Szukaj

Polityka prywatności
projekt i realizacja Carbo Media

Gralewo – kościół

Pierwszy kościół w Gralewie wybudowano w okresie kolonizacji askańskiej na przełomie XIII i XIV wieku. Wielokrotnie remontowany i modernizowany, został rozebrany na początku XVIII wieku. W jego miejscu wybudowano obecnie istniejącą świątynię, pozostającą do czasów ostatniej wojny światowej pod patronatem dworskim i pełniącą funkcje zwierzchnie w stosunku do kościoła w Janczewie. Po 1945 roku gralewska świątynia została przejęta na potrzeby miejscowej parafii rzymsko-katolickiej i konsekrowana w dniu 14 września 1946 roku pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego.
Budowla została wzniesiona w latach 1708-1709 pośrodku tzw. nawsia, w sąsiedztwie założenia dworskiego. Fundatorem świątyni był właściciel tutejszych dóbr ziemskich Friedrich Wilhelm von Schöning, a wykonanie powierzono mistrzowi ciesielskiemu Adamowi Kinitzowi z Barlinka. Kościół został wzniesiony jako budowla jednonawowa, założona na planie prostokątnym z czworobocznymi przedsionkami przy elewacjach bocznych i zamknięta po stronie wschodniej wielobocznie. Świątynię wzniesiono w konstrukcji ryglowej, na podmurówce, z ceramicznym wypełnieniem pól międzyryglowych. W 1780 roku po stronie zachodniej dodano czworoboczną, dwukondygnacyjną wieżę, nadbudowaną w 1780 roku o ośmioboczną sygnaturkę, zwieńczoną stożkowym hełmem. Korpus kościoła został nakryty dachem dwuspadowym, załamanym po stronie wschodniej. Wnętrze świątyni zamknięte jest stropem belkowym z podciągiem na osi, na którym umieszczono inskrypcję wraz z datowaniem: Adam Kinitz Baumeister Bürger aus Berlinchen. Ao. 1708, den 22. Mai. W nawie wprowadzono przyścienne przypory oparte na słupach, zachowane do czasów obecnych w partii południowo-zachodniej. Na zewnątrz zostały umieszczone niezwykłej urody rzygacze w formie smoczych głów, będące dekoracyjnym zakończeniem rynien. Kościół gralewski stanowi typowy przykład nowożytnej, wiejskiej architektury sakralnej w regionie i posiada analogie w zakresie formy, konstrukcji oraz programie w innych podgorzowskich kościołach, np. w Janczewie, czy Wysokiej.
Kościół w Gralewie w sposób szczególny wyróżnia się bogatym ołtarzem, ufundowanym przez Friedricha Wilhelma von Schöning w latach 1708-1709 i złożonym z wcześniejszych, późnogotyckich i manierystycznych rzeźb. Anonimowy mistrz snycerski nadał nowe ramy tym elementom, zakomponował i zarazem uzupełnił w duchu baroku. Ołtarz jest drewniany, architektoniczny, polichromowany, zwieńczony belkowaniem oraz przerwanym naczółkiem. W centrum znajduje się oś chrystologiczna z przedstawieniem Ostatniej Wieczerzy w predelli oraz umieszczonej  centrum nastawy, późnogotyckiej Grupy Ukrzyżowania z Matką Boską i św. Janem Ewangelistą. W bocznych skrzydłach, w dwóch rzędach, umieszczone są późnogotyckie rzeźby przedstawiające dwunastu apostołów. Na odwrociach skrzydeł znajdują się malowidła ukazujące czterech ewangelistów. Pierwotnie w osi centralnej, znajdował się bęben ambony. Taki wizerunek ołtarza znany jest z fotografii wykonanej w kilka lat po konserwacji przeprowadzonej w 1934 roku. Ze względu na odmienne wymogi kultu katolickiego, po drugiej wojnie światowej, ambona została usunięta, jednak nadal znajduje się na wyposażeniu kościoła, służąc jako mównica. W jej miejscu umieszczono późnogotycką Grupę Ukrzyżowania, pozbawioną jednak figury św. Magdaleny, która została wyeksponowana na ścianie prezbiterium.
Historycznym elementem wyposażenia są również organy piszczałkowe umieszczone na emporze oraz dwie fisharmonie. Do czasów obecnych nie zachowały się sprzęty liturgiczne, w tym srebrny kielich i patena z rytowanymi inskrypcjami i herbami fundatorów. Innym cennym zabytkiem pochodzącym z gralewskiego kościoła była piaskowcowa płyta nagrobna Christopha von Rülicke, zmarłego 9 lipca 1592 roku, z półplastycznym wyobrażeniem zmarłego. Christoph został ukazany całopostaciowo w zbroi paradnej, w kontrapoście, wsparty lewą ręką o miecz, z odkryta głową i hełmem u lewej nogi. Na płycie znajdowały się też inskrypcje memoratywne oraz wyobrażenia czterech herbów w każdym z narożników.
Na drugiej kondygnacji wieży umieszczony jest barokowy dzwon z 1648 roku. Dwa lata wcześniej został sprowadzony z podmyśliborskiego Stawu, jednak przez wzgląd na pęknięcie, został oddany do przetopienia w kostrzyńskiej ludwisarni Dietricha Kesslera. Na jego płaszczu umieszczone zostały inskrypcje wraz z herbem fundatora i zarazem ówczesnego patrona świątyni – kanclerza Johanna Georga von dem Borne.
W ostatnich latach, w wyniku prac remontowo-konserwatorskich, przywrócono kościołowi jego dawną świetność, a poddany konserwacji w szczecińskiej pracowni konserwatorskiej ołtarz, zaliczany jest do cenniejszych tego typu realizacji w regionie. Kościół w Gralewie wraz ze swoimi zabytkami stanowi jedną z największych podgorzowskich atrakcji turystycznych i jest naturalnym celem szlaku wycieczkowego z oddalonego o kilka kilometrów Santoka.      

                                
 

Zobacz również

Rokitno – bazylika mniejsza pw. Matki Bożej Rokitniańskiej

Kościół w Rokitnie należy do wybitnych przykładów sakralnej architektury doby baroku w Polsce. Najstarsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1378

Żagań, powiat żagański – Kaplica Grobu Bożego (ul. Księżnej Żaganny 16)

Położona obok kościoła Nawiedzenia NMP, jest repliką kaplicy w Görlitz, wzorowanej na grobie Chrystusa w Jerozolimie. Powstała w 1598 z

Żagań, pow. żagański – szpital św. Doroty (ul. Żelazna)

Wraz z przebudową kościoła Świętego Krzyża, z fundacji księżnej Doroty powstał okazały szpital, zaprojektowany przez Schatzberga. Inwestycją, realizowaną w latach

Table of Contents

Skip to content