Kościół w Przeborowie gm. Drezdenko, pow. strzelecko-drezdenecki
Niewielka sołecka wieś Przeborowo położona po zachodniej stronie Drawy, na obszarze tzw. Borów Drawińskich, obecnie zlokalizowana jest tuż przy granicy województwa lubuskiego z wielkopolskim. Ukształtowana jako owalnica, posiada zwartą zabudowę skupioną wzdłuż dwóch dróg okalających nawsie rozwinięte równolegle do biegu rzeki. W centrum miejscowości, wśród licznego starodrzewu wzniesiony jest kościół. Tuż przy nim znajduje się XIX-wieczna dzwonnica i obelisk upamiętniający poległych w trakcie II wojny światowej mieszkańców wsi. Całość założenia wygrodzona została od reszty terenu prowizoryczną siatką.
Założona pod koniec XVI stulecia, w roku 1598, przez elektora Joachima Friedricha miejscowość, zyskała nazwę na jego cześć – Friedrichsdorf. Powstała ona, jak przyjmuje część badaczy, na miejscu wcześniejszej słowiańskiej osady. Z 2. poł. XVI w. pochodzą pewne informacje o charakterze statystycznym, które wskazują, iż w okresie tym istniał już kościół, prawdopodobnie drewniany. Niestety wieś dwukrotnie była niszczona w związku z działaniami wojennymi. Po raz pierwszy w czasie wojny trzydziestoletniej, około 1627, a następnie w okresie wojny siedmioletniej – w roku 1758. Zniszczenia były tak ogromne, że mieszkańcy zmuszeni byli do wybudowania miejscowości praktycznie od nowa. Wówczas też znacznie powiększono terytorium wsi. Na początku XIX stulecia odnotowano, iż Przeborowo liczy 214 mieszkańców. W roku 1922 liczba ta zwiększyła się przeszło dwukrotnie – do 500.
Historia kościoła w Przeborowie nie jest dokładnie rozpoznana. Poza przytaczaną już wzmianką na temat XVI-wiecznej budowli, posiadamy jedynie wyrywkowe informacje o jej złym stanie zachowania pochodzące z 1694 r. Zapewne dlatego w roku 1715 postanowiono wznieść nową budowlę. Nie przetrwała ona jednak zbyt długo, wkrótce bowiem została zniszczona przez wojska rosyjskie w trakcie działań zbrojnych wojny siedmioletniej. W roku 1763 przystąpiono do odbudowy kościoła z wykorzystaniem wcześniejszych elementów. Analiza architektury wskazuje, iż kilkakrotnie go remontowano. Zapewne w XIX w. i w roku 1927, gdyż z tych okresów pochodzą informacje na temat złego stanu zachowania obiektu. Druga data wiązana jest przede wszystkim z wymianą podwaliny.
Założony na planie prostokąta kościół wzniesiono w konstrukcji szkieletowej z wypełnieniem ceglanym. Prostą bryłę korpusu nakryto dachem trójspadowym, a niewielką wieżyczkę wyprowadzoną w kalenicy, przy szczycie zachodnim, dachem dwuspadowym. Elewacje ukształtowano przez regularny układ słupów i rygli z dodatkowymi zastrzałami w poszczególnych przęsłach. Do wnętrza prowadzą dwa wejścia: w bocznej elewacji południowej oraz w elewacji wieżowej. Otwory okienne w elewacji południowej wprowadzono w dwóch poziomach oddzielonych od siebie jedynie ryglami. W elewacji północnej okna znajdują się jedynie na wyższym poziomie. W dwóch bocznych elewacjach wieży umieszczono otwory wentylacyjno-akustyczne. Zachowała się częściowo historyczna stolarka okienna i drzwiowa. W elewacji południowej znajduje się oryginalny drewniany portal – element unikalny w architekturze szkieletowej tego terenu.
Wnętrze, choć znacznie zniszczone, nadal obiegają empory w układzie pierwotnym – wzdłuż ściany południowej i zachodniej, oparte na słupach z kostkowymi kapitelami. Zachowana jest także ramowo-płycinowa konstrukcja balustrad empor pokryta inskrypcjami. Całość przekrywa strop belkowy nagi z podciągiem na osi. W partii prezbiterialnej i części południowej belki są pozarywane. Obecnie strop jest podstemplowany.
Po zakończeniu działań II wojny światowej kościół został przejęty przez katolików. Wówczas to wydzielono w narożniku północno-zachodnim zakrystię. Z informacji zaczerpniętych od mieszkańców dowiadujemy się, że tuż po wojnie zniszczeniu uległa chrzcielnica i częściowo ołtarz. W roku 1956* opuszczono świątynię, gdyż jej stan zachowania był niezadowalający. Wówczas też część wyposażenia przeniesiono do innych kościołów, np. prospekt organowy do kościoła w Krzyżu Wielkopolskim. Późnogotycki ołtarz umieszczono w Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze. Z roku 1987 roku pochodzą krótkie informacje na temat remontu kościoła. Obecnie obiekt jest nie użytkowany i znajduje się w rękach prywatnych.
——
*data błędna. Według informacji uzyskanych przez WUOZ od osoby, której dziadkowie brali ślub w kościele w Przeborowie w czerwcu 1960 r., w świątyni znajdowało się wtedy pełne wyposażenie, w tym ołtarz i organy. [Aktualizacja 24.05.2019]
