Kościół pw. św. Mikołaja w Wysokiej gm. Lubiszyn, pow. gorzowski
Położona 6 kilometrów na wschód od Lubiszyna przy trasie prowadzącej z Gorzowa Wielkopolskiego do Dębna, miejscowość Wysoka, wykształciła się jako wielodrożnica. Teren przykościelny, ulokowany u zbiegu dróg, pełnił niegdyś rolę cmentarza. Obecnie zachowanych jest zaledwie kilka nagrobków.
Wysoka po raz pierwszy potwierdzona źródłowo została w roku 1300, kiedy margrabia Albrecht podarował wieś z prawem patronatu klasztorowi cystersów w Mironicach. W skład dóbr klasztornych wchodziła do 1406 r. Wówczas to właścicielem miejscowości został ród von Martwitz. Od początku XVII w. wieś bardzo szybko przechodziła w ręce kolejnych rodzin. Wśród nich można wymienić takie rody jak: von Löben i von Pfuel. Przez pewien okres Wysoka stanowiła własność mieszczan gorzowskich. W 1836 r. wieś częściowo spłonęła. Nie posiadamy szerszych informacji na temat zasięgu pożaru. W połowie XIX w., podobnie jak i inne miejscowości regionu, rozwijała się pomyślnie. Wówczas właścicielem Wysokiej została rodzina von Scharnhost. Z jej inicjatywy powstał w miejscowości park według projektu ogrodnika Piotra Józefa Lenne.
Kościół w miejscowości przypuszczalnie istniał już w średniowieczu, jednak nie posiadamy szerszych informacji na jego temat. Zapewne wielkością przypominał obecny, być może jego obrys był zbliżony. Przemawia za tym rozwarstwienie pochodzącej z XVIII w. budowli. Najstarszym elementem jest wieża datowana na rok 1719. Korpus pochodzi z lat 1730-1735. Najprawdopodobniej zatem wieża została dostawiona do istniejącej budowli a po kilkunastu latach zastąpiono niszczejący korpus nawowy nowym. Z roku 1753 pochodzą informacje na temat złego stanu zachowania obiektu a w szczególności licznych zawilgoceń i spulchnienia wypełnień. Wtedy też zostają one częściowo wymienione. W roku 1774 przeprowadzono szerszy remont. W 1. poł. XIX w., w roku 1826, wieżę odeskowano. W 1907 r. położono na niej nowy dach.
Orientowany kościół w Wysokiej wzniesiony został na rzucie prostokąta zamkniętego trójbocznie z prostokątną, ustawioną poprzecznie wieżą od zachodu i kwadratową kruchtą od południa. Dwuspadowy dach korpusu, przechodzący w wielospadowy w części wschodniej, pokryty jest dachówką, podobnie namiotowy dach wieży i dwuspadowy kruchty. Kompozycja elewacji oparta została o prosty układ słupów i rygli z dodatkowymi zastrzałami w poszczególnych osiach. Wtórna stolarka okienna zasadniczo odtwarza kształt oryginalnej, jednak nie zachowano w niej dawnego układu słupków i szczeblin, jak również nie odtworzono maswerkowej kompozycji. Obecnie wprowadzone jest współczesne szklenie witrażowe.
Wnętrze, przekryto stropem belkowym. Przy szczytowej ścianie zachodniej pozostawiono emporę, która niegdyś biegła także przy ścianach bocznych. Obecnie jest ona znacznie przekształcona. Niegdyś jednosalowe wnętrze zostało wtórnie rozdzielone arkadą oddzielającą nawę od prezbiterium. Wyposażenie, poważnie uszczuplone w okresie powojennym, nie przypomina o dawnej świetności kościoła. Ze starszej budowli, powstałej jeszcze przed wzniesieniem obecnej, zachowana jest wczesnobarokowa nastawa ołtarzowa z 1659 r. a także manierystyczna ambona.
Po wojnie, wraz z organizacją życia religijnego na obszarze gorzowskim, przystąpiono do adaptacji kościoła na potrzeby wyznania katolickiego. Usunięto emporę północną a pomieszczenie z lożą kolatorską zaadaptowano na zakrystię. Kościół poświęcono 9 grudnia 1945 r. W roku 1969 przeprowadzono gruntowny remont, w trakcie którego zmieniono dotychczasowe pokrycie dachu z dachówki na eternit, wymieniono odeskowanie wieży a wnętrze obito płytą pilśniową. Wykonano także naprawę tynków wypełnień pól międzyryglowych i impregnację konstrukcji. W roku 1990 wykonano pewne prace remontowe, których zasięgu dokładnie nie znamy. Z informacji ustnych wynika, iż usunięto wówczas część elementów konstrukcji takich jak rygle czy zastrzały a następnie otynkowano elewacje. Ostatnie lata pozwoliły na przywrócenie świetności budowli. Przywrócono pokrycie z dachówki ceramicznej, odnowiono konstrukcję ścian i wypełnienia. Zrekonstruowano wtórnie zamurowany, otwór okienny w środkowej osi elewacji południowej.
