Nagroda Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków
„LUBUSKIE KONSERWACJE 2013”
Ustanowiona w 2008 r. nagroda jest uhonorowaniem laureata za znaczące dokonania w zakresie poprawy stanu zachowania zabytku, podkreślenia jego walorów artystycznych i użytkowych w aspekcie prawidłowo wykonanych prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych, w tym również jego zabezpieczenia przed zniszczeniem.
Ocenie poddawany jest również sposób użytkowania zabytku, utrzymanie estetycznego wyglądu, jego wyposażenia i otoczenia.
Nagroda przyznawana jest właścicielom zabytków w dwóch kategoriach:
• za realizację prac konserwatorsko-restauratorskich w zabytku,
• za renowację i adaptację architektoniczną zabytku
Mamy przyjemność poinformować, że w dn. 8.03.2013 r. Kapituła Nagrody „Lubuskie Konserwacje” rekomendowała Lubuskiemu Wojewódzkiemu Konserwatorowi Zabytków uhonorowanie w kolejnej edycji nagrody „Lubuskie Konserwacje 2013” następujących właścicieli zabytków:
• Parafię Rzymskokatolicką pr. ŚŚ. Szymona i Judy Tadeusza w Kosieczynie
za przeprowadzenie w latach 2006-2012 kompleksowych prac konserwatorsko-restauratorskich oraz robót budowlanych
w Kościele pw. ŚŚ. Szymona i Judy Tadeusza w Kosieczynie
uzasadnienie:
W 2006 r. rozpoczął się remont świątyni, który dał początek specjalistycznym badaniom i kompleksowym pracom konserwatorsko-restauratorskim i budowlanym w zabytku. W ich trakcie ustabilizowano konstrukcję obiektu, elementy drewnianej konstrukcji oczyszczono, zaimpregnowano oraz dokonano częściowej wymiany najbardziej uszkodzonych fragmentów. Przemurowano kamienne fundamenty i odtworzono belki podwalinowe oraz usunięto opaski betonowe po zewnętrznej stronie świątyni. Pokrycie dachów z płyt cementowo-azbestowych wymieniono na gont drewniany. W trakcie prowadzonych prac odtworzono pierwotny układ otworów okiennych oraz wejście w ścianie południowej. Wymieniono również posadzkę, przywracając jej pierwotny poziom.
W 2010 r. przywrócono strop nad prezbiterium w miejscu wtórnego pozornego sklepienia kolebkowego. Obniżenie poziomu posadzki, przywrócenie dawnego układu okien oraz stropu nad prezbiterium spowodowało odtworzenie pierwotnych proporcji tego wnętrza. W tym samym roku wykonano nowy szalunek z desek układanych w poziomie, odzwierciedlających układ belek zrębu.
Dalsze prace skoncentrowały się na wnętrzu świątyni. Zdecydowano o usunięciu boazerii i wykonano badania konserwatorskie w celu pełnego rozpoznania historycznych tynków i warstw malarskich. Zachowane na ścianach relikty dekoracji malarskich poddano konserwacji. Zrekonstruowano również dekorację patronową stropu nad prezbiterium.
W 2012 r. zakończono prace przy wieży. W jej przyziemiu zaaranżowano ekspozycję fotograficzną, w której zaprezentowano poszczególne etapy badań i prace zrealizowane w kosieczyńskiej świątyni. Na wieży zamontowano w też ponownie dzwony. Na zakończenie wykonano prace porządkowe wokół kościoła, obniżając teren oraz wykonując ścieżki i nasadzenia niskiej zieleni.
Większość elementów wyposażenia świątyni poddana została w latach 2010-2011 pracom konserwatorsko-restauratorskim, które poprawiły nie tylko stan ich zachowania ale przywróciły również pierwotny wygląd.
Należy podkreślić, że oryginalna drewniana konstrukcja świątyni datowana na 1389 r., zachowana pierwotna bryła i forma architektoniczna oraz wyposażenie kościoła stanowią o wyjątkowej wartości artystycznej, historycznej i naukowej zabytku. Zrealizowane w ciągu ostatnich lat badania i prace budowlane oraz konserwatorskie odsłoniły surowe piękno świątyni, która stanowi prawdziwą perłę w architekturze sakralnej naszego kraju.
