Szukaj

Polityka prywatności
projekt i realizacja Carbo Media

Lipinki Łużyckie – Dwory

Dwór wraz z zabudową folwarczną tworzy jednolite założenie skupione wokół prostokąt­nego dziedzińca. Część gospodarczą od rezydencjonalnej oddziela droga biegnąca z zacho­du na wschód. Po wschodniej stronie założenia znajduje się niewielki park, na terenie któ­rego zlokalizowany został neoklasycystyczny pałac. Obecnie dwór użytkowany jest na cele mieszkalne.

Historia miejscowości sięga średniowiecza, kiedy to Lipinki Łużyckie były wsią wasalną władztwa żarskiego. W 1381 roku miejscowość należała do rodów von Schönaich, von Lockau oraz von Wachow. W 1458 roku wzmiankowany jest Kaspar von Schönaich, na­tomiast w 1463 roku Kapar von Unwürde. W XVI wieku jako właściciele Lipinek wy­mieniane są rodziny von Unwürde, von Schönaich, von Oppel, von Kottlitz, von Rachel oraz von Berge. Pod koniec XVI wieku na terenie wsi wyodrębniło się kilka samodzielnych dóbr, a Lipinki zostały podzielone na Dolne, Górne i Środkowe. Lipinki Dolne, w obrębie których zlokalizowany jest interesujący nas dwór, do 1649 roku należały do rodziny von Berge. Następnie dobra nabyli von Raussendorffowie, którzy w 1660 roku podzielili mają­tek na dwie części. W roku 1706 dobra znalazły się w rękach Blankensteinów i zostały po­nownie scalone. W połowie XVIII wieku majątek znowu podzielono, by w 1775 roku von Rabenauowie, ówcześni posiadacze, dokonali ponownego ich złączenia. W 1801 roku Li­pinki Dolne znalazły się w posiadaniu von Steindelów, w 1825 roku von Schönermarków, którzy w 1859 roku sprzedali majątek Schlichtingom. Po tych ostatnich, folwark przeszedł w ręce właścicieli mieszczańskich.

Dwór I

Najstarszym obiektem założenia jest dwór wybudowany w 1754 roku, o czym świadczyła inskrypcja z herbem von Blankensteinów umieszczona na niezachowanym do dziś porta­lu. Budynki gospodarcze zostały wzniesione w końcu XVIII i na początku XIX wieku, na­tomiast eklektyczny pałac pochodzi z przełomu XIX i XX wieku.

Dwór rozplanowany jest na rzucie prostokąta, z elewacją frontową zwróconą w kierun­ku północnym. Zwarta, dwukondygnacyjna bryła nakryta jest dachem czterospadowym z wystawkami. Fasada zakomponowana została symetrycznie jako pięcioosiowa, z wej­ściem głównym umieszczonym w osi środkowej. Pierwotnie fasadę zdobił bogaty, baroko­wy portal wejściowy, z którego do dziś zachował się jedynie herb. W narożnikach elewacji umieszczone były gładkie lizeny. Prostokątne otwory okienne pierwotnie ujęte były w opa­ski spięte kluczem, natomiast pod oknami drugiej kondygnacji umieszczone były dekora­cje w formie prostokątów wyrabianych w tynku. Pozostałe elewacje opracowane analogicz­nie do fasady, jednakże skromniej.

Przed 1992 rokiem, w wyniku przebudowy dworu zamurowano część otworów okien­nych, zlikwidowano zwieńczenie portalu oraz opaski okienne i lizeny. Elewacje otynkowa­no tynkiem cementowym.



Dwór II

Dwór zlokalizowany jest w centralnej części Lipinek Łużyckich, na wschód od drogi pro­wadzącej do wsi Brzostowa. Do rezydencji, otoczonej skromnym parkiem, prowadzi ale­ja wysadzana lipami.

Historia przynależności Lipinek Łużyckich jest dość zawiła. W wyniku licznych transakcji kupna, sprzedaży oraz zastawów, w Lipinkach wyodrębniło się kilka samodzielnych dóbr, a sama miejscowość uległa podziałowi na Lipinki Dolne, Górne i Środkowe. W tych ostat­nich, pod koniec XV wieku von Schöneichowie wznieśli kamienną, trzykondygnacyjną wieżę mieszkalną typu obronnego, założoną na planie kwadratu. Sale przyziemia przekry­te były dwudzielnym sklepieniem o krzyżujących się kolebkach, a w wyższej kondygnacji sklepieniem krzyżowym. Wieżę otaczała fosa utworzona z dopływów rzeki Lubrzy. Pod ko­niec XVI wieku w posiadanie Lipinek Środkowych weszli bracia Adam i Jan von Unwürde. W latach 1605-1607 wymieniany jest Henryk von Unruh, po nim zaś Baltazar von Blanc­kenstein. W późniejszym okresie posiadłość należała kolejno do członków rodów: Asmus (1672-1676), Simonis (1676-1683), von Dyhern i ich spadkobierców (1683-1721), Scho­ber (1721-1764), von Dehmel (1764-1781) oraz Erdmana Zygmunta i po nim dziedzi­czących (1781-1797). Następnie lipińska posiadłość przeszła w ręce właścicieli mieszczań­skich. Ze względu na tak częste zmiany posiadaczy majątku trudno ustalić, kto był inicja­torem budowy dworu, która rozpoczęła się w drugiej połowie XVIII wieku. Wiadomo, że nowe założenie powstało w jednym czasie i było wynikiem jednego projektu. Istnieją­ca wieża została włączona w obręb nowobudowanego założenia, a jej pomieszczenia, otrzy­mawszy bogaty wystrój neogotycki, stały się salami reprezentacyjnymi. XV-wieczna wie­ża została wyodrębniona w elewacji poprzez zaznaczenie jej narożników pseudoboniami. W tej części elewacji umieszczono też napis z datą: „1200-1901”.

