Kożuchów – miasto

Kożuchów należy do  miast o  dobrze zachowanej pierwotnej sieci ulicznej. Przetrwałe niemal bez  zmian trzynastowieczne rozplanowanie, znaczna grupa kamienic posadowionych na  gotyckich parcelach i  utrzymanych w  dawnym gabarycie, monumentalna architektura kościoła, zamku i  ratusza, wreszcie podwójny pas kamiennych murów obronnych, tworzą zespół urbanistyczny o  wyjątkowej wartości zabytkowej. Na  niewielkiej przestrzeni, ograniczonej pasem obwarowań, pełno jest  budowli z  minionych epok, obrosłych w  ciągu stuleci wielostylowymi nawarstwieniami. W  przekształconych fasadach XVI – wiecznych domów tkwią resztki misternie rzeźbionych w  kamieniu renesansowych portali. Architektoniczne walory staromiejskiego zespołu prezentowane są  także w  panoramie miasta, zwłaszcza od  strony ulicy Spacerowej. Tworzą je  spiętrzone kaskadowo pasma murów obronnych, szczyty kamienic i  górująca zdecydowanie bryła fary.

Z  powodu braku przekazów źródłowych czas narodzin miasta nie  został ustalony. Najstarszą wzmiankę zawiera pergamin księcia głogowskiego Konrada  I z  roku 1273, w  którym jako  świadek odnotowany został "Dietrych castelanus in  Cosuchov”. Dokument ten  odwołuje  się do  zdarzeń potwierdzających istnienie Kożuchowa w  1253 roku. Miasto powstało jednak znacznie wcześniej. Jego  zalążkiem był  gród powstały zapewne w  XII  wieku. Przy  grodzie wyrosły stopniowo inne obiekty. U  progu XIII  stulecia Kożuchów był  już  znacznym ośrodkiem miejskim, złożonym z  rozproszonych członów osadniczych: grodu, osady targowej, rzemieślniczego podgrodzia z  kościołem, komory celnej, karczmy i  młyna. W  1  połowie XIII  wieku, być  może za  czasów Henryka Brodatego (1202-1238) doszło do  scaleń wspomnianych enklaw i  wytyczenia miasta o  regularnym rozplanowaniu. Lokacyjny Kożuchów założony został na  prawie polskim, lecz  już  około roku 1250 otrzymał samorządowy przywilej magdeburski. Otoczony początkowo palisadą, pod  koniec XIII  wieku otrzymał kamienne obwarowania sprzężone z  systemem obronnym grodu – zamku.

Po  Głogowie i  Żaganiu Kożuchów był  w  średniowieczu trzecim znaczącym ośrodkiem miejskim w  księstwie głogowskim. W  drugiej połowie XV  wieku, kiedy  pół Głogowa należało do  książąt cieszyńskich, wzrosła znacząco ranga Kożuchowa. Przez  dłuższy czas wiódł prym pośród miast księstwa. Stale przebywali tutaj  książęta Henryk  IX i  Henryk  XI. Pod  względem gospodarczym korzystny był  dla  miasta także  wiek  XVI. Położenie na  skrzyżowaniu dróg tranzytowych sprzyjało rozwojowi handlu. Z  rzemiosł duże znaczenie miało sukiennictwo oraz  przetwórstwo skórzane (garbarstwo, rymarstwo, siodlarstwo, białoskórnictwo i  kuśnierstwo), z  czego wzięła  się nazwa miasta