Kościół pw. św. Michała w Mosinie gm. Witnica, pow. gorzowski
Niewielka Mosina, położona jest na terenie Puszczy Nadwarciańskiej, na obszarze mocno zalesionym. Pierwotny układ ruralistyczny wsi, prawdopodobnie owalnicowy, został zatarty. Na niewielkim wyniesieniu przy rozwidleniu dróg, w centrum miejscowości znajduje się kościół. Do 1953 r. teren przykościelny pełnił rolę cmentarza. Obecnie znajduje się na nim drewniana dzwonnica. Plac jest wygrodzony drewnianym płotem sztachetowym i porośnięty starodrzewem. W północno-zachodniej części wsi wzniesiono dwór wraz z założeniem folwarcznym.
Po raz pierwszy Mosina wymieniana jest w roku 1299. Był tutaj, należący do margrabiów, gródek myśliwski. W 1344 r. wieś została przekazana kanclerzowi Ulrichowi. Następnie przeszła w ręce rodziny von der Osten, a w okresie późniejszym w skład dóbr monarszych, podległych urzędowi państwowemu w Mironicach. W 1589 r. kościół w Mosinie został włączony do parafii w Witnicy. Podobnie jak w całym regionie, istotną rolę w życiu religijnym tutejszej społeczności, odegrała reformacja. Nowa religia szybko przyjęła się wśród ludności regionu.
Obecny kościół wzniesiony został w roku 1780 jako protestancki. W roku 1866 prostą bryłę wzbogacono o prezbiterium i ceglaną kruchtę. Wprowadzono także zmiany w kompozycji elewacji ujednolicając otwory okienne. Z okresu tego pochodzi także część wyposażenia. Rozbudowa kościoła jest niewątpliwie związana z rozwojem gospodarczym terenu i niezwykle pomyślną koniunkturą w 2. poł. XIX stulecia. Bogatsze społeczeństwo funduje więc do swojego kościoła wyposażenie, a ponadto nadaje mu nową „szatę” opartą o popularne w tym okresie formy historyzujące. Niestety, niejasne pozostaje, w jakim czasie przemurowano dolną partię korpusu nawowego, usuwając część konstrukcji szkieletowej wraz z podwaliną i zastępując ją murowaną ścianą ceglaną. Tuż przed wybuchem II wojny światowej przeprowadzono remont dachu. Jak może to sugerować inskrypcja na wewnętrznej szczytowej ścianie frontowej nastąpiło to przypuszczalnie w roku 1936.
Wzniesiony na rzucie prostokąta kościół wtórnie został rozbudowany o wielobocznie zamknięte prezbiterium i kruchtę. Analiza ikonografii wykazuje, że wzniesiona w XIX stuleciu kruchta, była w rzucie nieco mniejsza od obecnej. Bryłę kościoła nakryto naczółkowym dachem dwuspadowym, prezbiterium dachem wielospadowym, a kruchtę dwuspadowym ze ściętym naczółkiem. Elewacje korpusu kościoła, pomimo przekształceń powstałych pod wpływem historyzujących tendencji XIX-wiecznych, zasadniczo zachowały swój pierwotny charakter. Kontrastują one znacząco z elewacjami późniejszego prezbiterium. Jego ściany posiadają nie tylko inny układ elementów konstrukcyjnych, ale także nieotynkowane, ceglane lico pól wypełnienia konstrukcji. Kruchta, wzniesiona w 1998 r. na miejscu starej, jest murowana z markowaną w elewacjach konstrukcją szkieletową. Takim zabiegiem, jak też zastosowaniem naczółkowego dachu, dostawiony segment zharmonizowany został ze starszą częścią świątyni. Prosty w rzucie, bryle i kształtowaniu elewacji kościół w Mosinie jest typowym dla wiejskich kościołów ewangelickich XVIII w. w regionie.
Wnętrze kościoła zachowało zasadniczo charakter ukształtowany w XIX stuleciu. Przekryte zostało stropem belkowym, ściany otynkowano. Empory biegnące pierwotnie przez całą długość ścian bocznych skrócono. Część ołtarzową oddzielono od nawy profilowanym łukiem Tudorów. Obecnie prezbiterium dostosowane jest do potrzeb liturgii potrydenckiej. Na uwagę zasługuje w szczególności snycerskie opracowanie belek empor oraz zachowane ławki.
Przejęty po wojnie przez społeczność polską kościół poświęcono w 1946 r. jako filialny parafii w Witnicy. Wnętrze przystosowano do potrzeb wyznania katolickiego. W latach 40. skrócono empory przy ścianach bocznych. W roku 1979 wymieniono pokrycie z dachówki na blachę ocynkowaną. W 1984 r. wydzielono pomieszczenie przeznaczone na salkę katechetyczną. W 1998 r. rozebrano podupadłą kruchtę, wznosząc na jej miejscu murowaną. W ostatnich latach wprowadzono nową posadzkę i odmalowano wnętrze kościoła.
