Rokitno – bazylika mniejsza pw. Matki Bożej Rokitniańskiej

Kościół w Rokitnie należy do wybitnych przykładów sakralnej architektury doby baroku w Polsce. Najstarsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1378 roku, gdy właściciel wsi Mikołaj z Bytynia podarował ją opactwu cystersów z Zemska. Pierwsza informacja o kościele w Rokitnie pochodzi dopiero z 1640 roku. Wspomina ona o budowie przez ówczesnego opata bledzewskiego nowego drewnianego kościoła, z czego można wnioskować, że poprzednia świątynia była również drewniana.
Budowę kościoła, pierwotnie pod wezwaniem Wszystkich Świętych, podjął w 1746 roku opat Józef Michał Górczyński zawierając umowę z królewskim architektem  Karolem Marcinem Franzem. Zasadniczą bryłę budowli ukończono w 1748 roku,  prace nad wznoszeniem wież trwały jeszcze do lat 50-tych XVIII wieku. W 1756 roku uposażono kościół w barokowy ołtarz główny, rokokowe ołtarze boczne, ambonę i ławki oraz klasycystyczne stalle i chrzcielnicę. Część wyposażenia  ufundował opat bledzewski Michał Józef Loka. Prace nad wystrojem i wyposażeniem  świątyni powierzył on artystom działającym wcześniej w klasztorze w Obrze. Rzeźbiarz Christian Grünewald wykonał ołtarze i chrzcielnicę. Włoski malarz Francesco Arculario ozdobił sklepienia świątyni monumentalnymi malowidłami, przedstawiającymi sceny z życia Najświętszej Marii Panny oraz Startego i Nowego Testamentu. Ostatecznie prace nad wyposażeniem i wystrojem kościoła ukończono w 1786 roku, na co wskazuje data umieszczona w zwieńczeniu portalu zakrystii. Jest on dziełem uznanego architekta królewskiego Karola Marcina Frantza.
Prawdziwym skarbem we wnętrzu świątyni jest cudowny obraz Matki Bożej Rokitniańskiej datowany na połowę XVI wieku i przypisywany nieznanemu artyście, przypuszczalnie ze szkoły niderlandzkiej. To z inicjatywy opata bledzewskiego Kazimierza Jana Opalińskiego w 1669 roku cudowny obraz trafia do Rokitna, najpierw do istniejącego tam kościoła drewnianego  a następnie do nowo wzniesionej murowanej świątyni. Odtąd Rokitno staje się miejscem licznych pielgrzymek. Jego obecność decyduje o roli kościoła jako Sanktuarium Maryjnego.
Kościół wznosi się w we wschodniej części wsi na znacznym wyniesieniu terenu. Jego bryłę tworzy trójnawowa hala z dwuwieżową fasadą od południa i trójbocznie zamkniętym prezbiterium od północy. Założony został na planie prostokąta. Trzy przęsła nawy głównej zbliżone są do kwadratów, środkowe większe od pozostałych narzuca wrażenie układu centralnego. Nawy boczne wąskie, sprowadzone do roli obejścia wokół dominującej nawy głównej.  Nawy oddzielono masywnymi opilastrowanymi filarami ozdobionymi gzymsami z rokokowymi kartuszami i kapitelami z motywami grzebieni i główek aniołków. Wnętrze kościoła nakryto sklepieniami żaglastymi. Poszerzone środkowe przęsło nawy głównej nakryto wysoką kopułą a nawy boczne – sklepieniami beczkowymi. Po obu stronach przęsła prezbiterialnego wydzielono zakrystię i pomieszczenie pomocnicze, które w wyższej kondygnacji otwierają się do wnętrza kościoła  półkolistymi arkadami. Sklepienia zdobią bogate polichromie figuralne ze scenami z życia Marii oraz wątki staro – i nowotestamentowe wpisane w iluzjonistyczne przedstawioną architekturę. Wystrój malarski świątyni nosi znamiona wysokiej klasy artystycznej.
Elewacje rozczłonkowane są bogatym detalem architektonicznym w postaci pilastrów, profilowanych gzymsów i opasek okiennych z rokokową dekoracją z muszli i grzebieni w zwieńczeniach oraz podokiennymi płycinami z motywami rocaille. Otwory okienne i drzwiowe o zróżnicowanych kształtach i wielkościach ( zamknięte łukami koszowymi i półkolistymi).
Nad całością dominuje dwuwieżowa fasada z wejściem głównym podkreślonym półkolistym ryzlitem. Ponad nim umieszczono porte-fenetre wychodzące na balkon i zwieńczone trójkątnym frontonem. Powyżej umieszczono polichromię z wizerunkiem patronki kościoła Matki Bożej Rokitniańskiej oraz figury przedstawiające personifikacje Wiary i Mądrości. Ponadto na fasadzie w niszach umieszczono figury świętych Bernarda i Benedyka.
Korpus kościoła nakryty jest niskim dachem czterospadowym. Odrębnymi daszkami wielospadowymi nakryto przybudowaną do korpusu zakrystię i przybudówki. Na wieżach założono wysokie ostrosłupowe hełmy, zwieńczone wazami i krzyżami. Dachy kościoła pokryte są dachówką ceramiczną karpiówką, hełmy wież – blachą miedzianą. Więźba dachowa drewniana, kołkowana o rozbudowanym ustroju z dwoma storczykami oraz dwoma ścianami stolcy stojących i stolcami leżącymi.
Kościół w Rokitnie należy do wybitnych przykładów sakralnej architektury baroku. Jest dziełem znanego architekta Karola Marcina Frantza, który prezentuje charakterystyczne dla realizacji artysty centralizująco ukształtowane wnętrze przy  utrzymaniu podłużnego planu, masywność bryły przy nieco płaskim i powściągliwym w wyrazie detalu architektonicznym z akcentem na bardziej dekoracyjnie i plastycznie potraktowaną fasadę wieżową. Całość stanowi spójną kompozycję  o wysokich  walorach artystycznych i historycznych.  Lubuski Wojewódzki Konserwator Zabytków zaopiniował pozytywnie wniosek parafii w Rokitnie o uznanie ww. zabytku za Pomnik Historii.