Zespół pałacowo-parkowy z folwarkiem usytuowany jest w pd. części wsi Przełazy (niem. Seeläsgen), zlokalizowanej na niewielkim półwyspie na zach. brzegu jeziora Niesłysz. Na teren założenia prowadzi droga główna, przebiegająca przez całą miejscowość. Wejście zapewniają dwie bramy wjazdowe, prowadzące na oddzielone od siebie ogrodzeniem części: rezydencjonalną na wsch. i folwarczną na zach. Pałac, stanowiący dominantę architektoniczną całego założenia, usytuowany jest w centralnej części 2 ha parku, którego granice od pn. wyznacza zabudowa wsi, od zach. teren folwarku, od pd. i wsch. jezioro Niesłysz.
Od XIII w. jezioro Niesłysz, było w posiadaniu klasztoru cysterskiego w Trzebnicy. Pierwszym znanym z nazwiska właścicielem majątku był junkier von Hornne, następnymi dowódca cesarskich wojsk Franz von Kniegge (1687 r.) i baron Dankelman, kolejnym klasztor w Trzebnicy. W XVIII w. posiadłość należała do rodu von Kalckreuth (do 1764 r.), a następnie Erazma von Schenkendorff, zaś pod k. XVIII w. – Fryderyka von Rabenau. XIX w. ponownie przyniósł częste zmiany właścicieli, którymi byli: wdowa Päsler (do 1828 r.), Gustaw Reissert, Oswald Ferdynad Päch, baron von Balascheff, rodzina Stern i Rieck. W XX w. majątek należał do frankońskego rodu hrabiów i książąt Castell. Pierwszym, pochodzącym z tego rodu właścicielem Przełaz oraz pobliskich wsi, był Wolfgang Fryderyk hrabia zu Castell-Rüdenhausen1, członek rycerskiego zakonu joannitów. W wyniku jego małżeństwa z Aleksandrą von Faber w 1897 r. wyłoniła się istniejąca do dziś w Europie gałąź Faber-Castell. Ród kojarzony jest z firmą Faber-Castell, wytwarzającą słynne na świecie materiały piśmiennicze. Podczas II wojny światowej w pałacu mieściła się szkoła SS. Neogotycki pałac wzniesiony został w 4 ćw. XIX w. Jego obecna forma jest wynikiem licznych przebudów, dokonanych w latach 1889, 1910 i 19232 oraz remontów i adaptacji, przeprowadzonych w okresie powojennym. Po II wojnie światowej w pałacu mieścił się Państwowy Dom Dziecka, w latach 60. XX w. utworzono w nim Państwowy Dom Wczasów Dziecięcych. Obecnie mieści się tu Ośrodek Rehabilitacyjno-Wypoczynkowy, stanowiący własność spółki z o.o.
XIX-wieczny park krajobrazowy powstał prawdopodobnie wraz z budową pałacu. To niewielkich rozmiarów założenie, o kształcie zbliżonym do kwadratu, zyskiwało optycznie na wielkości dzięki sąsiedztwu jeziora, którego walory widokowe wykorzystano w kompozycji parku. Sieć drożną rozprowadzono gwiaździście spod centralnie usytuowanego pałacu, gęsto przeplatając park. Wzdłuż brzegów jeziora ścieżkom nadano formę prostych promenad, zbiegających się w najbardziej wysuniętym punkcie półwyspu, gdzie utworzono cypel. Największe zgrupowanie roślinności wysokiej zaplanowano we wsch. części parku. Strona pd. służyła prawdopodobnie ekspozycji pałacu w stronę jeziora. Architekturę pałacu, jego elewację frontową i zach. podkreślono poprzez wprowadzenie nasadzeń pojedynczych drzew, grup krzewów iglastych oraz roślinności dekoracyjnej.
Na terenie parku w pn.-wsch. części zachowany jest wielogatunkowy starodrzew, który tworzą dąb szypułkowy (Quercus robur), lipa drobnolistna (Tilia cordata) – w tym okazałe nasadzenia wielopniowe, dwa okazy buka pospolitego forma purpurowa (Fagus sylvatica ‘Purpurea’), topola włoska (Populus nigra ‘Italica’), kasztanowiec pospolity (Aesculus hippocastanum), buk pospolity (Fagus sylvatica). W zach. części parku zachowane są pojedyncze drzewa gatunku platan klonolistny (Platanus xacerifolia), pięciopniowa lipa drobnolistna (Tilia cordata), chojna kanadyjska (Tsuga canadensis), brzoza brodawkowa (Betula pendula). Wzdłuż wsch. brzegu jeziora rosną: jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), olsza czarna (Alnus glutinosa), wiąz szypułkowy (Ulmus laevis). W sąsiedztwie podjazdu występują pojedyncze krzewy jałowca (Juniperus ssp.) oraz współcześnie nasadzone różaneczniki (Rhododendron ssp.). Park oczyszczony jest z podrostu drzew i krzewów, utrzymane są powierzchnie trawników.
Założenie zachowane jest w historycznych granicach. Obecnie, poza terenem spacerowym dla gości Ośrodka Rehabilitacyjno-Wypoczynkowego, pełni również funkcję pola biwakowego dla młodzieży. W sąsiedztwie wjazdu głównego został wybudowany parking. Wprowadzono wtórny układ ścieżek o nawierzchni z kostki betonowej, znacznie uproszczony w stosunku do historycznej formy i ograniczający
się jedynie do zapewnienia połączeń komunikacyjnych w obrębie pałacu, parkingu i dostępu do jeziora. Roślinność wysoka, z uwagi na stan zdrowotny i konieczność zapewnienia bezpieczeństwa osobom przebywającym na terenie parku, ulega ciągłej redukcji. W kompozycji parku brakuje mnogości charakterystycznych form niskich nasadzeń ozdobnych, podkreślających architekturę pałacu. Przemawia to za koniecznością rewaloryzacji założenia.
br /
