Kościół pw. św. Anny w Nowej Wiosce gm. Lubrza, pow. świebodziński
Nowa Wioska, oddalona zaledwie o 2 km od Lubrzy, założona została na planie ulicowo-placowym. W samym centrum wsi, na niewielkim wzniesieniu, wybudowano kościół o konstrukcji zrębowej, który wraz z przyległym terenem otoczony został kamiennym, otynkowanym murem. Niegdyś plac przykościelny zajmował założony tu w 2. poł. XVIII w., nieistniejący już cmentarz przykościelny.
Historia miejscowości oraz samego kościoła nie jest jasna. Badania archeologiczne, zarówno przedwojenne, jak i powojenne potwierdzają, iż tereny te zasiedlone były już X w. W okresie od XIII do XIV w. Lubrza, jak i tereny wokół przynależały do klasztoru cystersów w Gościkowie, obejmującego około 30 tysięcy hektarów. Prawdopodobnie w roku 1670 został wzniesiony kościół w Nowej Wiosce, powstały jako fundacja cysterskiego opata z Gościkowa – Achatiusa. Poświęcenie kościoła nastąpiło w roku 1676. Z tak przyjętym datowaniem kościoła stoi jednak w sprzeczności zachowana na wieży kościelnej chorągiewka ukazująca datę 1637. Być może jest ona pozostałością po poprzednim kościele. Przyjmuje się, iż Nowa Wioska należała do opactwa w Gościkowie aż do jego sekularyzacji w 1810 r. Po roku 1853 wieś przeszła w ręce rodu von Loose. Na temat samego kościoła i prac przy nim, informacji zachowało się niewiele. Wiemy jedynie, że w okresie międzywojennym, najprawdopodobniej z powodu przechyłu ściany północnej, wzmocniono ją poprzez założenie metalowych ściągów.
Orientowany kościół w Nowej Wiosce, założony na planie prostokąta zamkniętego od wschodu trójbocznie, nakryto dachem dwuspadowym, przechodzącym nad partią prezbiterialną w trójspadowy. Bryłę kościoła urozmaica kwadratowa wieża w kalenicy od strony zachodniej, zwieńczona barokowym cebulastym hełmem z latarnią. Od strony zachodniej wejście do świątyni poprzedza otwarta kruchta nakryta dachem dwuspadowym. Przy ścianie południowej dostawiono zamkniętą dachem pulpitowym zakrystię. Odeskowane elewacje kościoła zwieńczono gzymsem o profilu wklęsłowypukłym. Wyjątkiem jest opracowanie szczytu ściany wschodniej oraz elewacji wieży, poprzez pokrycie gontem papowym, który został wprowadzony w miejsce łupka. W przyziemiu tej elewacji, dokładnie na osi, wprowadzono wejście do świątyni zamknięte drewnianymi drzwiami dwuskrzydłowymi, poprzedzone otwartym przedsionkiem. W elewacji północnej, pierwotnie przeprutej parą okien, jeden z otworów okiennych przesłonięto odeskowaniem. Artykulację elewacji podkreślono za pomocą czterech wtórnie wprowadzonych lisic. Elewację wschodnią utworzono przez trzy ściany części prezbiterialnej zakomponowane symetrycznie. W ścianach zewnętrznych wprowadzono otwory okienne analogiczne do okien elewacji północnej. Elewacja południowa częściowo została przesłonięta przez odeskowaną ścianę zakrystii. Wprowadzono w niej zadaszone wejście. W ścianie korpusu wprowadzono dwa okna. Otwór okienny w osi środkowej zamknięto analogicznie do pozostałych. Niewielkie prostokątne okno w skrajnej osi zachodniej umieszczono tuż pod gzymsem. Elewacje wieży zwieńczono profilowanym gzymsem. Tuż pod gzymsem wprowadzono z każdej strony niewielki otwór doświetlający, przesłonięty wiatrownicą.
Salowe wnętrze kościoła zamknięto kolebkowym sklepieniem pozornym. Wyjątek stanowi partia zachodnia, gdzie nad emporą wprowadzono strop płaski. Przejście pomiędzy sklepieniami wykonano za pomocą prostej odeskowanej ściany zlicowanej z pełną drewnianą balustradą empory. Po przeciwnej stronie, w części prezbiterialnej, na niewielkim podwyższeniu znajduje się barokowy architektoniczny ołtarz. Tuż przed nim wprowadzono współczesny stół ołtarzowy a po jego lewej stronie, także współczesną, kazalnicę. We wnętrzu zachowała się ciekawa posadzka ceramiczna z biało-czerwonych płytek układanych w szachownicę i ujętych ozdobną bordiurą biegnącą wzdłuż ścian i wokół ławek.
Powojenne losy kościoła nie zostały dokładnie udokumentowane. W latach 80. wymieniono pokrycie dachowe. Wówczas też, w roku 1977, wprowadzono podmurówkę kamienno-betonową w miejsce podwaliny z bali. Prace we wnętrzu przeprowadzono w latach 90. XX w. Zamalowano wówczas dekorację pasową obiegającą prawdopodobnie całość kościoła. W okresie tym zlikwidowano także ambonę i zmieniono lokalizację wejścia do zakrystii. W trakcie wymiany deskowania, zamknięto okno elewacji północnej i wprowadzono na nim oszalowanie. W roku 2004 wprowadzono pokrycie ścian wieży z gontu papowego.
