Sarbiewo, park dworski

Zespół dworsko-parkowy w Sarbiewie (niem. Mückenburg) zlokalizowano we wsch. części wsi, przy skrzyżowaniu drogi wiejskiej z drogą wiodącą do Zwierzyna oraz drogą dojazdową do stacji kolejowej. Od strony pn. do majątku przylega brukowana droga obsadzona starą aleją lipową. Park zajmuje teren po pd. i wsch. stronie czworobocznego dziedzińca, za budynkami gospodarczymi i dworem. Na teren zespołu dworskiego prowadzą dwa wjazdy, jeden na podwórzec folwarczny przez bramę znajdująca się w pn.-zach. narożniku dziedzińca, a drugi wjazd od strony zach., prowadzący bezpośrednio do dworu.
Sarbiewo stanowi dawną posiadłość Rady Miejskiej w Strzelcach, założoną w 1619 r. Zachowany do dzisiaj zespół zabudowy folwarcznej pochodzi z 1 poł. XIX w. Z inicjatywy jednego z dzierżawców tutejszego majątku – Otto Heldberg, w 1842 r. został wybudowany klasycystyczny dwór, a następnie w sąsiedztwie dworu założono niewielki park w typie krajobrazowym. Po II wojnie majątek został znacjonalizowany. Obecnie stanowi własność prywatną i jest zagospodarowany na cele użytkowe.
Obecny park dworski z pocz. XX w. o cechach krajobrazowych, powstał na kanwie wcześniejszego ogrodu użytkowo-ozdobnego. Zachowane najstarsze drzewa pozwalają datować założenie na pocz. XIX w. Cały zespół dworsko-parkowy założono na planie nieregularnego wieloboku o powierzchni ok. 2,86 ha. Do czasów obecnych zachował się tylko fragment ozdobnego ogrodu przy dworze o powierzchni 0,9 ha. Pozostały teren dawnego parku we wsch. części założenia, o powierzchni ok. 1,1 ha, został przekształcony w okresie powojennym na dziedziniec gospodarczy.
Pd-zach. część założenia zajmuje niewielki ogród ozdobny z zachowanym drzewostanem parku. W tej części ogrodu centralnym elementem kompozycyjno-przestrzennym jest niewielki staw przed dworem, który podkreśla ozdobny układ wnętrza. Przed elewacją ogrodową dworu urządzono salon ogrodowy, gdzie rośnie okazały dąb szypułkowy odmiany stożkowatej (Quercus robur ‘Fastigiata’). Kompozycję parku współcześnie upiększono, wprowadzając nowe elementy małej architektury oraz rzeźby ogrodowej, jak drewniany łukowaty mostek nad rowem kaskadowym przy stawie, fontanna kaskadowa wyłożona kamieniami, trzcinowy parasol oraz grill. Wzdłuż brzegu stawu ustawione zostały kamienne rzeźby i wazony z kwiatami. We wsch. części parku postawiono trzcinową altanę ogrodową, do której wytyczono ścieżkę prowadzącą z dawnego dworu. Założono również rabaty kwiatowe. Pozostały teren wyeksponowany przed dworem, porasta w luźnej kompozycji starodrzew wiązów, buków, dębów, lip, jesionów, wierzb. Pozostały drzewostan parku we wsch. części założenia przetrwał w formie reliktowej jako pojedyncze okazy drzew liściastych, porastających obrzeże podwórza gospodarczego i teren wzdłuż ogrodzenia. Po zach. stronie dziedzińca, przy bramie wjazdowej do dworu, założono młody sad. W parku brak jest wewnętrznego układu dróg spacerowych.
Najstarszą grupę wiekową drzew stanowią wiązy szypułkowe (Ulmus laevis), następnie dąb szypułkowy (Quercus robur), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), buk pospolity (Fagus sylvatica). Zadrzewienie parku pierwotnej kompozycji złożenia zachowało się jedynie w 40-50%, pozostałe drzewa i krzewy ozdobne nasadzono współcześnie w ramach porządkowania założenia oraz jego adaptacji i modernizacji. Skład gatunkowy podstawowego drzewostanu liściastego, wzbogacono o nowe gatunki drzew i krzewów iglastych, takich jak: świerk pospolity (Picea abies), świerk serbski (Picea omorika), świerk biały (Picea glauca Conica), świerk kłujący (Picea pungens), modrzew europejski (Larix decidua), sosna pospolita (Pinus sylvestris), żywotnik zachodni (Thuja occidentalis), jałowiec pospolity (Juniperus communis), cyprysik Lawsona (Chamaecyparis lawsoniana), cyprysik groszkowaty (Chamaecyparis pisifera) oraz cis pośredni (Taxus media) i pospolity (Taxus baccata). Wśród nasadzonych krzewów w obrębie pd. części ozdobnego ogrodu występują: hortensja ogrodowa (Hydrangea macrophylla), forsycja pośrednia (Forsythia × intermedia), azalia japońska (Rhododendron japonicum), perukowiec podolski (Cotinus coggygria), różanecznik katawbijski (Rhododendron catawbiense), tawuła von Houtte’a (Spirea van houttei), mahonia pospolita (Mahonia aquifolium), śnieguliczka biała (Symphoricarpos albus), lilak pospolity (Syringa vulgaris) oraz ligustr pospolity (Ligustrum vulgare).
Granice założenia są czytelne, choć zasięg dawnego parku dworskiego został znacząco ograniczony. Zakomponowany ozdobny ogród z drzewostanem zachował się tylko częściowo, po pd. stronie dziedzińca i dworu. Pozostała, rozleglejsza część parku, została zniszczona w latach 80. XX w. Kompozycję parku współcześnie przearanżowano, wprowadzając nowe elementy architektoniczne i rzeźbiarskie bez kontekstu historycznego, łącznie z nasadzeniem nowych gatunków drzew i roślin ozdobnych. Wyburzono większość zabudowań gospodarczych na dziedzińcu folwarcznym, pozostałe budynki wyremontowano wraz z budynkiem dworu.