Kosierz, park pałacowy

Park pałacowy usytuowany w centralnej części wsi Kosierz (niem. Kosser). W skład założenia wchodzą klasycystyczny pałac umiejscowiony w pd.-wsch. części parku, budynki gospodarcze zamykające z trzech stron prostokątny dziedziniec, usytuowane na wsch. od rezydencji, zaś w bezpośrednim sąsiedztwie pałacu po jego zach. stronie istnieje gotycki kościół. Park wraz z dwoma stawami i ciekiem wodnym o łącznej powierzchni 5,5 ha, zajmuje obszar w kształcie wydłużonego prostokąta. Teren parku ze wszystkich stron jest ograniczony lokalnymi drogami i przylegającą do nich zabudową wiejską. Wzdłuż zach. granicy założenia, a dokładnie jego centralnej części park ogrodzony jest grubym ceglanym murem. Główny wjazd prowadzący do rezydencji, ulokowany jest po zach. stronie parku pomiędzy stawem a wspomnianym murem.
Pierwsze wzmianki o posiadłości pochodzą z 1305 r., gdy należała do rodu von Rechenberg. Pałac wybudowano ok. 1700 r. dla Georga Sigmunda von Knobelsdorffa. Przypuszczalnie w tym samym okresie założono w otoczeniu rezydencji ogród, jednak z analizy rozmieszczenia starodrzewia nie wynika, by przestrzeń miała znamiona regularnej kompozycji. Zapewne szersze założenie parkowe powstało w stylu krajobrazowym z elementami alejowymi prowadzonymi w liniach prostych wzdłuż ogrodzenia. Szczątkowy układ takiego rozwiązania zachował się w pn. i pd.-zach. części parku. W 1854 r. ówcześni właściciele von Kottwitzowie przeprowadzili remont w rezydencji.Po II wojnie światowej majątek był użytkowany przez PGR. W 1975 r. w rezydencji przeprowadzono prace konserwatorskie polichromii i wystroju sztukatorskiego. Przypuszczalnie w latach 1960-1970 w zach. narożniku parku wybudowano Punkt Skupu Mleka, obecnie pełniący funkcję sklepu. Po 1990 r. pałac przeszedł w prywatne ręce od tej pory popada w ruinę.
Założenie parkowe charakteryzuje się swobodną kompozycją nawiązującą do stylu krajobrazowego. Powiązania widokowe pałacu z zabudową folwarczną ulokowaną po jego wsch. stronie zachowały się w niezmienionej formie. Na pn.-zach. i pd.-wsch. od parku zlokalizowane są dwa duże stawy, z czego większy jest ten leżący bliżej pałacu. Niemal w centralnym punkcie tegoż zbiornika wodnego istnieje niewielkich rozmiarów wyspa poraśnięta przez grupę drzew. Przez środek parku przepływa zygzakowato ciek wodny łączący oba stawy, dzieląc jednak przestrzeń parkową na dwie części. Istniejące niegdyś mostki przerzucone nad ciekiem wodnym zostały zniszczone i rozebrane. W centralnej części przebiegu kanału wodnego istnieje obecnie przepust utwardzony z wierzchu gruntem rodzimym, wzmocniony po bokach betonowymi przyporami. Park po pd.-zach. stronie, na odcinku pomiędzy stawami ogrodzony jest ceglanym murem, w którym znajduje się główne wejście prowadzące do kościoła. Natomiast po pn. stronie kościoła istniała niegdyś lodownia, obecnie zdewastowana – zasypana, pozostał po niej wyłącznie nasyp porośniety samosiewami drzew i krzewów. Kompozycję przestrzenną tworzą także swobodnie rozmieszczone grupy drzew oddzielone otwartymi polanami. Wzdłuż pn.-wsch. granicy parku wiodła dawniej aleja obsadzona obustronnie szpalerami formowanych grabów pospolitych (Carpinus betulus) i buków zwyczajnych (Fagus sylvatica), których wiek szacuje się na ok. 100 lat. Niestety obecnie straciły one swoje walory kompozycyjne z uwagi na brak odpowiedniej pielęgnacji i rozrost innych dominujących gatunków roślin. Najcenniejsze dendrologicznie są ok. 180-letni platan klonolistny (Platanus acerifolia) i 230-letni dąb szypułkowy (Quercus robur), rosnące w środkowej części parku. Do drzew okazałych zaliczyć można również dwie ok. 180-letnie lipy drobnolistne (Tilia cordata), znajdujące się na pn.-zach. od kościoła oraz dąb szypułkowy i kasztanowiec biały (Aesculus hippocastanum) usytuowane w kierunku pd.-wsch. od świątyni, a także ok. 180-letni buk pospolity odmiany purpurowej (Fagus silvatica Atropunicea), rosnący w pd. części parku. Pozostały młodszy ok. 60-letni drzewostan stanowią klony pospolite (Acer platanoides), klony jawory (Acer pseudoplatanus), kasztanowce białe oraz robinie akacjowe (Robinia pseudoacacia). Z drzew aklimatyzowanych występują tulipanowiec amerykański (Liliodendron tulipifera) i magnolia (Magnolia sp.). Najliczniejszymi gatunkowo drzewami są dęby, lipy, graby i buki. Warstwę krzewów tworzą śnieguliczka biała (Symphoricarpos albus) oraz bez czarny (Sambucus nigra). W podszycie w obrębie polan łanowo rośnie złoć żółta (Gagea lutea) i bluszcz pospolity (Hedera helix).
Kompozycja przestrzenna parku jest słabo czytelna wskutek ubytków w drzewostanie i nadmiernemu rozwojowi samosiewu drzew i krzewów, który niweczy pierwotną kompozycję założenia. Zatarty jest układ spacerowy, jednak w związku z doraźnymi potrzebami komunikacyjnymi powstały nowe ścieżki. Podstawowe elementy parku, jakimi są dwa stawy oraz kanał wodny, zachowały się w mało zmienionych historycznych granicach linii brzegowych. Również kościół, folwark, mur ceglany zachowały się w stosunkowo dobrym stanie, zaś pałac ulega degradacji. Całe założenie pałacowo-parkowe wymaga rewaloryzacji.