Szukaj

Polityka prywatności
projekt i realizacja Carbo Media

Zielona Góra (daw. Zatonie) – Pałac

Pałac w Zatoniu położony jest w północnej części wsi, po wschodniej stronie przebiegają­cej przez nią drogi z Zielonej Góry do Kożuchowa. Usytuowany został w zachodniej par­tii rozległego parku krajobrazowego. Przy jego wschodnim boku znajduje się oranżeria, a po stronie południowej zabudowa folwarczna. Od 1945 roku pałac i oranżeria pozosta­ją w ruinie.

Zatonie (niem. Günthersdorf), wzmiankowane już w 1305 roku, do 1555 roku było w po­siadaniu rodziny von Kittlitz. Po podziale dóbr między Kittlitzów a Knobelsdorffów oko­ło połowy XVII wieku scalił je ponownie Baltazar von Unruh. On też w latach 1685-1689 wzniósł w Zatoniu pierwszą siedzibę szlachecką. Barokowy dwór był budowlą dwukondy­gnacyjną, wzniesioną na planie prostokąta, nakrytą czterospadowym dachem z wystawka­mi. W elewacji frontowej na osi został umieszczony kamienny portal, zamknięty łukiem pełnym. W formie architektonicznej nawiązywał do dworu w Ochli Górnej, wybudowa­nej przez Ottona Fryderyka von Unruha. Po śmierci ostatniego Unruha z linii katońskiej – Jana Fryderyka, Zatonie w 1757 roku zostało sprzedane Gottliebowi von Scopp z Prze­cławia. W 1771 roku dobra zatońskie nabyła hrabina von Cosel, wdowa po Fryderyku Au­guście, synu Augusta II i hrabiny Cosel. Po śmierci hrabiny w 1784 roku Zatonie odziedzi­czył jej syn Gustaw Ernest, którego hulaszczy tryb życia doprowadził do sprzedaży majątku 1789 roku Johnstonowi von Krögeborn. Następnie w 1791 roku dobra nabył von Ramin, później rotmistrz von Prittwitz, a w 1794 roku hrabia Melchior Juliusz von Schweinitz. W 1809 roku dobra zatońskie nabył Piotr Biron, przeznaczając je na posag dla najmłodszej córki Doroty Biron, żony Maurycego Talleyranda-Périgord, późniejszej księżny de Dino. Księżna Dorota wróciła z Francji do Zatonia w 1840 roku i mieszkała tutaj do 1844 roku, kiedy to objęła w posiadanie księstwo żagańskie. Z jej inicjatywy w 1842 roku dokonano przebudowy dworu w Zatoniu, przekształcając go w klasycystyczny pałac. W tym czasie wzniesiona została również oranżeria oraz cieplarnia i założono park krajobrazowy. Prze­budowa dworu wiąże się z nazwiskiem K.F. Schinkla. Z dawnego dworu zachowano XVII-wieczne mury obwodowe, podnosząc je o trzecią kondygnację w postaci półpiętra. Cztero­spadowy dach zastąpiono dachem płaskim z attyką z umieszczonym na niej herbem Talley­randów oraz czterema wazonami w narożach. Na osi elewacji frontowej umieszczono czte­rokolumnowy portyk w porządku doryckim; analogiczny ozdobił elewację tylną. Elewa­cje otrzymały oszczędną dekorację, głównie poprzez boniowanie. Po śmierci księżny Doro­ty w 1862 roku jej majątek, w tym Zatonie odziedziczył syn Aleksander Edmund markiz de Talleyrand-Périgord. Z jego inicjatywy dokonano pewnych zmian w otoczeniu pałacu: w miejscu przeszklonej oranżerii wzniesiono budynek neoklasycystyczny, zaprojektowany przez A. Jakla, wybudowano nieistniejący już budynek bramny, po stronie zachodniej. W 1879 roku książę sprzedał dobra zatońskie ministrowi Karolowi Rudolfowi von Frieden­thalowi, które w 1879 roku odziedziczyła jego córka Renata baronowa von Lancken-Wa­kenitz, posiadająca Zatonie aż do II wojny światowej. W 1945 roku pałac wraz z oranżerią zostały spalone przez wojska radzieckie. Od tego czasu pałac pozostaje w stanie ruiny.

Pałac w Zatoniu założony jest na rzucie prostokąta, podpiwniczony, trzykondygnacyjny. Zachowany w obrębie murów zewnętrznych, jak i częściowo wewnętrznych. W fasadzie głównej wejście główne zostało zaakcentowane zachowanym portykiem, podpartym czte­rema doryckimi, kanelowanymi kolumnami z piaskowca. Mury obwodowe zwieńczone są gzymsem koronującym, wzbogaconym motywem ząbków oraz attyką, z okazałym ka­miennym kartuszem herbowym pośrodku. Elewacja tylna opracowana została analogicz­nie do frontowej. Wszystkie otwory okienne, ujęte w profilowane obramienia, mają kształt prostokątny.

