Na mocy decyzji Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia 6 marca 2018 r. stanowisko archeologiczne nr 5 (AZP 58-14/5) – gródek stożkowaty o powierzchni 0,28 ha, położony w miejscowości Kije, gm. Sulechów, pow. zielonogórski, na działce numer ewidencyjny 206/6 obręb 0011 Kije wpisane zostało do rejestru zabytków województwa lubuskiego. Wpis do rejestru zabytków był wynikiem interwencji podjętej w związku z niwelacją terenu. Na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego ustalono, że gródek stożkowaty datowany jest na okres późnego średniowiecza. W związku z pracami niwelacyjnymi, własna forma krajobrazowa stanowiska w znaczny sposób została zatarta, a wpis do rejestru zabytków ma na celu ochronę zachowanej części zabytku. W trakcie oględzin zabytku zaobserwowano występowanie materiału ceramicznego, a także fragmentów polepy, której obecność jest przesłanką do stwierdzenia, że teren kopca w przeszłości był zagospodarowany budowlą.
Termin „gródek stożkowaty” oznacza pozostałości średniowiecznego dworu. Ze względu na duże uproszczenie tego sformułowania („gród” oznacza osadę o charakterze obronnym), w literaturze często używa się nazw „dwór rycerski”, „obiekt typu motte (fr.)” oraz sporadycznie „dworzysko”. Tego typu budowle wznoszone na kopcach swój początek mają ok. XIII w. i związane są z pojawieniem się ufortyfikowanych posiadłości. Budowlami, które posiadały charakter obronny wg. tzw. „Zwierciadła Saskiego” – spisu prawa zwyczajowego obowiązującego na znacznych terenach Europy Środkowej, były m.in. wieże, kopce, wyspy otoczone wodą, mury, które wzniosły się wyżej, niż zdołał sięgnąć mieczem rycerz siedzący na koniu oraz budowle z drewna i kamienia posiadające więcej niż dwie kondygnacje.
W większości przypadków jedynymi pozostałościami tego typu średniowiecznych fortyfikacji są antropogeniczne pagórki ze szczątkowo zachowanymi fosami. Podobnie sytuacja wygląda w Kijach. Pomimo zmiany przebiegu cieku wodnego, przepływającego od strony wschodniej, który w przeszłości zasilał fosę, jeszcze w 2017 r., na numerycznym modelu terenu, dostrzec można było relikty rowu otaczającego gródek stożkowaty. Na podstawie dostępnych informacji dotyczących stanowiska archeologicznego Kije st. 5, nie można określić jaki typ budowli znajdował się na szczycie gródka. Jednak dotychczasowe badania na tego typu obiektach potwierdziły obecność budynków o konstrukcji kamiennej, drewnianej lub mieszanej. Należy wskazać, iż relikty architektury obronnej jakimi jest stanowisko archeologiczne w Kijach cechuje wysoka wartość historyczna i naukowa. Obiekt odgrywa również ważną rolę w krajobrazie kulturowym i pomimo częściowej niwelacji nadal pozostaje czytelny w terenie. W województwie lubuskim zlokalizowanych jest nie więcej niż 40 obiektów tego typu. Dlatego też zachowanie i ochrona pozostałości zabytkowych średniowiecznych siedzib rycerskich leży w interesie społecznym.
Termin „gródek stożkowaty” oznacza pozostałości średniowiecznego dworu. Ze względu na duże uproszczenie tego sformułowania („gród” oznacza osadę o charakterze obronnym), w literaturze często używa się nazw „dwór rycerski”, „obiekt typu motte (fr.)” oraz sporadycznie „dworzysko”. Tego typu budowle wznoszone na kopcach swój początek mają ok. XIII w. i związane są z pojawieniem się ufortyfikowanych posiadłości. Budowlami, które posiadały charakter obronny wg. tzw. „Zwierciadła Saskiego” – spisu prawa zwyczajowego obowiązującego na znacznych terenach Europy Środkowej, były m.in. wieże, kopce, wyspy otoczone wodą, mury, które wzniosły się wyżej, niż zdołał sięgnąć mieczem rycerz siedzący na koniu oraz budowle z drewna i kamienia posiadające więcej niż dwie kondygnacje.
W większości przypadków jedynymi pozostałościami tego typu średniowiecznych fortyfikacji są antropogeniczne pagórki ze szczątkowo zachowanymi fosami. Podobnie sytuacja wygląda w Kijach. Pomimo zmiany przebiegu cieku wodnego, przepływającego od strony wschodniej, który w przeszłości zasilał fosę, jeszcze w 2017 r., na numerycznym modelu terenu, dostrzec można było relikty rowu otaczającego gródek stożkowaty. Na podstawie dostępnych informacji dotyczących stanowiska archeologicznego Kije st. 5, nie można określić jaki typ budowli znajdował się na szczycie gródka. Jednak dotychczasowe badania na tego typu obiektach potwierdziły obecność budynków o konstrukcji kamiennej, drewnianej lub mieszanej. Należy wskazać, iż relikty architektury obronnej jakimi jest stanowisko archeologiczne w Kijach cechuje wysoka wartość historyczna i naukowa. Obiekt odgrywa również ważną rolę w krajobrazie kulturowym i pomimo częściowej niwelacji nadal pozostaje czytelny w terenie. W województwie lubuskim zlokalizowanych jest nie więcej niż 40 obiektów tego typu. Dlatego też zachowanie i ochrona pozostałości zabytkowych średniowiecznych siedzib rycerskich leży w interesie społecznym.
