Miejsce kradzieży/ zaginięcia: kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła w miejscowości Witoszyn, gm. Wymiarki, pow. żagański
Autor / warsztat: Warsztat Mistrza Poliptyku z Gościszowic
Czas powstania: 1517 r.
Materiał / technika: drewno malowane, złocone
Wymiary: wysokość około 110 cm
Opis: Rzeźba ustawiona była w środkowej części szafy ołtarzowej. Przedstawienie reprezentuje ikonograficzny typ Madonny Apokaliptycznej, stojącej w promienistej glorii na półksiężycu, z Dzieciątkiem na ręku. Rzeźba opracowana z trzech stron. Postać ujęta frontalne. Madonna przedstawiona jest na półksiężycu, który ma rogi skierowane do góry. Ubrana jest w suknię o podwyższonym stanie, układającą się pod paskiem w rozchodzące się fałdy. Na ramiona ma narzucony drapowany płaszcz, którego połę, zasłaniającą przód sukni, podtrzymuje lewą dłonią. Płaszczyzny płaszcza o dynamicznym, rozbudowanym rysunku fałdów z małżowinowymi odwinięciami brzegów u dołu. Maria na lewej ręce podtrzymuje nagie Dzieciątko. W prawej dłoni trzyma berło. Głowa postaci lekko pochylona na bok. Twarz pełna o wysokim czole, z wąskim, długim nosem, drobnymi ustami i małymi oczami, wysoko zarysowanymi cienkimi brwiami oraz małą wystającą brodą. Długie, faliste włosy. Na głowie korona otwarta. Mały Jezus przedstawiony jako siedzący frontalnie, ze skrzyżowanymi nóżkami, z prawą rączką wyciągniętą w geście błogosławieństwa nad jabłkiem (?) trzymanym w prawej ręce. Karnacja postaci cielista z podbarwionymi karminem policzkami. Włosy brązowe. Płaszcz, korona, berło – złocone. Podbicie płaszcza niebieskie. Księżyc, suknia – srebrzone.
Nr rejestru zabytków: Księga B rejestru zabytków nr 10 poz. 1
Bibliografia: Drążkowski R., Witoszyn. Ołtarz Marii Panny. Dokumentacja konserwatorska ołtarza, 1987, mps w Archiwum WUOZ w Zielonej Górze. Hoffmann H. , Die katholischen Kirchen des Altkreises Sagan, Wrocław 1939, s. 95 Hryburska (?), Witoszyn Dolny, kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła – Tryptyk – awers – rzeźba, karta ewidencyjna zabytku, 1965. Markowski D., Dokumentacja prac konserwatorsko-restauratorskich oraz analiza badawcza i stylistyczna gotyckiego ołtarza głównego, Bydgoszcz 2003, mps w Archiwum WUOZ w Zielonej Górze. Patała A., Obcy i nieuchwytni. Aktywność pracowni Wilhelma Kalteysena von Oche, Mistrza Lat 1486-1487 i Mistrza Poliptyku z Gościszowic [w:] Migracje. Sztuka późnogotycka na Śląsku, Wrocław 2018. Zdrenka J., Corpus Inscriptionum Poloniae T.X z. 13 Powiat żagański, Toruń 2019, s. 66-67. Ziomecka A, Śląskie retabula szafowe w drugiej połowie XV i na początku XVI wieku [w:] Roczniki Sztuki Śląskiej t. 10, 1976, s. 93, fot. 24.
Okoliczności kradzieży / zaginięcia: Kradzież z włamaniem – sprawcy wyważyli łomem drzwi wejściowe. Skradziono 7 rzeźb. W dniu 1.11.2002 r. odzyskano skradzioną rzeźbę św. Anny Samotrzeć. Pozostałe obiekty są nadal poszukiwane.
Data utraty: 19/20.01.1998 r.
Nr karty w Krajowym wykazie zabytków skradzionych…: 2661 (PC00331)
Uwagi: Obecnie w ołtarzu znajduje się kopia rzeźby Madonny z Dzieciątkiem wykonana przez R. Drążkowskiego przed 2003 r. Rzeźba różni się szczegółami od oryginału. W 1909 r. ołtarz odnowiony przez malarza Bäckera i rzeźbiarza Bemstena, przeniesiony został z kościoła w Lutynce do kościoła w Witoszynie Dolnym. Podczas renowacji dodano zwieńczenie z figurą św. Michała Archanioła i nieruchome, malowane skrzydła zewnętrzne (przekształcając tryptyk w pentaptyk) cokół, tabernakulum i rzeźbiarską dekorację antepedium. H. Hoffmann, następnie A. Ziomecka i kolejni badacze odczytali datę na skrzydle z przedstawieniem św. Rocha jako 1512, z kolei D. Markowski, a po nim A. Patała i J. Zdrenka – 1517.
Osoby posiadające informacje na temat skradzionego obiektu proszone są o przekazanie ich Lubuskiej Policji, bądź Lubuskiemu Wojewódzkiemu Konserwatorowi Zabytków.
Kamila Domagalska
