Pietrzyków, park dworski

Założenie parkowo-folwarczne w Pietrzykowie (niem. Pitschkau) zlokalizowane jest w pd. części wsi. Pierwotnie w skład zespołu wchodził dwór, zabudowania gospodarcze oraz park. Zabudowa skupiona była przy dwóch, sąsiadujących ze sobą, dziedzińcach gospodarczych. Większy dziedziniec, położony po zach. stronie, z czterech stron otoczony był zwartą zabudową. W jego zach. pierzei znajdował się dwór. Większość historycznej zabudowy, w tym wspomniany dwór, nie zachowało się. Park o powierzchni 4,30 ha, otacza teren dawnego folwarku od pd. i zach. Jego wsch. granicę wyznacza droga wiejska i pozostałości zabudowań folwarcznych, zaś od zach. i pd. złożenie parkowe sąsiaduje z otwartym krajobrazem pól i łąk. Obecnie na teren zespołu prowadzą dwa wjazdy umieszczone od strony pn.-wsch. i pd.-wsch.
Od średniowiecza Pietrzyków był wsią wasalną przynależącą do dominium żarskiego. W 1381 r. stanowił własność lenną Heydana von Grüneber i Kunza Vilcza. W dokumentach z 1455 r. i 1475 r. jako „Panowie na Pietrzykowie” wymieniani są członkowie rodziny von Grünberg, a w 1482 r. bracia Hans i Bartusch von Birkholz. Następnymi wzmiankowanymi właścicielami pietrzykowskich dóbr były kolejno rodziny von Reinsberg (1499, 1509/1512), von Wiedebach (1570, 1586, do 1709), von Bamsdorf (1716), von Schönaich (1749), von Rabenau (1773), von Polenz (1812, 1823) i ponownie von Rabenau (1835). W 1842 r. majątek w Pietrzykowie nabył ziemianin nazwiskiem Rosemann, który już w 1845 r. odsprzedał go Carlowi Hansowi von Platen. Od 1865 r. lub 1885 r. dobra pietrzykowskie należały do Antona Matthiasa Schöna, właściciela pobliskiej Brzostowej i jednego z większych właścicieli ziemskich w powiecie żarskim. W tym czasie majątek miał wielkość 542 ha, z czego 209 stanowiły pola uprawne. W folwarku hodowano głównie bydło i owce. W 1914 r. Pietrzyków zakupił Max Altschwager, którego rodzina rezydował tu do 1945 r. Nie wiadomo, który z posiadaczy pietrzykowskich dóbr założył park. Można przypuszczać, że zespół dworski oraz założenie parkowe powstały w jednym czasie, prawdopodobnie w 2 poł. XIX w. Po II wojnie światowej majątek użytkowany był przez PGR. W tym czasie zburzono część zabudowań folwarcznych i wzniesiono nowe obiekty gospodarcze. Nieużytkowany dwór popadł w ruinę. W wyniku zaniedbań również park uległ znacznej degradacji. Obecnie założenie folwarczne wraz z parkiem stanowi własność prywatną i użytkowane jest jako gospodarstwo agroturystyczne.
Park, zajmujący obszar o nieregularnym kształcie, założony został w stylu krajobrazowym. Zasadniczym elementem jego kompozycji jest rozwinięty układ wodny, który tworzą dwa stawy oraz sieć rowów melioracyjnych, łączących je m.in. z trzecim zbiornikiem wodnym, zlokalizowanym na wsch. od założenia. Na pn.-zach. krańcu parku, w okolicach miejsca, gdzie stał kiedyś dwór, znajduje się niewielka polana. Druga, usytuowana w pd.-wsch. części założenia, nad brzegiem większego stawu, przed 1945 r. użytkowana była prawdopodobnie jako pole uprawne, później założono tu ogród warzywny, a obecnie jest to teren rekreacyjny. Przez środek parku, pomiędzy stawami, wiedzie droga, prowadząca od folwarku w kierunku pól położonych na pd. i zach. od zespołu. Zachowały się tu granitowe słupki, będące pozostałością starszego ogrodzenia. Z zach. części parku oraz pól roztacza się widok na kościół zlokalizowany w centrum Pietrzykowa oraz drogę prowadzącą do wsi Dębinka, obsadzoną aleją z drzew liściastych. Przy mniejszym stawie znajduje się niewielki budynek murowany z kamienia, nakryty dachem dwuspadowym, wzniesiony na miejscu starszego obiektu parkowego.
Na obszarze założenia parkowego występują drzewa w formie pojedynczych nasadzeń, rzadziej formowane w grupy złożone zazwyczaj z tego samego gatunku.
W składzie drzewostanu parkowego dominują drzewa rodzime, głównie dęby szypułkowe (Quercus robur) i olsze czarne (Alnus glutinosa). Dość licznie występują również buki pospolite (Fagus sylvatica), jesiony wyniosłe (Fraxinus excelsior), wiązy szypułkowe (Ulmus laevis), klony pospolite (Acer platanoides), graby pospolite (Carpinus betuls) itp. Na terenie parku można spotkać również okazy aklimatyzowane, takie jak dąb błotny (Quercus palutris) i kasztanowiec biały (Aesculus hippocastanum), a z iglastych świerk kłujący (Picea pungens). Wiek drzewostanu waha się od 30/60 do 150 lat. Na polanie, w pn.-zach. części parku, znajduje się dąb o wartościach pomnika przyrody. Na uwagę zasługuje również jesion rosnący na grobli mniejszego stawu. Wiele drzew porasta bluszcz pospolity (Hedera helix). W podszyciu licznie występują paprocie.
Z niem. mapy topograficznej z 1940 r. wynika, że historyczne granice założenia parkowego pokrywają się z obecnymi. Natomiast, układ dróg uległ częściowemu zatarciu. Na fotografii wykonanej na pocz. XX w., widoczne są m.in. ścieżki poprowadzone dookoła mniejszego stawu. Dziś ich przebieg jest już nieczytelny. Nie zachowały się również historyczne elementy małej architektury. Po 1945 r. wiele drzew tworzących pierwotną kompozycję parku, zostało usuniętych. Niemniej, stan zdrowotny zachowanego starodrzewia jest dostateczny.