Miejsce kradzieży/ zaginięcia: daw. kościół ewangelicki ob. nieużytkowany w miejscowości Gębice, gm. Gubin, pow. krośnieński
Autor / warsztat: warsztat działający na pograniczu łużycko- śląskim
Czas powstania: ok. 1589 r.
Materiał / technika: piaskowiec, techniki rzeźbiarskie, kamieniarskie
Wymiary: ok. 100 x 180 cm
Opis:
Renesansowa płyta nagrobna w kształcie prostokąta stojącego z wypukłorzeźbionym przedstawieniem Philipa II vonSchöneich właściciela Zajączka (niem. Haasel), zmarłego w 1589 r. Ukazany en face mężczyzna stoi w lekkim rozkroku na skalistym podwyższeniu. Ma na sobie zbroję. Hełm typu armet z pióropuszem i otwartą przyłbicą podtrzymuje lewą ręką przy biodrze. Rycerz ma krótko ścięte, zaczesane do góry włosy, wąsy i brodę zasłaniającą szyję. Pod szyją ma kryzę. Trzyfolgowy obojczyk, napierśnik bez haka na kopię wcięty w pasie. Fartuch połączony razem z taszkami półokrągłymi na dole, mającymi siedem folg. Pomiędzy nimi widać zaznaczony saczek. Naręczak złożony z naramienników z płotem, trzyfolgowych opach, nałokcic z małymi otwartymi skrzydełkami i zarękawii. Na nogach ma nabiodrki, nakolanki (takie same jak nałokcice), nagolenice i pięciofolgowe trzewiki. Palce lewej dłoni trzyma na głowni miecza kawaleryjskiego (lub rapiera?), który, przytroczony w pochwie do lewego boku, ustawiony jest skośnie za postacią. Dookoła płyty bordiura z inskrypcją zaczynającą sie w lewym górnym rogu płyty: “[158]9 AM CHRIST AGE IST DER EDL[E]/ GESTRENGE VND ERNVESTE • FIHLIP VON SCHONEICH • VF • DER HASEL VEN ABN [—]/ [—]EI 8 • VND • 9 • VHR IN GOT SELIG/LICHEN VORSCHIEDEN GOT VORLEIHE IHM EHRE FROLICHE AVFFER STEHVNG” W nawiasach kwadratowych wskazano uszkodzone partie napisu, ukośnikiem – kolejny wers. Język niemiecki, kapitała, litery wklęsłe. U góry, po bokach głowy postaci i u dołu, przy jej łydkach, po dwa wypukłorzeźbione herby podpisane skrótem nazwiska rodowego. Po lewej (prawej – heraldycznie) stronie wywód herbowy ojca Philipa II von Schöneich, po prawej – matki. Herb ojczysty: von Schöneich – w tarczy wieniec z gałązek dębu z liśćmi i żołędziami, w klejnocie nad hełmem takiż sam wieniec. Pod herbem inskrypcja: „D V S” Poniżej, przy nodze herb babki ojczystej – von Stössel – w polu głowa murzyna z opaską na czole, w klejnocie nad hełmem – takaż głowa. Nad herbem napis: „D V ST”. Herb macierzysty po prawej stronie płyty u góry: von Gladis? (tu jeleń jest wspięty, a nie stoi) – w tarczy wspięty jeleń, w klejnocie nad hełmem połu takiegoż jelenia. Pod herbem inskrypcja: „D V G”. Poniżej, obok nogi postaci, herb babki macierzystej – von Wiedebach – w tarczy orzeł, w klejnocie nad hełmem trzy pióra strusie. Nad herbem inskrypcja: „D V W”.
W czasie, kiedy założono kartę ewidencyjną dla cmentarza przykościelnego (1967 r.), zamocowana na elewacji kaplicy po stronie południowej kościoła, płyta miała ubytki w partiach górnych narożników i dolnego narożnika po prawej stronie, ponadto była dość mocno uszkodzona w partii saczka i bordiury z inskrypcją u dołu po lewej stronie. Na całej powierzchni lica występowały drobne uszkodzenia mechaniczne. W partii pancerza, na lewej piersi postaci po II wojnie światowej została płytko wyryta swastyka.
Nr rejestru zabytków: obiekt wpisany do Księgi A rejestru zabytków pod nr 2197 poz. 1 (wpis cmentarza przykościelnego wraz ze starodrzewem i płytami nagrobnymi) decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Zielonej Górze z dnia 10.11.1975 r.
Uwagi:
Płyta Philipa von Schöneich, została zatrzymana w dniu 19.05.1998 r. w miejscowości Lichtenau w Hesji (Niemcy), następnie Sąd przekazał ją na przechowanie potomkom rodziny von Schöneich. Zabytek prawdopodobnie obecnie znajduje się w okolicy Hamburga.
Bibliografia:
– Byszewska H., Gębice. Płyta nagrobna z postacią rycerza. Filip von Scheneich, karta ewidencyjna, 1964, Archiwum WUOZG;
Skradziony zabytek nie został opisany w publikacji J. Zdrenki, Corpus Inscriptionum Poloniae T. X z. 8 Powiat Krosno Odrzańskie (do 1815 roku), wyd. w Toruniu w 2016 r., ani w suplemencie do z. 1-13 wyd. w 2023 r.
Okoliczności kradzieży / zaginięcia: kradzież
Data utraty: 1.01.1998 r. – 19.05.1998 r.
Nr karty w Krajowym wykazie zabytków skradzionych…: 12400
Osoby posiadające informacje na temat skradzionego obiektu proszone są o przekazanie ich Lubuskiej Policji, bądź Lubuskiemu Wojewódzkiemu Konserwatorowi Zabytków.
Kamila Domagalska
