Lipna, park pałacowy

Park pałacowy położony jest w pd.-zach. części Lipnej (niem. Leippe, Selingersruh), po pd. stronie drogi do Przewozu i Gozdnicy. Wchodzi w skład zespołu pałacowo-parkowo-folwarcznego, zajmującego powierzchnię 6,5 ha. Jego granice od pn., wsch. i pd. wyznaczają drogi. Po stronie zach. teren sięga zabudowań wiejskich, a we fragmencie pn. opiera się na linii ogrodzenia. Dominantą architektoniczną w zespole jest pałac o cechach stylowych baroku i neoklasycyzmu. Usytuowany centralnie w pn. części zespołu stanowi zamknięcie regularnego dziedzińca, położonego między nim a główną drogą. Z pozostałych stron podwórze okalają budynki folwarczne. Poza obrębem podwórza, przy wjeździe od zach. znajduje się niewielki dom. Pomiędzy nim i pałacem zachował się dawny ceglany mur, oddzielający część gospodarczą od ozdobnej. Droga ciągnąca się wzdłuż wsch. pierzei podwórza doprowadza na dziedziniec od wsch. Jest to jednocześnie główny wjazd pod pałac.
Barokowy dwór w Lipnej wzniesiono prawdopodobnie na pocz. XVIII w., a rozbudowano i przebudowano w klasycystyczną rezydencję na przełomie XVIII i XIX w. Kolejne przekształcenia nastąpiły pod k. XIX w., przypuszczalnie równocześnie z formowaniem zabudowy folwarcznej. Mapy topograficzne z tego okresu potwierdzają, że w tym czasie, w niewielkim oddaleniu od pałacu, na pd. od niego rozciągał się park. Prawdopodobnie założono go wcześniej, możliwe, że jeszcze w 1 poł. XIX w., w oparciu o zastany drzewostan. Główny dojazd do majątku prowadził od pd., od strony pól, pod pd.-wsch. narożnik pałacu. Dopiero później drogę przedłużono na pn., łącząc folwark bezpośrednio z głównym traktem wiejskim. Druga droga doprowadzała na dziedziniec od zach. mijając, sąsiadującą bezpośrednio z gospodarstwem, leśniczówkę. Kompozycję parku oparto o gęstą sieć swobodnie prowadzonych, meandrujących ścieżek, które w kilku miejscach wyprowadzały na drogi gospodarcze obwodzące teren. Za nimi rozciągały się pola i łąki.
Po II wojnie światowej majątek przejęło PGR. Od 1959 r. działał tu Dom Pomocy Społecznej, w latach 60. XX w. – szkoła podstawowa, a później – ponownie PGR. Obecnie cały dawny zespół jest własnością prywatną. Pałac i budynki gospodarcze są nieużytkowane i niszczeją.
Drzewostan parkowy jest bardzo interesujący ze względu na bogaty skład gatunkowy. Przeważają w nim drzewa liściaste. Najliczniej zachowały się dęby szypułkowe (Quercus robur) i garby pospolite (Carpinus betulus). Ich dopełnieniem są lipy drobnolistne (Tilia cordata), klony zwyczajne (Acer platanoides), buki pospolite (Fagus sylvatca) i robinie akacjowe (Robinia pseudoacacia). Przy wsch. granicy, w pobliżu kanału, występują jesiony wyniosłe (Fraxinus excelsior). Przed pd. elewacją pałacu rosną dwa okazałe kasztanowce białe (Aesculus hippocastanum) oraz klon jawor (Acer pseudoplatanus), a przy głównej drodze parkowej dwa buki pospolite odm. czerwonolistnej (Fagus sylvatica ‘Atropurpurea’). Po pn. stronie rezydencji rosną dwa egzemplarze głogu jednoszyjkowego (Crataegus monogyna). Bogato reprezentowane są gatunki iglaste. Najliczniejszą grupą są tutaj świerki pospolite (Picea abies), oprócz nich występuje daglezja zielona (Pseudotsuga menziesii), żywotnik zachodni (Thuja occidentalis), modrzew europejski (Larix decidua), cis pospolity (Taxus baccata) i sosna zwyczajna (Pinus sylvestris). W podszycie dominują młode drzewa pochodzenia odroślowego lub z samosiewu, głównie klony, graby i robinie, a oprócz nich m.in. kruszyny pospolite (Frangula alnus) i jarząby pospolite (Sorbus aucuparia). Grupowo występują śnieguliczki białe (Symphoricarpos albus). Dno parku w części wsch. porasta bluszcz (Hedera helix). Wzdłuż dróg polnych odchodzących od narożników parku, ciągną się rzędowe nasadzenia dębów oraz szpaler kasztanowców.
Zespół pałacowo-parkowo-folwarczny przetrwał w niezmienionych granicach. Zachował się pałac oraz oryginalna zabudowa folwarczna w historycznym układzie. Park jest ogólnie zaniedbany. Brak pielęgnacji doprowadził do niekontrolowanego rozwoju roślin, głownie warstwy podszytu. Wybujały samosiew zatarł zupełnie pierwotną kompozycję. Dawna sieć dróg jest niemożliwa do odczytania. Nie istnieją żadne elementy małej architektury. Środkiem, na osi rezydencji, poprowadzono prostą drogę, dzielącą park z pn. na pd. Wzdłuż niej ustawiono betonowe słupy elektryczne, po których pozostały fragmenty. Park jest gęsto zadrzewiony, jedynie w pn.-wsch. części występuje niewielka przestrzeń otwarta, prawdopodobnie dawna polana. Wolny od drzew, ale częściowo zarośnięty krzewami, jest fragment bezpośrednio przylegający do pd. elewacji rezydencji.
Park wymaga przede wszystkim zabiegów pielęgnacyjnych, które powinny być poprzedzone szczegółową inwentaryzacją roślin. W pn. części zespołu należy przeprowadzić prace zabezpieczające pałac i zabudowania gospodarcze.