Luboszyce, park pałacowy

Park pałacowy w Luboszycach (niem. Liebesitz) położony jest w centralnej części wsi, po pn. stronie drogi prowadzącej do Grabic i Kozowa. Zajmuje obszar o powierzchni ok. 3 ha. Głównym elementem zespołu jest neogotycki pałac usytuowany w centralnej części, zwrócony fasadą w kierunku pd. Po tej stronie rozciąga się rozległe brukowane podwórze, zamknięte z trzech stron budynkami folwarcznymi. W stodole, na osi pałacu, znajduje się brama przejazdowa, stanowiąca główny wjazd na dziedziniec i dalej pod pałac. Park otacza pałac ze wszystkich stron. Granicę zespołu od pd. wyznacza wspomniana wyżej droga wojewódzka, od pn. lokalna droga gruntowa. Od zach. teren wydziela linia zabudowań folwarcznych i wyłożony betonowymi płytami dojazd pod oficynę. Po stronie wsch. granica przebiega drogami polnymi i wsch. elewacją budynków gospodarczych.
Pierwsza wzmianka o Luboszycach pochodzi z 1452 r1. Wieś należała wówczas do rodu von Dalwitz. Później przechodziła kolejno w ręce rodzin: von Heide, von Grünberg, von Loeben, von Strachwitz, von Auritz i von Tschander. Kolejny właściciel – Johann von Marxen – przekształcił majątek z lennej własności rycerskiej w posiadłość niezależną. W 1764 r. wieś kupił Christian Gotfryd von Seydel2 i do jego rodu majątek należał do 1945 r. Historia pałacu, parku i folwarku jest słabo rozpoznana. Pałac wzniesiony został w latach 1874-1860 prawdopodobnie „na surowym korzeniu”. Nieznana jest lokalizacja wcześniejszej siedziby właścicieli wsi, która prawdopodobnie istniała już ok. poł. XVI w. Możliwe, że pierwszym lub kolejnym dworem był budynek usytuowany obecnie w zach. pierzei podwórza. Zabudowania folwarczne pochodzą z 2 poł. XVIII i z XIX w. Park założono w XVIII w., natomiast przekształcono ok. poł. XIX w. Po II wojnie światowej zespół pałacowo-parkowo-folwarczny przejęło PGR Grabice. Gospodarstwo nadal funkcjonowało zgodnie ze swoim przeznaczeniem, natomiast w pałacu urządzono biura i przedszkole. Od lat 90. XX w. pozostaje w gestii AWRSP (obecnie ANR).
Najstarszym przekazem przedstawiającym widok pałacu i parku jest rycina zamieszczona w albumie A. Dunckera z lat 1860-613. O ile bryła pałacu i wystrój elewacji zachowały się do dziś niezmienione, to fragment ogrodu nie przystaje do stanu obecnego. W tamtych latach przed rezydencją od strony pn. rozciągał się trawnik ujęty siecią ziemnych dróg. Niskie krzewy sadzone były grupami na obrzeżach oraz przy wejściu do budynku. Na podstawie niemieckiej mapy topograficznej pochodzącej z 1907 r. można ustalić, że park zajmował niewielki teren i otaczał rezydencją ze wszystkich stron, przy czym jego zasadnicza część rozciągała się po pn. i pn.-wsch. stronie. Główny wjazd stanowiła droga prowadząca od pn.-zach.
Starodrzew parku budują głównie gatunki liściaste: lipy drobnolistne (Tilia cordata), klony pospolite (Acer platanoides), jesiony wyniosłe (Fraxinus excelsior) i dęby szypułkowe (Quercus robur), a dopełniają je klony jawory (Acer pseudoplatanus) i robinie akacjowe (Robinia pseudoacacia). Na szczególną uwagę zasługuje okaz rzadko spotykanego dębu szypułkowego odm. stożkowej (Quercus robur ‘Fastigiata’). Drzewa iglaste stanowią domieszkę, reprezentowane są przez kilka świerków pospolitych (Picea abies) i cisów pospolitych (Taxus baccata) oraz pojedyncze egzemplarze sosny czarnej (Pinus nigra) i żywotnika zachodniego (Thuja occidentalis). Niektóre z drzew maja powyżej 300 lat. Do szczególnie cennych, zasługujących na objęcie ochroną pomnikową, należą trzy jesiony wyniosłe, dwa klony pospolite, dąb szypułkowy oraz miłorząb dwuklapowy (Ginkgo biloba). W parku występuje duża ilość podszytu, który całkowicie zatarł ślady dawnej sieci drożnej. Oprócz podrostów lip i klonów tworzą go bzy czarne i śnieguliczki.
Tereny zadrzewione zajmują pn.-wsch. część parku, stanowiąc mniej więcej połowę jego obszaru. W bezpośrednim sąsiedztwie pałacu założono trawniki. Po stronie pd. obejmują one otoczenie podjazdu. Przy jego obrzeżach posadzono kilka pojedynczych drzew, pozostawiając wolny pas akcentujący główną oś założenia. Po pn. stronie siedziby rozciąga się duża polana wykorzystywana do niedawna jako plac zabaw. Na jej skraju rosną drzewa i duże grupy krzewów. Wewnętrzny układ komunikacyjny, który tworzyła sieć ścieżek prowadzonych łagodną linią dochodzących do drogi obwodnicowej, uległ całkowitemu zatarciu. Obecnie jedynym elementem historycznego układu drożnego jest owalny podjazd po stronie pd., prowadzący od przejazdu przez folwark pod fasadę pałacu. Utwardzono go, wykładając betonowymi płytkami. Ok. 50 m na wsch. od pałacu znajduje się niewielka budowla – prawdopodobnie dawna oranżeria. Przy granicy parku po stronie pn.-zach. zachowały się relikty historycznej bramy wjazdowej. Poza zabiegami sanitarnymi i okresowym koszeniem trawy w parku po 1945 r. nie podejmowano żadnych działań pielęgnacyjnych.