Odkrycie grobów ciałopalnych kultury łużyckiej w Tucholi Żarskiej

14 czerwca na placu zabaw w Tucholi Żarskiej grupa dzieci dokonała odkrycia zabytków archeologicznych. To już kolejne przypadkowe znalezisko zgłoszone przez młodzież w ostatnim czasie na terenie gminy Lubsko. Podobnie jak w przypadku odkrycia z Mierkowa, w pierwszej kolejności został zawiadomiony Pan Bartosz Łapa – nauczyciel historii z Lubska, który następnie powiadomił  Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz archeologów z Fundacji Archeologicznej, z którymi współpracował przy wcześniejszych badaniach. Przeprowadzone oględziny pozwoliły ustalić, że w trakcie kopania w obszarze piaskownicy, dzieci natrafiły na jeden rozległy lub dwa groby ciałopalne społeczności kultury łużyckiej. Zabytki wstępnie wydatowano na IV/V okres epoki brązu (1100 – 700 p.n.e.). Groby zalegały bardzo płytko pod powierzchnią gleby oraz nawiezionego piasku i z tego powodu część naczyń jest pofragmentowana. Usunięcie znacznej części humusu nastąpiło w trakcie niwelacji terenu pod budowę boiska przy pomocy sprzętu ciężkiego, co mogło doprowadzić do uszkodzenia naczyń. Dzieci zachowały się bardzo odpowiedzialnie i zaprzestały rozkopywania grobu, a po otrzymaniu informacji od Pana B. Łapy, zabezpieczyły wydobyte wcześniej ceramiczne skorupy i szczątki ludzkie. Dotychczas miejsce odkrycia nie było objęte żadnymi formami ochrony konserwatorskiej. W bliskim sąsiedztwie znajduje się natomiast stanowisko archeologiczne ujęte w wojewódzkiej ewidencji zabytków. Z uwagi na fakt, że jego lokalizacja oznaczona została wyłącznie na mapie w skali 1:25 000, która charakteryzuje się małą precyzją, istnieje możliwość, że odkryty przez młodzież grób jest ściśle powiązany z tym stanowiskiem. Niestety w archiwum WUOZ Zielona Góra oraz Muzeum Archeologicznego Środkowego Nadodrza w Zielonej Górze nie zachowała się karta ewidencyjna zabytku, więc nie są znane kulisy jego wydzielenia. Natomiast według relacji mieszkańców, kilkadziesiąt lat temu, w trakcie budowy stawu oraz ogrodzenia na terenie sąsiedniego Państwowego Gospodarstwa Rolnego odkryto zabytki z brązu oraz naczynia ceramiczne. Niestety, na obecnym etapie nie udało się ustalić dalszego losu tych artefaktów. Kolejne zgłoszenie odkrycia zabytków przez młodzież pokazuje, jak ważną rolę pełni edukacja w zakresie ochrony dóbr kultury. Na szczególną uwagę zasługuje postawa dzieci, które nie wykopały samodzielnie grobu, a tym samym nie uszczupliły wartości naukowych znaleziska, tylko zawiadomiły właściwą ich zdaniem osobę dorosłą, czyli Pana Bartosza Łapę.
W miejscu odkrycia zostaną przeprowadzone ratunkowe badania archeologiczne finansowane z środków Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, których głównym celem będzie zabezpieczenie zabytków, które zostały pozostawione in situ oraz naukowe opracowanie odkrytych grobów, w tym badania antropologiczne.