Stypułów, park dworski

W środkowej części wsi Stypułów (niem. Herwigsdorf), tuż przy skrzyżowaniu dróg wojewódzkiej nr 296 i gminnej w kierunku Kierzkowic, znajduje się zespół dworski zwany „środkowym”. Obszerne podwórze gospodarcze, przecina wspomniana droga wojewódzka, dzieląc majątek na dwie części pn.-zach. z zabudowaniami folwarcznymi oraz pd.-wsch., z dworem, parkiem i częścią folwarku. Niewielki park o powierzchni 0,9 ha, znajduje się po pd. stronie dworu. Jego granice wyznaczają: od pn. dwór, od zach. i pd. drogi, od wsch. otwarty krajobraz pól. Na terenie parku nie zachowało się jego historyczne wyposażenie, nie ma również żadnego układu wodnego.
Pierwszą znaną budowlą w tym miejscu był obronny dwór renesansowy otoczony fosą. Budynek wzniesiono w 2 poł. XVI w. dla Albrechta von Unruh. Kolejnym znanym właścicielem majątku był Johanna von Müllenau, który 1683 r. przebudował dwór w stylu barokowym. Świadczy o tym tablica inskrypcyjno-herbowa nad wejściem głównym. Od 1743 r. właścicielem dóbr stypułowskich był Konrad von Goltz. Następnie od 1747 r. do ok. poł. XIX w., majątkiem władał ród von Kalckreuth. W 1844 r. nastąpiła przebudowa dworu w duchu klasycystycznym. Jej inicjatorem był majster budowlany Martin, pochodzący z Bytomia Odrzańskiego. W tym czasie dwór utracił swój dawny obronny charakter, fosa została częściowo zasypana, a wały zlikwidowane, ich miejsce zajął mały park. W1847 r. posiadłość nabył nijaki Franke. Od 1863 do wybuchu II wojny światowej właścicielami obiektu była rodzina Andreae. Przeprowadzono wówczas kolejną przebudowę dworu. Po 1945 r. majątek przejęło PGR w Kożuchowie. Od ok.1970 do pocz. lat 90. XX w. budynek był zamieszkały, a także mieściło się tu przedszkole. Obecnie zespół dworsko-parkowy jest własnością prywatną i nie jest użytkowany.
Dawny dwór, sprawia wrażenie niepozornego, a jednak jak niewiele zabytków województwa lubuskiego, posiada spory zbiór źródłowych ilustracji. Najstarszą z nich jest rycina B.F. Wernera z ok. 1740 r., przedstawiająca najbliższe otoczenie rezydencji. Była ona otoczona fosą, połączoną z dwoma stawami. Wjazd na dziedziniec dworski zlokalizowany był na wprost głównego wejścia do budynku. Sady i ogrody użytkowe, znajdowały się po obu stronach tej drogi i otoczone były murem. Ogromne zmiany w otoczeniu dworu zaszły wraz z przebudową rezydencji w 1844 r. Ich efekt finalny prezentuje rycina A. Dunckera. Przed dworem znajdowała się kompozycja z kwiatów, krzewów i regularnie nasadzonych drzew. Przy zach. elewacji budynku znajdował się zbiornik wodny, a w głębi przy wiekowym drzewie okalająca go ławka. Pd. granicę parku obsadzono dębami. Ogrody warzywne i sad znajdowały się po wsch. stronie założenia. W 1978 r., przy pd. granicy parku znajdował się niewielki drewniany domek, przypuszczalnie ptaszarnia.
Plan parku znany z mapy topograficznej z 1901 r. i identycznej z 1933 r., przestawia prostą kompozycję. Na osi głównej dworu poprowadzona była prosta droga, prowadząca do szeregu nieznanych budowli. W środkowej części dochodziła od niej odnoga, w kierunku wsch., gdzie poza obszarem gospodarczym, znajdował się niewielki obszar spacerowy wśród drzew i pól. W 1978 r., wykonana została inwentaryzacja drzew. Spisano ich zaledwie 29 sztuk. W tej liczbie ilościowo wyróżniają się dęby szypułkowe (Quercus robur) i lipy drobnolistne (Tilia cordata). Z pojedynczych egzemplarzy drzew wyróżniają się buk o czerwonych liściach (Fagus sylvatica ‘Purpurea’), a przed dworem znacznej wielkości cis pospolity (Taxus baccata). Park nie jest użytkowany, ani pielęgnowany. Drzewostan jest zachowany szczątkowo. Układ dróg parkowych i jego wyposażenie nie istnieją. Najpilniejszym zadaniem jest zabezpieczenie dworu oraz pielęgnacja parkowego drzewostanu.