• Narodowy Instytut Dziedzictwa w Warszawie
jako kontynuatora działalności poprzedzających go instytucji tj. Zarządu Ochrony i Konserwacji Zespołów Pałacowo – Ogrodowych; Ośrodka Ochrony Zabytkowego Krajobrazu oraz Krajowego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków
za prowadzenie w latach 1990- 2012 kompleksowych prac konserwatorsko-restauratorskich i robót budowlanych związanych z rewaloryzacją
Parku Mużakowskiego w Łęknicy
uzasadnienie:
Park Mużakowski, położony nad Nysą Łużycką, po obu stronach polsko-niemieckiej granicy, należy do najcenniejszych przykładów XIX-wiecznej sztuki ogrodowej w Europie. Po strona polskiej w granicach województwa lubuskiego zajmuje on powierzchnię 522 ha, natomiast po stronie niemieckiej – 206 ha. Park jest też jednym z najlepszych w Europie przykładów ścisłej współpracy dwu państw, które od początku lat 90. XX w. wspólnie prowadzą prace na rzecz jego ochrony i rewaloryzacji. Współpraca ta zaowocowała wpisem Parku Mużakowskiego, uznanego za „arcydzieło geniuszu ludzkiego, wyjątkowy przykład europejskiego parku krajobrazowego, który wywarł ogromny wpływ na europejską sztukę ogrodową i wyznaczył nowe tendencje w rozwoju architektury krajobrazu”, na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 2004 r.
Świadomość uniwersalnej wartość Parku Mużakowskiego od początku towarzyszyła konserwatorom polskim i niemieckim, co doprowadziło w 1989 r. do podpisania umowy o współpracy pomiędzy Instytutem Ochrony Zabytków w Berlinie a Zarządem Ochrony i Konserwacji Zespołów Pałacowo – Ogrodowych w Warszawie. Powołano grupy robocze do rozpoznania i programowania działań na terenie parku z udziałem przedstawicieli służb konserwatorskich z Polski i Niemiec. Pierwszym efektem współpracy było uporządkowanie nadbrzeży Nysy Łużyckiej oraz przywrócenie na pierwotne miejsce Kamienia Pücklera w 1991 r. Wyjątkowy przedsięwzięciem był też program dla bezrobotnych „Praca i nauka ponad granicami”, w ramach którego prowadzono prace pielęgnacyjne na terenie parku po obu stronach Nysy, realizowany od 1998 r., przy ścisłej współpracy z Fundacją Księcia Pücklera – Park Bad Muskau.
Symboliczne znaczenie miało przywrócenie elementu integrującego park programowo i funkcjonalnie – odbudowa Mostu Podwójnego na Nysie Łużyckiej (w 2000 r. od strony niemieckiej i w 2003 r. – od strony polskiej). Trudno wymienić wszystkie osiągnięcia kolejnych lat podejmowane w celu odtwarzanie historycznej struktury przestrzennej parku. Objęły one zarówno wycinki, nasadzenia jak i prace pielęgnacyjne oraz odtwarzania osi widokowych. W ostatnich latach wykonano m.in., remonty dróg, Mostu Arkadowego, przywrócono dawną kompozycję parku na tarasie Domu Angielskiego.
Polsko-niemiecka współpraca zaowocowała stworzeniem z Parku Mużakowskiego ważnego centrum wymiany myśli konserwatorskiej w zakresie dokumentowania i rewaloryzacji historycznych parków.