Od 1945 roku obiekt pozostaje w stanie ruiny, a park, znajdujący się w gestii Lasów Pań­stwowych, pielęgnowany jest jak inne tereny zalesione.

 

 

AKTUALIZACJA INFORMACJI NA TEMAT STANU ZACHOWANIA ZABYTKU (14.04.2021 r., aut. B. Bielinis-Kopeć)

W 2020 roku w zespole pałacowo-parkowym w Zatoniu-Zielonej Górze, zakończyły się szeroko zakrojone prace remontowo-konserwatorskie, a także pierwszy etap rewaloryzacji parku pałacowego. Prace rozpoczęto w 2018 roku od prac remontowo-zabezpieczających w obrębie ruin pałacu nadając im formę trwałej ruiny. Prace miały na celu zachowanie i utrwalenie historycznej substancji zabytku, zabezpieczenie zagrożonych zniszczeniem elementów oraz zahamowanie procesów destrukcyjnych w zakresie umożliwiającym ochronę wartości cennego obiektu. Zabezpieczenie ruin umożliwiło ich bezpieczne udostępnienie dla zwiedzających, co biorąc pod uwagę niezwykłe wartości obiektu, stanowi znaczący edukacyjny walor. Prace rozpoczęto od uporządkowania wnętrza, usunięcia roślinności, gruzu, wyrównania podłoża oraz segregacją historycznego budulca. Następnie przystąpiono do zabezpieczania korony murów poprzez usunięcie luźnych warstw cegieł, uzupełnienie i spasowanie nakrywających je płyt kamiennych. Następnie wykonano uzupełnienia, wzmocnienia i przemurowania w obrębie uszkodzeń murów. Zakres prowadzonych prac obejmował również prace konserwatorsko-restauratorskie przy kamiennym detalu architektonicznym, ceramicznym (kartusz herbowy), wyprawach tynkarskich i pozostałościach dekoracji malarskich. Następnie przystąpiono do robót budowlanych i prac konserwatorsko-restauratorskich w oranżerii. Odbudowano dach oranżerii wg dawnego wzoru. Remontu ścian  obejmował wykonania robót budowlanych oraz kompleksowych prac konserwatorskich i restauratorskich i prowadzony był przez dyplomowanych konserwatorów. Budynek oranżerii przystosowano dla osób niepełnosprawnych wykonując od strony północnej pochylnię. Jednocześnie nastąpiła rozbudowy oranżerii w kierunku wschodnim o skrzydło mieszczące bar kawowy z zapleczem kuchennym, socjalnym oraz toaletą. Obydwie bryły scalono pod względem formalnym i kolorystycznym. Od strony zachodniej, pomiędzy oranżerią a pałacem, wybudowano zadaszony taras otoczony murkiem, z posadzką z płyt z piaskowca, z trejażem wykonanym z profili stalowych, pomiędzy którymi umieszczono tafle szklane.
Rewaloryzacja parku pałacowego objęła obszar ponad 30 z 52 ha. Podczas prac odtworzono m.in. dawny układ sieci drożnej, budując ścieżki i drogi parkowe o nawierzchni mineralnej, w ich historycznym przebiegu. Na terenie parku ustawiono ławki, nawiązujące formą do niegdyś tu występujących, wprowadzono również oświetlenie. Pogłębiono stawy przy pałacu i przeprowadzono rekultywację łąk. Przy pałacu odtworzono dwie fontanny, a także zdobiące je niegdyś rzeźby. Przeprowadzono też remonty istniejących mostków parkowych i odtworzono niezachowane mostki, m.in. wykonano drewniane mostki prowadzące na wyspy. Z drewna wykonano też ogrodzenia od strony zabudowy mieszkalnej przy południowej granicy parku, a także poddano pracom remontowym zachowany w złym stanie technicznym, kamienno-ceglany mur po stronie północnej parku. Wyremontowano kamienną grotę w głębi parku, a na szczycie kopca, gdzie się znajduje, ustawiono altanę zwaną Świątynią Różaną, odtworzono na podstawie archiwalnych zdjęć i pocztówek.
 

 

Zobacz również

Rokitno – bazylika mniejsza pw. Matki Bożej Rokitniańskiej

Kościół w Rokitnie należy do wybitnych przykładów sakralnej architektury doby baroku w Polsce. Najstarsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1378

Żagań, powiat żagański – Kaplica Grobu Bożego (ul. Księżnej Żaganny 16)

Położona obok kościoła Nawiedzenia NMP, jest repliką kaplicy w Görlitz, wzorowanej na grobie Chrystusa w Jerozolimie. Powstała w 1598 z

Żagań, pow. żagański – szpital św. Doroty (ul. Żelazna)

Wraz z przebudową kościoła Świętego Krzyża, z fundacji księżnej Doroty powstał okazały szpital, zaprojektowany przez Schatzberga. Inwestycją, realizowaną w latach

Table of Contents

Skip to content