Siedlisko – Zamek

Siedliska rezydencja z zamkiem, kaplicą zamkową, budynkiem bramnym, fortyfikacjami i parkiem, schodzącym południowym zboczem do rzeki Odry, zlokalizowana jest na wzniesieniu przy trasie wiodącej z Nowej Soli do Sławy, w południowo-zachodniej części wsi. Obecnie stanowi własność prywatną.

Pierwszym właścicielem rezydencji, powstałej zapewne w miejsce drewnianej, był Frantz von Rechenberg, który w latach 1540-1548 wzniósł murowany dom mieszkalny. Przebu­dowa i rozbudowa zamku w latach 1598-1618 w stylu renesansowym wiąże się z Geor­gem von Schönaich, który pod kierunkiem Melchiora Deckharda z Legnicy przebudował dom mieszkalny Rechenberga i dobudował do niego skrzydła zamku: południowe z salą kolumnową oraz wschodnie. W tym też czasie powstał budynek bramny, wkomponowany w bastionowy system fortyfikacji, zaprojektowanych przez Walentego Sëbischa z Wrocła­wia oraz kaplica zamkowa konsekrowana w 1618 roku, a także park. Podczas wojny trzy­dziestoletniej rezydencja uległa licznym zniszczeniom. Za sprawą Hansa Carla Schönaich w XVIII wieku odbudowano ją i znacznie rozbudowano przez architektów J.J. Wagne­ra, Ch. Spinettiego oraz Schopfluga. Wzniesiono dwa nowe skrzydła zamkowe: zachodnie i północne oraz przebudowano wnętrza – m.in. dawną salę kolumnową, zwaną od tego czasu ogrodową. Prawdopodobnie założono także zamkowe ogrody na południowo-wschodnim bastionie. W 3. ćw. XVIII wieku powstał nowy most przed budynkiem bram­nym, stanowiący główne wejście do zamku. Od tego czasu siedziba książąt von Schönaich zu Carolath-Beuten była jednym z najwspanialszych i największych założeń zamkowych na Śląsku. W XIX wieku za panowania księcia Heinricha Carla Wilhelma von Schönaich na terenie zamku i w jego otoczeniu wzniesiono kilka obiektów – m.in. kryte przejście między skrzydłem wschodnim a bastionem południowo-wschodnim, zaprojektowane przez słyn­nego architekta K.F. Schinkla, według modnej wówczas zasady łączenia wnętrz z zielenią. Poza zamkiem wzniesiono m.in. wieżę widokową, willę Adelajdy oraz liczne zabudowania gospodarcze. Większość ogrodów rozbudowano kosztem częściowo zlikwidowanych for­tyfikacji i przekształcono w park, z wyjątkiem założenia barokowego od strony południo­wej z grabowymi szpalerami oraz usytuowaną na osi fontanną. W 3. ćw. XIX wieku ksią­żę Carl von Schönaich przebudował zamek w duchu neorenesansowym. Pod kierunkiem Carla Ludecke zmodernizowano skrzydło południowe oraz stajnię, usytuowaną przy tyl­nym dziedzińcu zamku. W 1945 roku w wyniku działań wojennych zamek spłonął i po­padł w ruinę. Z pożogi ocalały tylko skrzydło wschodnie z kaplicą i budynek bramny.

Zamek, otoczony niegdyś fosą, wzmocniony fortyfikacjami ziemnymi z bastionami na na­rożach północno-zachodnim i północno-wschodnim, przetrwał do dziś w stanie częścio­wej ruiny. Rozplanowany jest symetrycznie z prostokątnym dziedzińcem głównym, uję­tym czterema skrzydłami, z przybudowaną od północy kaplicą, z drugim dziedzińcem go­spodarczym od strony północnej oraz z budynkiem bramnym od strony wschodniej, do którego prowadzi kamienny most. Architekturę późnorenesansową reprezentuje trójkon­dygnacyjna południowa część zamku z cylindrycznymi wieżami w narożach, dekorowana attyką dzieloną pilastrami. Skrzydło południowe dziedzińca głównego zdobione szczytami i attyką akcentuje bogato rzeźbiony portal flanowany jońskimi kolumnami, zwieńczony przerywanym naczółkiem z dwoma kartuszami. Skrzydło wschodnie dziedzińca główne­go, będące budynkiem mieszkalnym z przylegającą kaplicą oraz budynek bramny z bonio­wanym zdwojonym portalem i dekoracyjnymi szczytami, nakryte są dwuspadowymi da­chami. Dwukondygnacyjne XVIII-wieczne, barokowe skrzydła: zachodnie i północne oraz jednokondygnacyjne skrzydła dziedzińca gospodarczego, posiadają pseudoryzality zwień­czone trójkątnymi bądź półkoliście zamkniętymi naczółkami. W południowym skrzydle zachowały się relikty wystroju sali ogrodowej, m.in. kolumny i fragmenty rzeźb. W latach 1968-1970 zamek odgruzowano i częściowo odbudowano. W latach 1986-1989 wyre­montowano skrzydło wschodnie wraz z budynkiem bramnym, w którym mieścił się wów­czas gminny ośrodek kultury. Obecnie prowadzone są w zamku prace porządkowe a jego nowy właściciel planuje odbudowę i adaptację obiektu na cele hotelowe i konferencyjne.