Podczas 1. Lubuskiego Kongresu Społeczeństwa Obywatelskiego, który odbył się w Żarach 21 czerwca 2019 r., Lubuski Wojewódzki Konserwator Zabytków przypomniał o roli społeczników w opiece nad zabytkami. Warto pamiętać, że już w latach 60. XX w., dzięki prowadzonej z inicjatywy urzędu konserwatorskiego na łamach prasy akcji Komu zabytek, przekazano społecznym opiekunom zabytków wielu opuszczonych zamków, dworów i pałaców – łącznie 22 zabytki m.in. w Kożuchowie, Bieczu, Brodach, Lipinkach Łużyckich, Żarach, Przybyszowie, Broniszowie, Brodach, Tarnowie Jeziernym, Ochli, Trzebiechowie, Siedlisku. Dało to szansę na ich przetrwanie i dziś wiele z nich znalazło dobrych gospodarzy. W latach 90. XX w. polscy i niemieccy konserwatorzy wsparci zostali przez społeczników, którzy włączyli się w działania na rzecz rewaloryzacji parku Mużakowskiego, co zaowocowało jego wpisem na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 2004 r. W tym samym czasie mieszkańcy Krosna Odrzańskiego zaczęli upominać się o zamek, pozostający w ruinie od 1945 r., co zmobilizowało władze miasta i ostatecznie doprowadziło do przywrócenia zabytku społeczeństwu w 2008 r. Dziś mieści się tam placówka kultury. Dobrym przykładem współpracy po obu stronach polsko-niemieckiej granicy jest, pozostająca w ruinie od wojny, fara w Gubinie. Idea odbudowy fary integruje mieszkańców Gubina i Guben. W 2005 r. powstała Fundacja Fara Gubińska i niemieckie Stowarzyszenie wspierające odbudowę fary. Od tego samego czasu działa również Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Kożuchowskiej, które m.in., prowadzi badania i organizuje cykliczne konferencje naukowe. Stowarzyszenie Nasze Zatonie działa na rzecz przywracania dziedzictwa ks. żagańskiej Doroty Talleyrand-Perigord w świadomości mieszkańców, co doprowadziło do zabezpieczenia ruin pałacu w Zatoniu i podjęcie rewaloryzacji parku. Od 2009 r. organizowane są Seminaria Parkowe w Brodach, przy udziale wolontariuszy z Polski i Niemiec, którzy wykonują proste prace pielęgnacyjne i porządkowe, dzięki czemu uczytelniono osie widokowe i odsłonięto wnętrza parkowe, zaś park stał się ponownie miejscem spacerów i wypoczynku. We Wschowy od 2011 r. działa Stowarzyszenie Czas A.R.T., które prowadzi działania skupione wokół dziedzictw materialnego i niematerialnego: tradycji, gwary, opowieści, a także zabytków, ich mecenasów i artystów. Konferencje naukowe organizowane tu od wielu lat reprezentują bardzo wysoki poziom. Fundacja Karolat jest organizatorem Święta Bzów w Siedlisku, odbywającego się od 2011 r., które przyciąga ogromną rzeszę ludzi do jednego z największych zamków na terenie historycznego Dolnego Śląska. W opiece nad zabytkami mają swój udział archeolodzy. Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich Oddział Lubuski przyczyniło się do utworzenia w 2013 r. Parku Kulturowego Grodzisko w Wicinie, prowadzi badania i popularyzuje zabytek podczas plenerów archeologicznych. W opiekę nad zabytkami zaangażowani są również właściciele zabytków i wspierające ich fundacje. Od 2010 r. pałac w Broniszowie jest sukcesywnie remontowany, a jego wystrój poddawany pracom konserwatorskim staraniem właściciela zabytku. Lubuska Fundacja im. Paderewskiego organizuje cyklicznie w broniszowskim pałacu wieczory pieśni patriotycznej, recitale fortepianowe oraz debaty na tematy polityczne. Z kolei Fundacja Pałac Bojadła, która od 2014 r. propaguje szlak rezydencjonalny Pałace i parki Środkowego Nadodrza, wspiera właściciela pałacu w Bojadłach i przyczynia się do promocji dziedzictwa kulturowego regionu.
Dwór Sołtysi i ruiny kościoła w Złotniku od 2014 r. zabezpieczane są sukcesywnie staraniem stowarzyszenia Region Łużyce. Pałac w Bieczu przejęty został w 2018 r. przez Fundację Monumenta Poloniae. Rozpoczęto prace zabezpieczające konstrukcję i dach, uporządkowano też wnętrza i udostępniono zapomniany zabytek społeczeństwu w trakcie organizowanych imprez tu wydarzeń kulturalnych. Podobnych przykładów jest więcej, nie da się ich wszystkich wymienić, dowodzą one jak ważna jest społeczna opieka nad zabytkami, która stanowi wsparcie dla ich właścicieli i służb konserwatorskich. Dlatego warto o tym przypominać.
Dwór Sołtysi i ruiny kościoła w Złotniku od 2014 r. zabezpieczane są sukcesywnie staraniem stowarzyszenia Region Łużyce. Pałac w Bieczu przejęty został w 2018 r. przez Fundację Monumenta Poloniae. Rozpoczęto prace zabezpieczające konstrukcję i dach, uporządkowano też wnętrza i udostępniono zapomniany zabytek społeczeństwu w trakcie organizowanych imprez tu wydarzeń kulturalnych. Podobnych przykładów jest więcej, nie da się ich wszystkich wymienić, dowodzą one jak ważna jest społeczna opieka nad zabytkami, która stanowi wsparcie dla ich właścicieli i służb konserwatorskich. Dlatego warto o tym przypominać.
