wschód od mauzoleum wiedzie stara aleja bukowa w kierunku pałacu. Przebieg dróg oraz alei parkowych wpisuje się w naturalną topografię terenu, tworząc rozbudowaną sieć o nieregularnym rozplanowaniu. Drzewostan parku ma charakter leśny, cechuje go duże zagęszczenie, warstwowa budowa oraz naturalne runo leśne.
W obrębie parku wyróżniono 66 gatunków drzew oraz krzewów, w tym 34 gatunki drzew liściastych oraz 9 gatunków drzew iglastych. Strukturę drzewostanu najliczniej budują takie gatunki, jak buk pospolity (Fagus sylvatica), dąb bezszypułkowy (Quercus petraea) i szypułkowy (Quercus robur), lipa drobnolistna (Tilia cordata) i szerokolistna (Tilia platyphyllos), olsza czarna (Alnus glutinosa), kasztanowiec zwyczajny (Aesculus hippocastanum), robinia biała (Robinia pseudoacacia), klon zwyczajny (Acer platanoides) i jawor (Acer pseudoplatanus), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), wiąz górski (Ulmus glabra). Z drzew iglastych występują takie gatunki, jak świerk pospolity (Picea abies), żywotnik olbrzymi (Thuja plicata) i zachodni (Thuja occidentalis), sosna pospolita (Pinus sylvestris), sosna czarna (Pinus nigra), sosna wejmutka (Pinus strobus), daglezja zielona (Pseudotsuga menziesii), jodła pospolita (Albies alba), modrzew europejski (Larix decidua). Wiek najstarszych drzew wynosi od 179 do 190 lat, młodszych 40-70 lat.
Do czasów obecnych zachował się XVIII-wieczny układ kompozycyjny parku z czytelnymi, poszczególnymi elementami założenia oraz pozostałościami architektury ogrodowej i barokowych rzeźb. Na terenie parku w części przypałacowej odtworzono oś widokową i uczytelniono przebieg poszczególnych alejek.
Niezbędny zakres prac przy parku powinien obejmować odtworzenie kompozycji oraz aranżacji roślinnej w obrębie dziedzińca honorowego przed pałacem, odtworzenie stawu wraz z uregulowaniem stosunków wodnych w parku, restaurację budowli, w tym sztucznej ruiny i mauzoleum rodowego von Wartenbergów oraz konserwację rzeźb. Silnie zarośnięta, leśna część parku wskazuje na konieczność przeprowadzenia prac pielęgnacyjnych wraz z uczytelnieniem polan parkowych, wzniesień widokowych oraz układu dróg.