Wschowa – miasto

Z 1248 pochodzi wzmianka o grodzie we Wschowie, a w 1273 wymieniona została jako miasto. Daty te nie określają początków Wschowy, niewątpliwie wcześniejszych. Z racji położenia przy tranzytowej drodze z Głogowa do Poznania, na pograniczu śląsko-wielkopolskim, miasto było przedmiotem rywalizacji książąt obu dzielnic, do czasu, gdy Kazimierz Wielki przyłączył je ostatecznie do Korony. W 1793 Wschowa znalazła się w zaborze pruskim, a ustalenia traktatu wersalskiego nie przywróciły jej Polsce. Przygraniczne położenie sprzyjało rozwojowi pozaregionalnego handlu. Wśród rzemiosł największe znaczenie miało sukiennictwo. Z przywilejów królewskich najważniejsze było prawo składu soli. Dochody przynosiła komora celna, młyny i folusz. Działała mennica królewska. Od XIV w. miasto posiadało dobra ziemskie – wieś Przyczynę Górna i dodatkowo 75 łanów gruntów. Dobra sytuacja gospodarcza sprawiła, że już w XV w. niewielki ośrodek lokacyjny stał się za ciasny i za bramami wyrosły okazałe przedmieścia. W 1548 Zygmunt August przyznał mieszkańcom przedmieść przywileje, analogiczne do posiadanych przez miasto. W 1633 starosta  wschowski Hieronim Radomicki założył Nowe Miasto z rynkiem i siecią przyległych ulic. Dalszy rozwój przedmieść w XVII–XVIII zespolił wszystkie enklawy przestrzenne w jednolitą całość. W dziejach miasta pomyślność mieszkańców przerywały okresowo pożary i zarazy, nie powodując jednak długotrwałych zastojów. Głębszy regres spowodowało włączenie  Wschowy do Prus w 1793. Upadku sukiennictwa nie zrekompensował przemysł – powstała tylko cukrownia. Dobrze zachowane układy przestrzenne ośrodka lokacyjnego, Nowego Miasta i  przedmieść oraz znakomita architektura obiektów użyteczności publicznej, plasują Wschowę w czołówce miast Polski pod względem ich wartości kulturowych.