Niewiele jest miejscowości w Polsce, gdzie naturalne walory krajobrazu splecione z elementami kulturowej działalności człowieka przyniosły tak malowniczy efekt. Składnikami naturalnego pejzażu, stanowiącego tło dla zabytkowej architektury, są kręte rynnowe jeziora o stromych zboczach oraz okalające je wyniosłe pagórki, porośnięte bukowymi lasami. Urzekające piękno przyrody to jednak odrębny temat, celem naszych rozważań jest historia zapisana w zabytkach architektury.
Początki Łagowa sięgają czasów starszych od zamku i wyrosłej przy nim osady. Jako miejscowość warowna wymieniony został w dokumencie z 1299 roku. Wynika z niego, iż margrabiowie brandenburscy Otton i Henryk nadają castrum Lagowe (zamek w Łagowie) swemu doradcy i rycerzowi Albrechtowi de Kleptig. Wzmianka ta odnosi się z pewnością do grodu, którego ślady przetrwały na Sokolej Górze – wyniesieniu położonym około 500 m na północny – zachód od zamku. Gród funkcjonował do czasu wzniesienia joannickiego zamku. Łagów aż do XIX wieku nie miał praw miejskich. W sensie urbanistycznym był jednak miastem – posiadał zwartą zabudowę, posadowioną na wąskich parcelach, mury obronne i bramy. Spotykamy się tu z najmniejszym miastem w Europie. Jego jedyna ulica o długości 120 m zabudowana była jednostronnie na szesnastu posesjach. W domkach mieszkali rzemieślnicy pracujący na rzecz zamku. Cały ten miniaturowy układ miejski, zamknięty dwiema bramami, przetrwał bez większych zmian do dziś. Tylko domy są inne, bo na miejscu drewnianych stanęły w XIX wieku murowane, większe od pierwotnych.
Maleńkie miasteczko usytuowane zostało u stóp potężnego zamku. Z wieży zamkowej widać je jak z lotu ptaka. W klamrach murów obejmujących zamek, kościół i kilkanaście domków Łagów przetrwał do XVIII wieku. Potem zabudowa wyszła poza bramy, narastając stopniowo wzdłuż dróg wylotowych do Świebodzina, Międzyrzecza i Rzepina