W wyniku wspomnianej przebudowy powstał dwór na planie prostokąta, o zwartej dwu­kondygnacyjnej bryle nakrytej dachem mansardowym przechodzącym w elewacjach bocz­nych w naczółkowy. Elewację frontową, zwróconą w kierunku południowym, zdobi por­tal z tympanonem, w którym umieszczono tarczę. Prostokątne otwory okienne ujęte są w nikłe taśmowe opaski. Pozostałe elewacje opracowane analogicznie do fasady, jednak­że skromniej.

Po II wojnie światowej majątek upaństwowiono. Do 1972 roku dwór był zamieszkały w partii przyziemia i prowadzono w nim bieżące remonty i naprawy. Od wielu lat nieużyt­kowany, znajduje się dziś w stanie ruiny.



Pałac

Najpóźniejsza, trzecia rezydencja w Lipinkach Łużyckich zlokalizowana jest w północnej części miejscowości, na obszarze historycznie należącym do tzw. Lipinek Dolnych. Nie­wielki pałac wybudowany zastał na terenie parku położonego na wschód od folwarku i XVIII-wiecznego dworu wzniesionego przez von Blankensteinów. Historia pałacu ściśle wiąże się z historią dworu Blankensteinów, gdyż obie leżą w obrębie tego samego mająt­ku.

Neoklasycystyczny pałac został wybudowany około 1860 roku, przypuszczalnie kiedy ma­jątek stanowił własność rodu von Schlichting. Nie wiadomo jaką funkcję miała pełnić re­zydencja, pałacu letniego czy też nowej siedziby właściciela. Brak również informacji doty­czących kolejnych mieszczańskich dysponentów lipińskiej posiadłości. Wiadomo tylko, że w 1885 roku właścicielem folwarku był Moritz Borsdorff.

XIX-wieczna rezydencja jest obiektem murowanym z cegły pełnej, otynkowanym, z po­kryciem dachowym z dachówki ceramicznej karpiówki. Budowla założona jest na planie prostokąta, z elewacją frontową zwróconą w kierunku północnym. Rzut urozmaicony jest ryzalitami artykułującymi elewacje północną i południową oraz tarasem o falistym wykro­ju, poprzedzonym wachlarzowymi schodami. Dwukondygnacyjna bryła posadowiona jest na wysokich piwnicach i nakryta czterospadowym dachem z wystawkami. Elewacje posia­dają dość bogatą dekorację architektoniczną opracowaną w tynku. Pięcioosiowa fasada za­komponowana jest symetrycznie. Jej część środkową podkreśla trzyosiowy ryzalit miesz­czący wejście główne do pałacu. Wejście zdobi portal złożony z gładkich pilastrów dźwi­gających zwieńczenie w formie odcinka belkowania. Podziały horyzontalne fasady wyzna­czają gzymsy: profilowany cokołowy, gładki podokienny oraz wąski gzyms oddzielający ni­skie pseudomezzanino. Lico ściany pierwszej kondygnacji opracowane jest w formie pła­skich bonii pasowych. Narożniki elewacji i ryzalitu akcentują wypukłe bonie z ciosów. Pro­stokątne otwory okienne pierwszej kondygnacji, podparte na wydatnych parapetach, ujęte w profilowane obramienia, wieńczy masywny naczółek z kluczem. Otwory okienne dru­giej kondygnacji, w kształcie prostokąta zamkniętego łukiem odcinkowym, ujęte są w pro­filowane opaski zdobione motywami liścia akantu, wolutami i muszlą. Pozostałe elewa­cje, boczne – dwuosiowe, tylna – pięcioosiowa, pod względem dekoracji architektonicznej i podziałów, opracowane zostały analogicznie do fasady. Elewacja tylna, południowa, w części środkowej zaakcentowana została jednoosiowym ryzalitem mieszczącym wyjście, przez taras, do parku. Otwór drzwiowy ujęty jest w monumentalny portal kolumnowy. Nad wejściem umieszczone jest szerokie okno flankowane dwoma pilastrami podpierają­cymi odcinek belkowania ozdobiony konchą oraz dwiema wazami. Wyżej, w połaci dacho­wej mieści się większa od pozostałych wystawka zwieńczona trójkątnym naczółkiem z kar­tuszem i ornamentem roślinnym. W pałacu zachowała się w stanie szczątkowym stolarka okienna i drzwiowa z czasu budowy obiektu.

Po II wojnie majątek w Lipinkach Łużyckich, jak inne, upaństwowiono. Pałac użytkowa­ny był na biura i cele rekreacyjne. W latach 1987-1988 przeprowadzono kompleksowy re­mont obiektu. Obecnie pałac znajduje się w rękach prywatnych. Od wielu lat pozostaje nieużytkowany i niekonserwowany.

Zobacz również

Rokitno – bazylika mniejsza pw. Matki Bożej Rokitniańskiej

Kościół w Rokitnie należy do wybitnych przykładów sakralnej architektury doby baroku w Polsce. Najstarsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1378

Żagań, powiat żagański – Kaplica Grobu Bożego (ul. Księżnej Żaganny 16)

Położona obok kościoła Nawiedzenia NMP, jest repliką kaplicy w Görlitz, wzorowanej na grobie Chrystusa w Jerozolimie. Powstała w 1598 z

Żagań, pow. żagański – szpital św. Doroty (ul. Żelazna)

Wraz z przebudową kościoła Świętego Krzyża, z fundacji księżnej Doroty powstał okazały szpital, zaprojektowany przez Schatzberga. Inwestycją, realizowaną w latach

Table of Contents

Skip to content