• Pan Zbigniew Czmuda
za przeprowadzenie w latach 2009–2012 kompleksowych prac remontowo-budowlanych oraz prac konserwatorskich związanych z adaptację
zespołu pałacowo-parkowo-folwarcznego w Wiechlicach
na cele Rehabilitacyjnego Ośrodka Rekreacji i Wypoczynku.
uzasadnienie:
W 2009 r. podjęte zostały kompleksowe prace remontowo-konserwatorskie w zespole pałacowo-parkowo-folwarcznym w Wiechlicach. Dzięki środkom własnym inwestora oraz funduszom europejskim udało się wyremontować zrujnowany pałac. W trakcie remontu wykonano nowe pokrycie dachu, konserwację więźby dachowej, wzmocniono stropy, wykonano nową drewnianą stolarkę okienną na wzór stolarki historycznej oraz, po przeprowadzeniu badań konserwatorskich, przywrócono pierwotną kolorystykę elewacji. Prace objęły również wnętrza pałacu. Z wielką pieczołowitością poddano renowacji drewniane parkiety, podłogi i posadzki oraz wystrój sztukatorski zdobiący sufity. Na podkreślenie zasługuje fakt, iż adaptacja wnętrz na pokoje hotelowe nie wprowadziła znacznych ingerencji w pierwotny układ funkcjonalny pałacu – wszystkie niezbędne nowe funkcje jak np. łazienki, udało się wpisać w istniejącą przestrzeń, bez naruszania integralności zabytku, co stanowi osobistą zasługę i doskonałe zrozumienie dla specyfiki zabytku jego właściciela.
Podjęto również działania w bezpośrednim otoczeniu pałacu. Uporządkowano i zagospodarowano teren parku, wykonano remont domku ogrodnika oraz zabudowań gospodarczych, przystosowując je do funkcji hotelowej i rekreacyjnej.
Prace zrealizowane w zespole pałacowo-parkowo-folwarcznym w Wiechlicach należą do jednych z większych przedsięwzięć konserwatorskich ostatnich latach w naszym regionie wykonanych przez prywatnego inwestora. Zahamowały one postępującą degradację zabytku i przywróciły go do dawnej świetności.
• Właściciele zespołu dworskiego w Rosinie
za przeprowadzenie w latach 2006–2012 kompleksowych prac remontowo-budowlanych oraz prac konserwatorskich
w zespole dworsko-parkowym w Rosinie
W 2012 r. zakończony został kompleksowy remont i rewaloryzacja zespołu dworsko-parkowego w Rosinie. Trwające od 2006 r. prace objęły swym zakresem wszystkie elementy wchodzące w skład założenia, zaś podjęte przez inwestora działania znacznie wykraczały poza typowy zakres robót remontowo-budowlanych. Biorąc pod uwagę stopień degradacji obiektów przed podjęciem remontu, należy tu mówić raczej o kompleksowych działaniach konserwatorsko–restauratorskich, których efektem jest całkowita rewaloryzacja zabytkowego założenia.
Prace objęły likwidację wtórnych elementów zacierających pierwotny układ i charakter założenia, jak i działania o charakterze konstrukcyjno-budowlanym, a także przywrócenie parkowi i rezydencji, pierwotnej, historycznej formy. W ich trakcie wykonano remont dachu i elewacji z odtworzeniem i naprawą detali architektonicznych, renowację kamiennych schodów zewnętrznych, tralek i balustrad, renowację zachowanej stolarki drzwiowej, odtworzenie brakującej stolarki drzwiowej z drewna, na wzór stolarki historycznej, remont tynków we wnętrzach, renowację posadzki terakotowej, wykonanie podłóg drewnianych oraz posadzek z płytek ceramicznych i kamiennych.
Na podstawie materiałów ikonograficznych oraz zachowanych elementów pieczołowicie odtworzono elementy oryginalnego wyposażenia i wystroju zabytku z zastosowaniem tradycyjnych technik i metod.
Także zabiegi dotyczące parku nie ograniczyły się do prac porządkowych i pielęgnacyjnych i polegały w szczególności na odtworzeniu historycznego układu przestrzennego oraz komponowanej zieleni.
Nagrody „Lubuskie Konserwacje 2013” wręczone zostaną podczas Wojewódzkich Obchodów Międzynarodowego Dnia ochrony Zabytków, które odbędą się w dn. 12 kwietnia 2013 r. w Lubniewicach. Serdecznie gratulujemy laureatom.
