Drezdenko – Pałac

Pałac zlokalizowany jest po wschodniej stronie miasta, w obrębie dawnego Placu Twier­dzy (obecnie Plac Wolności). Budynek stanowi kompozycyjne zamknięcie widokowej osi urbanistycznej wiodącej z Rynku Starego Miasta poprzez Rynek Nowego Miasta do Pla­cu Twierdzy. Obiekt usytuowany jest w zespole zabudowy złożonym z dwóch prostokąt­nych w rzucie oficyn, nakrytych dachami dwuspadowymi oraz czworobocznej kordegar­dy o mansardowym dachu. Pałac zamyka od strony wschodniej trójkątny, wyłożony pod­czas ostatniego remontu kamiennym brukiem, dziedziniec. Zespół skomunikowany jest utwardzoną drogą z ziemnym nasypem bastionu twierdzy. Dostęp na dziedziniec prowadzi poprzez reprezentacyjną bramę zlokalizowaną po północno-zachodniej stronie rezydencji. Przed frontem pałacu znajduje się niewielkie założenie parkowe z aleją lipową wyznaczają­cą oś widokową w kierunku zachodnim.

Budynek pałacu wzniesiony został w obrębie dawnego Placu Twierdzy, w miejscu XVII-wiecznego wolnostojącego domu mieszkalnego ze studnią. Budynek znany jest z licznych przekazów kartograficznych. Twierdza drezdenecka założona została z inicjatywy elekto­ra brandenburskiego, Joachima Fryderyka, w latach 1603-1605, według projektu holen­derskiego inżyniera Mikołaja da Kampa. Założenie posiadało pierwotnie plan regularne­go pięcioboku z bastionami w narożach, otoczonego fosą. Twierdza była stale rozbudo­wywana i modernizowana w związku z rozwojem sztuki wojennej, osiągając ostatecznie w 1. poł. XVIII wieku kształt regularnego pięcioboku wraz z tzw. nożycami i szańcami o narysie gwiaździstym po stronie wschodniej oraz rawelinem poprzedzającym przeprawę mostową po stronie południowej. Po zakończeniu wojny siedmioletniej twierdza została zniszczona przez wycofujące się wojska rosyjskie. W 1765 roku, wobec utraty militarnego znaczenia, zdecydowano o jej rozbiórce.

Pałac wybudowano w 1766 roku z inicjatywy poznańskiego kupca Johanna Georga Trep­pmachera. Prawdopodobnie w ramach budowli, po stronie południowej, znajduje się re­likt wcześniejszego budynku mieszkalnego twierdzy wraz z pomieszczeniem piwnicznym. Po śmierci Treppmachera w 1798 roku obiekt został wystawiony na licytację. W rezydencji zatrzymywali się wielokrotnie książęta i monarchowie oraz wybitni mężowie stanu. Budy­nek był wielokrotnie przebudowywany i modernizowany. W XIX wieku oraz na początku XX wieku zmieniono w znacznym stopniu układ pomieszczeń, a także wystrój wnętrz. Pa­łac przed wojną użytkowany był przez zarząd drogowy oraz zamieszkujących w nim lokato­rów. W okresie powojennym pałac został podzielony na mieszkania komunalne. Od 1958 roku mieściła się tutaj Szkoła Podstawowa Nr 2, a obecnie budynek jest siedzibą Gimna­zjum Nr 1 w Drezdenku.

Budynek pałacu założony został na planie wydłużonego prostokąta z pozornym ryzali­tem w osi elewacji zachodniej – frontowej oraz czworobocznymi przybudówkami po stro­nie północnej, północno-wschodniej i południowej. Jest to budowla wzniesiona w techni­ce tradycyjnej, murowana z kamienia i cegły na zaprawie wapiennej, o tynkowanych ele­wacjach. Obiekt jest częściowo podpiwniczony, dwukondygnacyjny, nakryty wysokim da­chem kopertowym z wystawkami okiennymi od strony zachodniej. Przybudówka po stro­nie północno-wschodniej nakryta jest dachem mansardowym, pozostałe dachami dwu­sapdowymi i pulpitowym. Elewacja frontowa zakomponowana została jako jedenasto­osiowa, z rytmicznie i symetrycznie rozmieszczonymi otworami drzwiowymi i okiennymi, z partią cokołową, gzymsem międzykondygnacyjnym i zwieńczona profilowanym gzym­sem koronującym. Na osi, w pozornym ryzalicie znajduje się reprezentacyjne wejście głów­ne, zwieńczone odcinkiem łuku, ujęte pilastrami zwieńczonymi belkowaniem, ponad któ­rym umieszczony jest balkon o kutej balustradzie z kartuszem oraz inicjałem wiązanym właściciela – J.G. Treppmachera. Otwory okienne w pierwszej kondygnacji zamknięte są odcinkowo, w drugiej prostokątnie i zostały ujęte dekoracyjnymi opaskami. Elewacja tyl­na zakomponowana została jako jedenastoosiowa, pozbawiona gzymsu międzykondygna­cyjnego, o zróżnicowanym zamknięciu otworów okiennych w pierwszej i drugiej kondy­gnacji. Elewacje szczytowe ukształtowane zostały jako trzyosiowe o zróżnicowanej formie zamknięcia blend i otworów okiennych.

Pomieszczenia piwniczne dostępne poprzez przybudówki po stronie północnej i południo­wej sklepione są krzyżowo i kolebkowo. Piwnica w południowej części budynku jest wcze­śniejsza, być może jeszcze XVII-wieczna, i należała do budynku mieszkalnego w obrębie twierdzy. Wnętrza pałacu zostały wtórnie przebudowane, oryginalnie pomieszczenia za­komponowane były w układzie dwuipółtraktowym z zachowaną do dnia dzisiejszego re­prezentacyjną sienią przelotową, w której mieści się zabiegowa, drewniana klatka schodo­wa. Pomieszczenia w parterze posiadają zróżnicowane stropy, w tym nakryte sklepieniem krzyżowym i żaglastym z lunetami. Pozostałe pomieszczenia parteru i piętra nakryte zo­stały stropami belkowymi z podsufitką, na których założono trzcinowe maty. Więźba da­chowa jest oryginalna, drewniana, w typie krokwiowo-stolcowym, ze stolcami stojącymi i leżącymi. Stolarka okienna jest zróżnicowana typologicznie, wtórna, prawdopodobnie z końca XIX wieku. Okna są czteroskrzydłowe, ośmiopolowe z oszczędnym detalem sny­cerskim. Stolarka drzwiowa w wejściu głównym jest oryginalna, dwuskrzydłowa, płycino­wa, bogato zdobiona detalem snycerskim o charakterze floralnym.

W sieni pałacu zachowała się oryginalna, zabiegowa klatka schodowa, zdobiona fantazyj­nymi dekoracjami snycerskimi oraz ceramiczna posadzka, a na ścianie umieszczona jest oryginalna tablica inskrypcyjna poświęcona budowie pałacu. Z historycznego wystroju i wyposażenia wnętrz pochodzą znajdujące się w pomieszczeniach parteru i piętra komin­ki, sztukaterie oraz w jednej z sal sztukatorska okładzina ścienna.

W okresie powojennym prowadzono doraźne prace remontowe oraz adaptacyjne i moder­nizacyjne w ramach pomieszczeń dydaktycznych szkoły. W 2006 roku przeprowadzono re­mont pokrycia dachowego, które odzyskało swój historyczny charakter.