Lipinki Łużyckie, park dworski

Historia Lipinek Łużyckich (niem. Linderode) jest niezwykle złożona, bowiem były one przez wieki obiektem licznych transakcji. W ich wyniku, wieś dawniej podzielona była na trzy części Lipinki Dolne, Środkowe oraz Górne i znajdowało się tu aż pięć majątków. Omawiany zespół dworski, oznaczony na mapie topograficznej z 1939 r. jako Gut Mttl. Linderode B, znajduje się w części środkowej miejscowości, przy ul. Głównej. Jego granice wyznaczają od wsch. ul. Główna (droga w kierunku Brzostowej), od pn. zabudowania wsi, od wsch. folwark, a od pd. droga wiejska. Wjazd na dawny dziedziniec znajduje się od strony pn., a poprzedza go piękna aleja lipowa. W pn. części założenia znajduje się ruina dworu. Park o pow. 1,2 ha, rozciąga się na osi pn.–pd. Przecina go rzeka Lubsza, nad którą znajduje się oryginalny, ceglany mostek łączący dwie części parku.
Właścicielami tej części wsi i majątku byli kolejno: bracia Adam i Hans von Unwürde od 1599 r., H. von Berge w latach 1604-1627, H. von Unruhe (w latach 1605-1607), B. von Blanckenstein, J. von Asmus od 1672 r., J. Simonis od 1683 r., G. von Dyherr i jego spadkobiercy (w latach 1708-1722), J. C. Schober i spadkobiercy (w latach 1721-1764), C. G. Dahmel i syn do 1781 r., E. S. Heinsius do 1797 r., w latach 1804-1806 A.L.F. von François, w 1826 r. baron F. von Seckendorf. Następnymi właścicielami byli porucznik Ohle, porucznik Martini, od 1847 r. Bogel ze Zgorzelca, następnie znany tylko z nazwiska Herrmann, kupiec Bäβler, od 1854 Stendell, 1861 G. Maschke, od 1878 porucznik L. Bartsch, w latach 1900-1905 H. Schmidt, w latach 1905-1919 r. rodzina Wolde1. Od 1945 r. majątek przeszedł na własność Skarbu Państwa. Do 1972 r. dwór był zamieszkały. Obecnie jest własnością prywatną.
Dwór w Lipinkach wybudowany został ok. poł. XVIII w. i nie wiadomo za czasów którego właściciela. Jednak jego geneza wiąże się z rodziną von Schönaich, z ich inicjatywy ok. XV w. wybudowano tu obronną, trójkondygnacyjną wieżę mieszkalną. Okalała ją fosa zasilana wodami rzeki Lubszy. Wieża włączona została w obręb dworu, a na elewacji budynku umieszczono daty „1200-1901”. Najstarsze drzewa – dęby szypułkowe (Quercus robur) o pomnikowych rozmiarach – mogą pochodzić z tego czasu. Znany nam dziś park założony został prawdopodobnie w 4 ćw. XIX w. w typie parku krajobrazowego o kompozycji swobodnej. Przy dworze w pn.-zach. części parku znajdował się staw, a rzeka Lubsza, podobnie jak dziś, dzieliła park na dwie części. Pierwszą z nich była duża polana przed dworem. Jej wizerunek znany jest z fotografii, wykonanych z okolicy mostku. Przedstawiają one elewację frontową dworu okolonego młodymi i starymi drzewami liściastymi oraz grupki kilku letnich drzew iglastych. Przy pd.-zach. narożniku dworu znajdowała się nieistniejąca rozłożysta lipa. Po wsch. stronie polany wyznaczono drogę dojazdową na dziedziniec, obsadzoną lipami drobnolistnym (Tilia cordata). Po pd. stronie rzeki znajdowała się druga część parku, w przestrzeni której wyróżnia się dąb o rozmiarach pomnikowych. W 1982 r. wykonana została ewidencja parku, a z zamieszczonego w niej zestawienia wynika, że wówczas rosły tu 24 gatunki drzew. Wśród nich ilościowo wyróżniały się dęby szypułkowe (Quercus robur) oraz lipy drobnolistne, ale także olsza czarna (Alnus glutinosa) i grab pospolity (Carpinus betulus). W środkowej części parku charakterystyczne są dwa buki pospolity o czerwonych liściach (Fagus sylvatica ‘Purpurea’). Jak w wielu parkach do dziś nie zachowały się, żadne drzewa iglaste, których w parku było kilka: modrzew europejski (Larix decidua), świerk pospolity (Picea abies), sosna czarna (Pinus nigra) i Daglezja zielona (Pseudotsuga menziesi).
Dzisiejszy park zachował się na obszarze mniejszym niż historyczny, oznaczony na mapie topograficznej z 1939 r. Z jego dawnego układu tylko częściowo zachował się opisany salon ogrodowy przed dworem. Nadal wspaniale prezentuje się dojazdowa aleja lip. Dawne założenie dworskoparkowe, nie jest użytkowane. Dwór jest ruiną, natomiast park ulega sile przyrody. Głównym problemem w zachowaniu rezydencji dla przyszłych pokoleń jest brak gospodarza. Najpilniejszymi zadaniami jest zabezpieczenie bryły i bieżąca pielęgnacja parku. Kolejnym krokiem powinno być opracowanie projektu rewaloryzacji parku i jego realizacja.