Gościeszowice, park pałacowy

Gościeszowice (niem. Gieβmannsdorf) są wsią w typie ulicówki, ciągnącą się w układzie wsch.-zach. Park wchodzi w skład dawnego zespołu pałacowo-parkowofolwarcznego położonego w jej zach. części, niejako na zamknięciu głównej drogi. Zajmuje pow. 3,5 ha o regularnym rzucie i wyraźnie zaznaczonych granicach. Od pd. opiera się o przedłużenie głównej ulicy, od wsch. o krawędź drogi prowadzącej w kierunku Międzylesia. Z pozostałych stron zespół ograniczają lokalne drogi asfaltowe. Otoczenie stanowi luźna zabudowa i tereny upraw, za wyjątkiem fragmentu pn.- wsch., gdzie znajdują się duże budynki gospodarcze.
Dawny folwark zajmuje wsch. część zespołu. Jest w całości ogrodzony. Zachowało się jedynie kilka budynków, należących do historycznej zabudowy, m.in. centralnie usytuowany spichlerz oraz obora po wsch. stronie dziedzińca. Na środku wzniesiono współcześnie dużą halę. Pałac nie istnieje. Został rozebrany w latach 60. XX w. Park rozciąga się w zach. partii zespołu. Zajmuje obszar o pow. równoważnej części gospodarczej.
Najstarsza wzmianka poświadczająca wieś Gosvinivilla pochodzi z 1305 r1. Wśród pierwszych właścicieli wspomina się rodziny Nebilschicz, Knobelsdorff, Poppschütz i Kottwitz. Prawdopodobnie od XVI w. wieś była podzielona na trzy niezależne majątki – górny, środkowy i dolny – będące w posiadaniu różnych rodów. Gościeszowice Dolne (niem. Nieder Gieβmannsdorf), na terenie których leży park, należały kolejno do rodów: Lestwitz, Niebelschütz i Haugwitz. W 1790 r. jako właścicieli trzech folwarków wymienia się rodziny von Carolath, von Haslinger, a majątku dolnego – von Eckartsberg. Dobra scalili na krótko w 1825 r. Reichowie, którzy już w 1840 r. posiadali jedynie Gościeszowice Dolne, z 42 domami, pałacem i folwarkiem. Majątkiem zarządzał Karl Benjamin, a po nim, do końca II wojny światowej – Georg Reiche2. Po 1945 r. majątek został przekazany PGR. Obecnie park należy do gminy Niegosławice. Dawny folwark podzielono na mniejsze działki ewidencyjne, które są własnością prywatną.
W związku z całkowitym zniszczeniem pałacu i jednocześnie brakiem materiałów ikonograficznych, nie można ustalić czasu powstania budowli. W ewidencji parku sporządzonej w 1978 r. autorzy przyjmują, że został on wzniesiony przed 1791 r., a jako potwierdzenie podają fakt wzmiankowania go w opisie Śląska, sporządzonym pod k. XVIII w. przez Zimmermanna.
Park zagospodarowano w oparciu o istniejący wcześniej drzewostan, prawdopodobnie w ostatnich latach XIX w4. Jego pierwotne rozplanowanie nie jest znane. Parku nie zaznaczono na mapie topograficznej z pocz. XX w., ani na późniejszej, wykreślonej w 1921 r. W obu dokumentach środkowa i zach. partia zespołu są oznaczone jako tereny gospodarstwa, być może ogrody użytkowe. Przecinała je droga prowadzona równą linią z zach. na wsch., w kierunku folwarku. Nie zachował się po niej żaden ślad. Obecnie jedyną drogą w parku jest gruntowa ścieżka, ciągnąca się z pd.-wsch. do przeciwległego narożnika. W początkowym biegu omija ona niewielki, owalny staw, przecina zasilający go kanał, a następnie prowadzi środkiem niewielkiej polany, która stanowi centralny element kompozycji. Drzewa zgrupowane są przy obrzeżach terenu.
Obecnie park jest ogólnie zaniedbany. Nastąpił nadmierny, niekontrolowany wzrost roślinności. Jednocześnie pojawiły się ubytki w starodrzewiu. Drzewostan budują gatunki liściaste, zwłaszcza dęby szypułkowe (Quercus robur), graby pospolite (Carpinus betulus), topole (Populus). Jako domieszki występują lipy drobnolistne (Tilia cordata), klony zwyczajne (Acer platanoides), wiązy szypułkowe (Ulmus laevis) i robinie akacjowe (Robinia pseudoacacia). Gatunki iglaste reprezentuje świerk pospolity (Picea abies). Pod okapem drzew bujnie rozwija się podszyt. Tworzą go głównie podrosty pochodzące z samosiewu lub odrostów, oraz krzew bzu czarnego (Sambucus nigra). Kępowo występują śnieguliczki (Symphoricarpos albus). Układ funkcjonalno-przestrzenny dawnego zespołu uległ całkowitemu zatarciu. Nie istnieje pałac. Zachowała się jedynie część historycznych budynków gospodarczych, a układ podwórza został zniekształcony powojennymi inwestycjami. Dawna kompozycja parku jest nieczytelna.